Ο Φλόριαν Νοϊμάιερ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας για τη νομισματική και φορολογική πολιτική του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (Ifo) του Πανεπιστημίου του Μονάχου μιλά με βεβαιότητα. “Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας το γερμανικό δημόσιο θα μπορούσε να είναι ο νικητής αυτών των μεταρρυθμίσεων, που προτείνει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για διεθνή φορολόγηση επιχειρήσεων, αποσπώντας ένα ποσό ανάμεσα στα 2,4 και 3,4 δις ευρώ”.
Στο μεταξύ βέβαια αυτή η αύξηση των φορολογικών εσόδων θεωρείται μάλλον μέτρια, ωστόσο τα ποσά αυτά θα μπορούσαν να μειωθούν, σε περίπτωση που ο Καναδάς ακολουθήσει τον δικό του δρόμο στη φορολόγηση. Αξίζει η υπενθύμιση ότι το 2021, μετά από διαπραγματεύσεις πολλών χρόνων, περίπου 140 χώρες συμφώνησαν στην αναθεώρηση των διεθνών φορολογικών κανόνων για πολύ μεγάλες επιχειρήσεις και την προσαρμογή τους στη ψηφιακή εποχή.
Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό;
Οι δύο πυλώνες
Η ιδέα βασίζεται σε δύο πυλώνες. Ο πρώτος στοχεύει στους διεθνείς κολοσσούς που στο μέλλον θα πληρώνουν φόρους στη χώρα, όπου παράγουν κύκλο εργασιών τους και όχι πια εκεί όπου καταχωρίζουν την έδρα τους για φορολογικούς λόγους. Αυτό αφορά εταιρείες με κύκλο εργασιών 20 δισεκατομμυρίων ευρώ και απόδοση πάνω από 10%.
Οι συνέπειες θα γίνουν αισθητές από μεγάλες αμερικανικές εταιρείες όπως η Alphabet και η Amazon, αλλά και από κινεζικές, γαλλικές ή γερμανικές εταιρείες, όπως η Volkswagen, η Daimler ή η Siemens. Ως εκ τούτου όπως το Λουξεμβούργο, η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες και πολλοί οικονομικοί παράδεισοι στην Καραϊβική ή τα βρετανικά νησιά της Μάγχης, θα γίνουν λιγότερο ελκυστικές.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά σε έναν παγκόσμιο ελάχιστο φόρο. Που σημαίνει ότι τα κέρδη εταιρειών με κύκλο εργασιών άνω των 750 εκατομμυρίων δολαρίων θα φορολογούνται συμπληρωματικά με συντελεστή 15%, ανεξαρτήτως που αποκτήθηκαν τα κέρδη τους.
Το κράτος, στο οποίο εδρεύει η μητρική εταιρεία, θα αποκτά το δικαίωμα να φορολογεί τα κέρδη που προέρχονται από φορολογικούς παραδείσους με έναν επιπλέον συντελεστή του 10%. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι και αυτά τα κέρδη θα υπόκεινται σε πραγματική φορολόγηση στο 15%.
Με αυτόν τον τρόπο ο ανταγωνισμός πολλών χωρών για το ποια προσφέρει χαμηλότερη φορολόγηση θα εξασθενήσει. Μόνο από έναν τέτοιο ελάχιστο φόρο θα έμπαινε στο γερμανικό δημόσιο φορολογικά έσοδα ανάμεσα 1,5 και 1,7 δις ευρώ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ifo. Στην ιστεσελίδα του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών αναφέρεται ότι η εφορμογή αυτού του πυλώνα έχει προχωρήσει πολύ. “Η ελάχιστη φορολογία εφαρμόζεται παντού στην ΕΕ και σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, όπως η η Βρετανία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία ή η Αυστραλία”.
Ο πρώτος πυλώνας και η περίπτωση Καναδά
Οι ΗΠΑ είχαν ξεκαθαρίσει από νωρίς ότι θα υποστήριζαν κυρίως τον πρώτο πυλώνα φορολογικής μεταρρύθμισης του ΟΟΣΑ μόνο εάν καμία άλλη χώρα δεν θα εισήγαγε δικό της νέο ψηφιακό φόρο. Ορισμένες χώρες, όπως η Αγγλία, η Γαλλία, η Ιταλία ή η Ισπανία, είχαν ήδη τότε τον δικό τους φόρο, με τον οποίο ζητούσαν από τις αμερικανικές ψηφιακές εταιρείες να τον καταβάλλουν.
Ο Καναδάς βρισκόταν κοντά στη θέσπιση ενός τέτοιου φόρου, αλλά δεν το είχε κάνει ακόμη τότε. Τώρα όμως η χώρα φαίνεται να μην θέλει να περιμένει ρύθμιση σε πολυεθνικό επίπεδο και τραβά τον δικό της δρόμο με έναν εθνικό ψηφιακό φόρο. Εάν το σχέδιό της γίνει πράξη, θα είναι δύσκολο για τον πρόεδρο Μπάιντεν να περάσει τη φορολογική μεταρρύθμιση του ΟΟΣΑ από το Κογκρέσο. Η αναδιοργάνωση του φορολογικού συστήματος μπορεί να τεθεί σε ισχύ μόνο εφόσον υιοθετήσουν το σύστημα τουλάχιστον 30 χώρες του ΟΟΣΑ που να αντιπροσωπεύουν το 60% των εταιρειών, στις οποίες αφορούν οι νέες ρυθμίσεις. Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες μόνο οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 50% των εταιρειών.
Έτσι ο πρώτος πυλώνας φαίνεται να βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, ο δεύτερος όμως κινείται ανεξάρτητα από τη συμμετοχή των Αμερικανών. Ο ΟΟΣΑ αναμένει πρόσθετα έσοδα ύψους 220 δις δολαρίων παγκοσμίως από τον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή και άλλα 13 έως 36 δις δολάρια από τη φορολόγηση των κερδών, ιδιαίτερα για λιγότερο πλούσιες χώρες. Από αυτές τις λιγότερα πλούσιες χώρες ασκείται κριτική στα φορολογικά σχέδια του ΟΟΣΑ. Το ζήτημα είναι ότι τα κράτη-μέλη του είναι κυρίως πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες. Οι αναπτυσσόμενες μπορούν να γίνουν μέλη, αλλά πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι πάνω από το 1/3 των χωρών παγκοσμίως δεν παίρνει μέρος σε διαπραγματεύσεις του ΟΟΣΑ για φορολογικά ζητήματα.
Φορολογική μεταρρύθμιση σε επίπεδο ΟΗΕ;
Η βρετανική ΜΚΟ Tax Justice Network (TJN), για παράδειγμα, υποστηρίζει ότι μια παγκόσμια φορολογική συνθήκη θα πρέπει γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε επίπεδο ΟΗΕ.
“Ο ΟΟΣΑ, η λέσχη των πλούσιων χωρών, καθορίζει διεθνείς φορολογικούς κανόνες από τη δεκαετία του 1960. Την τελευταία δεκαετία, απέτυχε να εφαρμόσει ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, το επίπεδο της κατάχρησης έχει εκτοξευθεί στα ύψη…”, αναφέρεται στην έκθεση για την κατάσταση φορολογικής δικαιοσύνης State of Tax Justice 2023, που μόλις δημοσίευσε.
Τον Νοέμβριο του 2022 οι χώρες της Γεν. Συνέλευσης του ΟΗΕ συμφώνησαν ομόφωνα να γίνει αντικείμενο ψηφοφορίας, εαν η παγκόσμια φορολογική πολιτική θα πρέπει στο μέλλον να είναι υπόθεση του ΟΗΕ και όχι του ΟΟΣΑ, όπως και στο παρελθόν.
Τον Δεκέμβριο, οι χώρες αναμένεται να λάβουν την απόφαση σχετικά. Εάν δεν υιοθετηθεί τελικά η φορολογική σύμβαση του ΟΗΕ, τα επόμενα 10 χρόνια θα μπορούσε ένα ποσό 4,7 δις δολαρίων να πήγαινε σε φορολογικούς παραδείσους – όσο και οι ετήσιες παγκόσμιες δαπάνες για την υγεία – αντί σε κρατικά ταμεία. Πολυεθνικές και πάμπλουτοι ιδιώτες θα κατέβαλαν λιγότερους φόρους. Σύμφωνα με την ΜΚΟ TJN κάθε χρόνο λόγω παγκόσμιων φορολογικών κατάχρησεων οι χώρες “χάνουν” 472 δις δολάρια, εκ των οποίων τα 301 δις δολάρια αφορούν σε πολυεθνικές που τα μεταφέρουν σε φορολογικούς παραδείσους.
Πηγή: Deutsche Welle
