Μια πόρτα και μάλιστα σημαντική άνοιξε η Ευρωπαίκή Αρχή Τραπεζών ενθαρρύνοντας τις τράπεζες της Πολωνίας να διαπραγματευτούν με τους δανειολήπτες σε ξένο νόμισμα και να έρθουν σε συμβιβασμό μαζί τους. Ο λόγος είναι ένας και μοναδικός: Ο αυξημένος νομικός κίνδυνος για τις πολωνικές τράπεζες που οδηγεί την ΕΒΑ να δεχθεί υπό προϋποθέσεις συμβιβασμούς και γύρισμα πολωνικό zloty των δανείων σε ξένο νόμισμα. Η γνώμη της ΕΒΑ ενδέχεται να επηρεάσει στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ισονομίας και αντίστοιχες υποθέσεις σε άλλες χώρες μέλη όπως η χώρα μας λένε κάποιοι οικονομικοί παράγοντες, προσθέτοντας πάντως πως απαιτούνται ειδικοί χειρισμοί προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (EBA) δημοσίευσε γνώμη μετά την κοινοποίηση από το Υπουργείο Οικονομικών της Πολωνίας σχετικά με την πρόθεσή της να παρατείνει ένα μέτρο που είχε αρχικά θεσπιστεί τον Μάρτιο του 2022.
Το μέτρο αποσκοπεί στον περιορισμό των κινδύνων που συνδέονται με τα στεγαστικά δάνεια σε ξένο νόμισμα, ενθαρρύνοντας τις τράπεζες να εισέλθουν σε διακανονισμούς με δανειολήπτες. Με βάση τα στοιχεία που υποβλήθηκαν, η ΕΑΤ δεν αντιτίθεται στην προσωρινή παράταση του μέτρου μέχρι να πραγματοποιηθεί η επόμενη περιοδική αξιολόγηση, σύμφωνα με τον Κανονισμό Κεφαλαιακών Απαιτήσεων.
Οι πολωνικές τράπεζες υπέστησαν βαριά ήττα το περασμένο τρίμηνο, όταν το ανώτατο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με απόφασή του δίνει ουσιαστικά σε χιλιάδες δανειολήπτες τη δυνατότητα να μην πληρώσουν τόκους για στεγαστικά δάνεια που βασίζονται σε ελβετικό φράγκο. Πρόκειται για μία υπόθεση που είναι σε εξέλιξη εδώ και πάνω από μία δεκαετία με περισσότερες από 130.000 αγωγές στα πολωνικά δικαστήρια από πολίτες που κατήγγειλαν καταχρηστικούς όρους στα συμβόλαια των δανείων τους.
Η απόφαση θα μπορούσε να είχε συνέπειες και πέραν των πολωνικών συνόρων. Το πρόβλημα με τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο απασχολεί συνολικά την Ευρώπη, ενώ πιέζει εδώ και χρόνια αρκετούς Έλληνες δανειολήπτες
Βεβαίως η πολωνική περίπτωση παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την ελληνική αλλά και ο τρόπος διαχείρισης υπήρξε διαφορετικός.
Με την εφαρμογή αυτού του μέτρου, το Υπουργείο Οικονομικών της Πολωνίας επεκτείνει την τρέχουσα προσαρμογή στο επίπεδο των συντελεστών στάθμισης κινδύνου για στεγαστικά δάνεια σε ξένο νόμισμα που ισχύει από τις 18 Μαρτίου 2022 για επιπλέον περίοδο 24 μηνών. Το μέτρο ορίζει διαφορετικά επίπεδα στάθμισης κινδύνου στα στεγαστικά δάνεια σε ξένο νόμισμα για τις τράπεζες που συμμετέχουν ενεργά σε διαδικασίες που οδηγούν σε διακανονισμούς με δανειολήπτες τέτοιων δανείων. Οι συντελεστές στάθμισης των στεγαστικών δανείων σε ξένο νόμισμα καθορίζονται ανάλογα με το ύψος των προβλέψεων για ζημίες δανείων, διαγραφών ή προσαρμογών στην ακαθάριστη λογιστική αξία του ανοίγματος που δημιουργείται σε σχέση με τους προγραμματισμένους διακανονισμούς με τους δανειολήπτες.
Στη γνωμοδότησή της, που απευθυνόταν στην Πολωνία, η ΕΑΤ αναγνώρισε τις ανησυχίες του Υπουργείου Οικονομικών σχετικά με τους κινδύνους χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που απορρέουν από τα στεγαστικά δάνεια σε ξένο νόμισμα και την αβεβαιότητα σχετικά με την υλοποίηση των δικαστικών εξόδων και του διακανονισμού. Η ΕΑΤ κατανοεί ότι το μέτρο μπορεί να στηρίξει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην Πολωνία αυξάνοντας τα κίνητρα για τις τράπεζες να συνάψουν τέτοιους διακανονισμούς και συνεπώς, μειώνοντας το απόθεμα στεγαστικών δανείων σε ξένο νόμισμα και τους σχετικούς νομικούς κινδύνους.
. Οι συντελεστές στάθμισης κινδύνου 150% για δάνεια σε ξένο νόμισμα εισήχθησαν με κανονισμό στις 25
Μαίου 2017. Σύμφωνα με την γνωστοποίηση, για τον περιορισμό του νομικού κινδύνου που σχετίζεται με τα στεγαστικά δάνεια σε συνάλλαγμα ώστε να μειωθεί η σημαντική αβεβαιότητα ως προς την περαιτέρω αύξηση των νομικών εξόδων ο Πρόεδρος της Πολωνικής Αρχής Χρηματοοικονομικής Εποπτείας πρότεινε οι τράπεζες
να προσφέρουν στους δανειολήπτες διακανονισμούς με αποτέλεσμα τη μετατροπή σε Złoty στεγαστικών δανείων σε ξένο νόμισμα. Ολα αυτά στις περιπτώσεις που οι υποθήκες δεν είναι υπέρτερες των δανείων.
Όταν οι συμβάσεις στεγαστικών δανείων σε ξένο νόμισμα ακυρώνονται λόγω αθέμιτων όρων, οι τράπεζες δεν έχουν το δικαίωμα να αξιώνουν επιπρόσθετες πληρωμές, πέραν του οφειλόμενου κεφαλαίου, σε περίπτωση που κηρυχθεί άκυρη η δανειακή σύμβαση.
Αυτή ήταν η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την Πολωνία και για δανειολήπτες που κατέληξαν εκεί.
Οι αποφάσεις αυτές αποκαλύπτουν ότι θέματα που κάποτε απασχολούσαν αποκλειστικά τα εθνικά δικαστήρια, τώρα έχουν μπει στο μικροσκόπιο και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο έρχεται να διορθώσει μία αδικία κατά των δανειοληπτών και να θυμισει στις τράπεζες πως δεν είναι μόνο οι ρυθμιστικές/εποπτικές αρχές απέναντι στις οποίες έχουν υποχρεώσεις.
Σε άλλες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ουγγαρία και η Κροατία, όπου χορηγήθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες δάνεια σε ελβετικό φράγκο, οι κυβερνήσεις τελικά παρενέβησαν και έθεσαν πλαφόν στα επιτόκια και τις δόσεις ή έδωσαν τη δυνατότητα να μετατραπούν τα δάνεια σε τοπικό νόμισμα. Τέτοιου είδους παρεμβάσεις δεν έγιναν στην Πολωνία, με το θέμα να πηγαίνει στα χέρια των δικαστών, που αρχικά έλαβαν αποφάσεις υπέρ των τραπεζών.
