Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πλανήτης μας βρίσκεται σε μια περίοδο ζυμώσεων που πιθανολογείται πως θα αναδιαμορφώσουν την παγκόσμια τάξη των πραγμάτων. Η πανδημία που ενίσχυσε την τάση εσωστρέφειας των χωρών, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι γεωπολιτικές εντάσεις, ειδικά ο ανταγωνισμός και οι τριβές μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, είναι μεταξύ των παραγόντων που πυροδοτούν τις αλλαγές στην παγκόσμια σκηνή.
Δεν αλλάζουν όμως μόνο την παγκόσμια τάξη. Αναδιαμορφώνουν και το παγκόσμιο εμπόριο, η αξία του οποίου ανέρχεται σε 32 τρισ. δολ. σε αγαθά και υπηρεσίες, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Αρχικά η πανδημία εξέθεσε τα ελαττώματα, τα τρωτά σημεία, στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Ωστόσο ακολούθησαν πολλοί παράγοντες που απλά έκαναν ακόμα πιο εκκωφαντικές αυτές τις αδυναμίες, σε βαθμό που άρχισαν να μετασχηματίζουν το παγκόσμιο εμπόριο.
Για παράδειγμα, οι εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αναγκάζουν τις εταιρείες να φέρουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες πιο κοντά στην πατρίδα τους. Την ίδια ώρα, η στροφή από τα ορυκτά καύσιμα ενισχύει τη ζήτηση για διάφορα υλικά που είναι απαραίτητα για την ηλεκτροκίνηση. Και όλα αυτά ενώ η τεχνητή νοημοσύνη θέτει ζήτημα εργασιακής επιβίωσης αναγκάζοντας τους εργαζόμενους να αναπτύξουν νέες δεξιότητες προκειμένου να μην απειληθούν.
Φυσικά πολλοί από αυτούς τους παράγοντες, όπως η κλιματική κρίση και η πρόοδος της τεχνολογίας, λάμβαναν ήδη χώρα πολύ πριν ο κορωνοϊός πλήξει την παγκόσμια οικονομία. Με την πανδημία όμως σε παγκόσμια επίπεδο, το Brexit σε πιο περιφερειακό επίπεδο και τον πόλεμο στην Ουκρανία, κυβερνήσεις και επιχειρήσεις δυσκολεύονται να διασφαλίσουν τη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων στον κόσμο.
Σε μια προσπάθεια να αποσαφηνίσει πώς μοιάζει αυτός ο υπό διαμόρφωση νέος κόσμος του παγκόσμιου εμπορίου, το Bloomberg Markets επισκέφθηκε διάφορα κέντρα στον κόσμο στα οποία συμβαίνουν ήδη αυτές οι αλλαγές-διαταραχές: λιμάνια, σύνορα, εγκαταστάσεις εκπαίδευσης εργαζομένων, εργοστάσια.
«Το συμπέρασμα νομίζω ότι καταρρίπτει πολλούς μύθους για αυτή τη νέα φάση της παγκοσμιοποίησης. Δεν βλέπουμε χώρες και επιχειρήσεις να στρέφονται στο εσωτερικό τους με προστατευτικές διαθέσεις. Η κατάσταση στις επιχειρήσεις αλλάζει ώστε να μπορέσουν να εξασφαλίσουν την πρόσβαση στα αγαθά που χρειάζονται και οι εργαζόμενοι επανεκπαιδεύονται ώστε να μπορέσουν να διαχειριστούν αυτό το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται και για τους ίδιους», εξηγεί ο Brendan Murray του αμερικανικού πρακτορείου ειδήσεων.
Ποιος όμως επωφελείται από αυτή τη νέα φάση της παγκόσμιας οικονομίας; Ένας μεγάλος κερδισμένος είναι το Μεξικό. Και αυτό διότι, όπως υπολογίζει η οικονομολόγος του Bloomberg Maeva Cousin, οι αμερικανικές εισαγωγές αγαθών, που είναι σε καθεστώς δασμών, από την Κίνα έχουν μειωθεί περίπου 150 δισ. δολάρια, με το Μεξικό να καλύπτει μεγάλο μέρος αυτού του κενού.
«Μέρη όπως το Μεξικό, το Βιετνάμ, όπου οι προμηθευτές προσπαθούν να αναδειχθούν ως εναλλακτικές της Κίνας, η Ινδία, που επίσης προσπαθεί να εκμεταλλευθεί προς το συμφέρον της την κατάσταση. Πήγαμε σε ένα εργοστάσιο έξω από το Δελχί και μιλήσαμε με τον CFO, ο οποίος μας είπε ότι γίνεται πολύ καλή δουλειά και φτιάχνουν παρόμοια κινητά. Αλλά θα χρειαστεί πολλά χρόνια για αυτούς μέχρι να μπορέσουν να ανεβάσουν ρυθμό στο βαθμό που είναι η Κίνα», σχολιάζει ο Murray καταλήγοντας πως τελικά αυτό που βιώνουμε δεν είναι ο «θάνατος» της παγκοσμιοποίησης αλλά η αλλαγή σχήματος της παγκοσμιοποίησης.
Αλλά ακόμα και αυτή η αλλαγή, όπως τονίζει, δεν θα είναι άμεση. Χρειάζεται χρόνος για αυτές τις αλλαγές και να δυναμώσουν οι νέοι παίκτες στο παιχνίδι. Παράλληλα, άσχετα με τις σχέσεις μεταξύ των χωρών, παραμένει η ανάγκη να διατηρηθούν οι ροές των αγαθών, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα του Μαρόκου, όπου είναι ευπρόσδεκτες αμερικανικές, ευρωπαϊκές και κινεζικές εταιρείες.
