Τα προγράμματα της «χρυσής βίζας», με τα οποία πλούσιοι πολίτες τρίτων χωρών εκτός ΕΕ μπορούν να αποκτήσουν άδεια διαμονής επενδύοντας σε ακίνητα ή χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, έχουν ανακινήσει πολλές φορές συζητήσεις και εκκλήσεις για τον τερματισμό τους.
Γιατί έχουν στοχοποιηθεί
Τα προγράμματα δέχονται επικρίσεις γιατί αφενός πολλές φορές έχουν «χαλαρούς» όρους και ρυθμιστικό πλαίσιο, αφετέρου έχουν κατηγορηθεί για την άνοδο των τιμών των ακινήτων.
Μάλιστα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν προτρέψεις τις χώρες της ΕΕ να τα σταματήσουν. Η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο το έχουν ήδη κάνει.
Παράλληλα, ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας έχει επηρεάσει αρντητικά τις χρυσές βίζες επειδή είναι, όπως το έθεσε η Βελγίδα βουλευτής Σάσκια Μπρίκμοντ, μία εναλλακτική για «ολιγάρχες, εγκληματίες και διεφθαρμένους πολιτικούς» να «εξασφαλίσουν διέξοδο στην Ευρώπη και να ξεπλύνουν τα χρήματα, την εικόνα και την ταυτότητά τους».
Ζωηρό το ενδιαφέρον
Ωστόσο, όπως διαπιστώνει σε δημοσίευμά του το Bloomberg, όχι μόνο δεν περιορίζονται αλλά για την ώρα κρατούν καλά στην Ευρώπη. Δίνει μάλιστα το παράδειγμα τεσσάρων χωρών. Στην Ελλάδα και τη Πορτογαλία έχει αυξηθεί ο αριθμός των θεωρήσεων που χορηγήθηκαν τους τελευταίους μήνες. Αντίστοιχα, η ζήτηση στην Ιταλία και την Ισπανία έχει φτάσει σε επίπεδα-ρεκόρ.
Την περίοδο μεταξύ 2011 και 2019 απέκτησαν άδεια παραμονής, μέσω αυτών των προγραμμάτων, πάνω από 132.000 άνθρωποι.
Πάντως, όπως παρατηρεί το δημοσίευμα, γίνονται όντως προσπάθειες για να περιοριστούν αυτά τα προγράμματα. Για παράδειγμα, ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο το τέλος του προγράμματος, δηλώνοντας «τίποτα δεν δικαιολογεί αυτό το ειδικό καθεστώς». Αντίστοιχα, η Ελλάδα διπλασίασε το επενδυτικό της όριο, από 250.000 ευρώ σε 500.000 ευρώ, σε ορισμένες περιοχές της χώρας. Το Μαυροβούνιο δεσμεύτηκε επίσης να τερματίσει το πρόγραμμά του ενώ η Ισπανία εξετάζει εάν θα αυξήσει το ελάχιστο όριο επένδυσης, από 500.000 ευρώ σε 1 εκατομμύριο ευρώ, ή αν θα την καταργήσει εντελώς.
Αυτά τα μέτρα όμως δεν σημαίνουν από μόνα τους ότι γίνεται πιο δύσκολο για κάποιο επενδυτή να αποκτήσει άδεια παραμονής μέσω της «χρυσής βίζας», σχολιάζει το Bloomberg. Άλλωστε όλο και περισσότεροι εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τα προγράμματα, ειδικά λόγω της αβεβαιότητας σχετικά με την συνέχιση της «χρυσής βίζας» στο μέλλον.
Αύξηση κατά 87% στις χορηγήσεις στην Ελλάδα
Για παράδειγμα, η εταιρεία Get Golden Visa, που διαχειρίζεται αιτήσεις για τα προγράμματα, κατέγραψε αύξηση 127% το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους στην έρευνα για «χρυσή βίζα» για την Πορτογαλία και την Ελλάδα, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Η Consultancy Henley Partners ανέφερε ότι το ενδιαφέρον ήταν σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, με τις έρευνες να αυξάνονται κατά 125% για προγράμματα στην Ιταλία. Η Global Citizen Solutions ανακοίνωσε αύξηση 20% στα ερωτήματα που δέχεται σχετικά με τη «χρυσή βίζα» για την Πορτογαλία, σε σύγκριση με πέρυσι.
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον σημαίνει και μεγαλύτερη συμμετοχή στα προγράμματα. Ο αριθμός της «χρυσής βίζας» που χορηγήθηκε στην Πορτογαλία μόνο τον Μάιο έφτασε σε υψηλό πολλών ετών, στις 180. Στην Ελλάδα, ο αριθμός αυτός έφτασε τους 412, αυξημένος κατά 87% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η Ισπανία χορήγησε 2.462 χρυσές βίζες συνολικά πέρυσι, αυξημένες κατά 60% από το 2021. Η Ιταλία έδωσε επίσης 79 χρυσές βίζες πέρυσι, κυρίως σε Ρώσους, Αμερικανούς και Βρετανούς. Αυτό είναι σχεδόν το διπλάσιο από τον αριθμό του προηγούμενου έτους. Πρόκειται επίσης για τις περισσότερες που έχει χορηγήσει η χώρα από όταν ξεκίνησε το πρόγραμμά της το 2018.
Ναι μεν, αλλά…
«Κάθε φορά που οι κυβερνήσεις απειλούν να σταματήσουν αυτά τα προγράμματα, υπάρχει ένα κύμα ζήτησης ανθρώπων που προσπαθούν να περάσουν την πόρτα προτού κλείσουν»,παρατηρεί ο Nuri Katz, ιδρυτής της εταιρείας συμβούλων που ασχολείται με τέτοιου είδους προγράμματα Apex Capital Partners.
Παρά την διάθεση να περιοριστούν τα προγράμματα, στην πράξη η νομοθεσία που ψηφίζεται δεν είναι τόσο σκληρή, υπογραμμίζει το Bloomberg, δίνοντας τα εξής παραδείγματα:
- Η Πορτογαλία όντως απαλλάχθηκε από την επενδυτική επιλογή διαμονής μέσω ακίνητης περιουσίας τον Ιούλιο, αλλά άφησε ανέπαφη τη δυνατότητα για τους αλλοδαπούς να αποκτήσουν άδεια διαμονής εάν επενδύσουν τουλάχιστον 500.000 ευρώ σε τοπικές εταιρείες ή κεφάλαια που δεν συνδέονται με ακίνητα.
- Η Ολλανδία εξακολουθεί να δέχεται αιτήσεις για χρυσή βίζα, παρά το γεγονός ότι έχει ανακοινώσει σχέδια για τερματισμό του προγράμματός της. Το ίδιο και το Μαυροβούνιο.
- Η Κύπρος άλλαξε το πλαίσιο για τις θεωρήσεις της τον Μάιο – στο παρελθόν, τα μέλη της οικογένειας ενός επενδυτή μπορούσαν επίσης να λάβουν «χρυσή βίζα»- αλλά ως επί το πλείστον άφησε το πρόγραμμά της αμετάβλητο.
- Η Βουλγαρία εισήγαγε εκ νέου το σύστημα της «χρυσής βίζας» φέτος. Το είχε σταματήσει το 2021.
- Η Μάλτα αρνήθηκε να μεταρρυθμίσει το πρόγραμμά της, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις της Κομισιόν να το καταργήσει.
- Η αύξηση των επενδυτικών ορίων, όπως έκανε πρόσφατα η Ελλάδα, δεν θεωρείται σημαντικός αποτρεπτικός παράγοντας.
Γιατί δεν θα «πεθάνει» εύκολα
Αυτή η αναντιστοιχία δηλώσεων και πράξεων δεν δημιουργεί άγχος στην αγορά, και ο κύριος λόγος δεν είναι άλλος από τα χρήματα που διακυβεύονται. Την τελευταία δεκαετία, οι χώρες που χορηγούν «χρυσή βίζα» σε όλη την Ευρώπη έχουν λάβει συνολικά περίπου 25 δισ. ευρώ σε άμεσες ξένες επενδύσεις, μέσω αυτών των προγραμμάτων. Η Πορτογαλία ήταν ένας από τους μεγάλους ωφελούμενους όλα αυτά τα χρόνια, εισπράττοντας 6,8 δισ. ευρώ.
Αυτή η εξάρτηση είναι ιδιαίτερα έντονη στις οικονομίες της νότιας Ευρώπης, οι οποίες τείνουν να εξαρτώνται περισσότερο από ξένα κεφάλαια, σημειώνει το πρακτορείο. Τέτοιες χώρες είναι λιγότερο πιθανό να κλείσουν εντελώς την πόρτα σε αυτά τα προγράμματα, εκτιμά ο Will Harvey, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Οι κυβερνήσεις θέλουν να δείξουν ότι ακολουθούν μια σκληρή γραμμή, αλλά αυτές οι θεωρήσεις είναι σημαντικές για τις οικονομίες τους που αντιμετωπίζουν προβλήματα, επομένως πολλές χώρες της ΕΕ καταλήγουν να είναι αρκετά αμφίθυμες».
Πράγμαται, οι χώρες που αντιμετωπίζουν υψηλό χρέος και χαμηλή ανάπτυξη ενώ προσπαθούν να επιτύχουν φιλόδοξους στόχους για το μηδενικές εκπομπές άνθρακα είναι πολύ πιθανό να χρειάζονται ξένο κεφάλαιο, σύμφωνα με τους οικονομολόγους. Αυτό σημαίνει ότι εάν τα προγράμματα της «χρυσής βίζας» μεταρρυθμιστούν ή καταργηθούν, άλλα φορολογικά κίνητρα ενδέχεται να τα αντικαταστήσουν.
Την ίδια ώρα, εάν οι νέοι περιορισμοί αποθαρρύνουν τους επενδυτές να αναζητήσουν διαμονή εντός της ΕΕ, υπάρχει περίπτωση να αναζητήσουν λύση σε άλλους προορισμούς, όπως η Λατινική Αμερική και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που προσφέρουν επίσης ελκυστικές επιλογές. Και για όσους επιθυμούν να μετεγκατασταθούν αμέσως, διατίθενται ψηφιακές νομαδικές βίζες στην Ισπανία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιταλία.
