Καρπούζια με πατέντα! Και όμως ναι. Και με τη βούλα της Ευρώπης!
Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EPO) επικύρωσε πριν λίγες ημέρες μια πατέντα της γερμανικής χημικής βιομηχανίας BASF για μια ποικιλία καρπουζιών, χωρίς σπόρους.
Το δίπλωμα είχε πάρει τον Μάιο του 2021 η ολλανδική εταιρεία Nunhems, που αποτελεί το τμήμα σπόρων φυτών της BASF, υποστηρίζοντας ότι με την «πατέντα» που ανακάλυψε απαιτείται λιγότερος χώρος για την καλλιέργεια καρπουζιών.
Η ευρωπαϊκή ΜΚΟ «No Patents on Seeds» είχε προσφύγει στο Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας ενάντια στην απόφαση του 2021, τονίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν να κατοχυρώνονται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας συμβατικές φυτικές ποικιλίες. Αλλά το Γραφείο Ευρεσιτεχνιών, που εδρεύει στο Μόναχο, απέρριψε την προσφυγή της ΜΚΟ, δικαιώνοντας την BASF.
Η κάτοχος του διπλώματος ευρεσιτεχνίας, Nunhems, χαιρέτισε φυσικά την απόφαση του EPO. «Αυτό δείχνει ότι το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μας χορηγήθηκε σωστά», ανακοίνωσε η ολλανδική θυγατρική της BASF.
Αντίθετη φυσικά είναι η άποψη της ΜΚΟ «No Patents on Seeds». «Η απόφαση του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών έρχεται σε αντίθεση με τις νομικές διατάξεις και τις αρχές του δικαίου των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Εάν μια ανακάλυψη συνδυάζεται με μια κοινή διαδικασία και το αποτέλεσμα δεν προκαλεί έκπληξη, δεν μπορεί να τεθεί θέμα εφεύρεσης», λέει ο Κρίστοφερ Τεν, συντονιστής της ΜΚΟ «No Patents on Seeds», ο οποίος συμμετείχε και στην ακροαματική διαδικασία στο Μόναχο.
Ακραίο προηγούμενο
«Η απόφαση αποτελεί σοβαρή παραβίαση της απαγόρευσης κατοχύρωσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας φυτικών ποικιλιών συμβατικής εκτροφής. Θέτει ένα ακραίο προηγούμενο για τις πατέντες για τη ζωή».
Η ΜΚΟ υποστήριξε ότι η απόφαση του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών «έρχεται σε αντίθεση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τις βιο-πατέντες, που εγκρίθηκε το 1998», προσθέτοντας ότι ούτε η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε ούτε η ανακάλυψη της θαμνώδους ανάπτυξης των καρπουζιών βασίζονται σε κάποιο εφευρετικό επίτευγμα.
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, οι πατέντες σε φυτικές ποικιλίες γενικά απαγορεύονται. Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας μπορούν να χορηγηθούν μόνο εάν τα επιθυμητά χαρακτηριστικά έχουν δημιουργηθεί με τη χρήση γενετικής μηχανικής. Αλλωστε, σύμφωνα με ψήφισμα της γερμανικής Bundestag τον Ιούνιο του 2013, οι πατέντες για ζώα και φυτά απαγορεύονται, τουλάχιστον εάν έχουν εκτραφεί συμβατικά.
Εκτεταμένες επιπτώσεις
Αυτή η απόφαση του Γραφείου Ευρεσιτεχνιών για τα καρπούζια, θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες συνέπειες, όχι μόνο για την συγκεκριμένη καλλιέργεια, αλλά και για τις μεθόδους παραγωγής φρούτων και λαχανικών γενικότερα.
«Μετά την απόφαση αυτή για το καρπούζι, ακόμα και τα φυτά που παράγονται σε ιδιωτικούς κήπους θα χαρακτηρίζονται πλέον εφευρέσεις», γράφει η αυστριακή εφημερίδα Die Presse. Σύμφωνα με την αυστριακή εφημερίδα, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας κατατίθενται για φυτά συμβατικής καλλιέργειας. Εκτός από καρπούζια, έχουν κατατεθεί αιτήματα για πατέντες για το μπρόκολο, τις ντομάτες και το καλαμπόκι.
«Συνήθως είναι διεθνείς εταιρείες αγροχημικών που υποβάλλουν αίτηση για αυτές τις πατέντες, καθιστώντας έτσι τη μελλοντική καλλιέργεια πολύ πιο περίπλοκη για μικρότερες εκμεταλλεύσεις. Ένα άλλο κρίσιμο σημείο είναι ότι τέτοιου είδους διπλώματα ευρεσιτεχνίας καθιστούν πιο δύσκολη την πρόσβαση σε βιολογικούς πόρους», τονίζουν στη «Ναυτεμπορική» Έλληνες γεωπόνοι.
«Για τον λόγο αυτό, η τελευταία απόφαση του ΕΠΟ αποτελεί σαφές μήνυμα ότι η ευρωπαϊκή αρχή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας χρειάζεται καλύτερο πολιτικό έλεγχο. Γενικά, υπάρχει έκκληση για ισχυρότερη νομική ρύθμιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο», τονίζουν οι ίδιες πηγές στη «Ν».
«Στην Ευρώπη, η προστασία των φυτικών ποικιλιών εγγυάται ότι όλα τα φυτά που παράγονται συμβατικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα για την αναπαραγωγή και την εμπορία ακόμη καλύτερων ποικιλιών. Από την άλλη πλευρά, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εμποδίσουν ή την πρόσβαση στη βιολογική ποικιλότητα, η οποία είναι απαραίτητη για την αναπαραγωγή. Εάν χορηγηθούν τέτοια διπλώματα ευρεσιτεχνίας, μόνο οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά μακροπρόθεσμα. Στη συνέχεια ,θα αποφασίζουν τι καλλιεργείται και συλλέγεται, ποια τροφή προσφέρεται προς πώληση και ποιες τιμές θα πληρωθούν για αυτό», τονίζουν οι γεωπόνοι στη «Ν».
Πατέντες για γενετικά τροποποιημένα φυτά
Άλλωστε, οι μεγάλες εταιρείες αγροχημικών όπως η Bayer, η BASF, η Syngenta και η Corteva, μπορούν εύκολα να παρακάμψουν την υφιστάμενη απαγόρευση κατοχύρωσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
Από το 1999 ως το 2020, σχεδόν 4.000 ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας για γενετικά τροποποιημένα φυτά και 2.000 διπλώματα ευρεσιτεχνίας για ζώα χορηγήθηκαν στην Ευρώπη. Μόνο η Corteva κατέγραψε περίπου 1.430 διπλώματα ευρεσιτεχνίας παγκοσμίως και 119 ο όμιλος Bayer/Monsanto.
Οι χαμένοι είναι οι μικρότερες και μεσαίες εταιρείες αναπαραγωγής, των οποίων η πρόσβαση στην πρώτη ύλη γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Η ΜΚΟ «No Patents on Seeds!» ζητεί την αυστηρή απαγόρευση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τις διαδικασίες αναπαραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της διασταύρωσης ή της επιλογής, καθώς και για τη χρήση φυσικών ή τυχαίων γενετικών παραλλαγών. Η παγκόσμια επισιτιστική κυριαρχία δεν πρέπει να ελέγχεται και να παρεμποδίζεται μέσω αποκλειστικών αξιώσεων ιδιοκτησίας. Ο οργανισμός καλεί το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας και τις κυβερνήσεις να λάβουν επιτέλους αποτελεσματικά μέτρα.
