Σε «πολεμικό» κλίμα επισκέπτεται σήμερα το Πεκίνο η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν. Ο τόνος της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο χωρών γίνεται όλο και πιο τραχύς, καθώς από την 1η Αυγούστου, οι κινεζικές εταιρείες που εξάγουν τις σπάνιες πρώτες ύλες γάλλιο και γερμάνιο, θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση για ειδική άδεια.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής στον κόσμο των λεγόμενων σπάνιων γαιών που απαιτούνται για την κατασκευή ημιαγωγών και ηλιακών συλλεκτών. Η Κίνα παράγει το 95% του γαλλίου στον κόσμο και τα δύο τρίτα του γερμανίου. Και οι δύο αυτές σπάνιες γαίες απαιτούνται για την παραγωγή ημιαγωγών.
«Η κίνηση του Πεκίνου έχει σχεδιαστεί ξεκάθαρα για να στείλει ένα όχι και τόσο ευγενικό μήνυμα στην κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ότι η Κίνα καθίσταται όλο και πιο πρόθυμη να βλάψει τις αμερικανικές εταιρείες», υποστηρίζει ο Πολ Τράιλο, ειδικός στην Κίνα στην εταιρεία συμβούλων Albright Stonebridge. «Οι έλεγχοι των εξαγωγών για ορισμένες πρώτες ύλες για την παραγωγή μικροτσίπ είναι ένα καλά μελετημένο σκληρό χτύπημα και είναι μόνο η αρχή», προειδοποίησε μάλιστα ο πρώην υφυπουργός Εμπορίου της Κίνας Γουέι Τζιανκου, μιλώντας στην φιλοκυβερνητική εφημερίδα China Daily. «Εάν συνεχιστούν οι περιορισμοί στον κλάδο υψηλής τεχνολογίας της Κίνας, τα αντίμετρα θα κλιμακωθούν», προσθέτει. Στο ίδιο πνεύμα, η κινεζική εφημερίδα «Global Times» δημοσίευσε άρθρο που επαινεί τους ελέγχους των εξαγωγών για ορισμένα μέταλλα ως «πρακτικό τρόπο», με τον οποίο θα καταλάβουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, ότι οι προσπάθειες να κρατήσουν την Κίνα μακριά από τις προηγμένες τεχνολογίες, συνιστά «λάθος υπολογισμό»
Αμερικανικά αντίμετρα
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν βέβαια περιορίσει προηγουμένως, μεταξύ άλλων, την εξαγωγή ημιαγωγών και μηχανημάτων υψηλής απόδοσης για την παραγωγή τους. Επιπλέον, οι δυτικές κυβερνήσεις προτρέπουν τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών να απέχουν από τη χρήση εξαρτημάτων από κινέζους κατασκευαστές όπως η Huawei στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας τους για λόγους ασφαλείας.
Οι νέοι έλεγχοι στην εξαγωγή σπανίων γαιών δεν είναι η πρώτη κίνηση αντιποίνων της Κίνας. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση απαγόρευσε σε ορισμένες εταιρείες και οργανισμούς να χρησιμοποιούν μικροτσίπ από τον αμερικανικό κολοσσό Micron.
Η Ευρώπη ιδιαίτερα, παρακολουθεί τις εξελίξεις με μεγάλη ανησυχία. Μπορεί να υπάρχουν κοιτάσματα σπάνιων γαιών σε άλλες περιοχές του κόσμου, ωστόσο μόνο λίγες χώρες εκτός της Κίνας είναι προς το παρόν πρόθυμες να εξορύξουν αυτές τις πρώτες ύλες και να τις επεξεργαστούν μέχρι να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν βιομηχανικά», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η ZVEI –η Ενωση της Γερμανικής Ηλεκτρικής και Ψηφιακής βιομηχανίας. «Ως εκ τούτου, η ένωση ζήτησε να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρώπης από τις προμήθειες πρώτων υλών.
Αλλά και η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα αντέδρασαν στην ανακοίνωση του Πεκίνου ότι θα επιβάλει ελέγχους εξαγωγών στις σπάνιες γαίες Γάλλιο και Γερμάνιο. Ο υπουργός Οικονομίας της Νότιας Κορέας συγκάλεσε αμέσως την επιτροπή έκτακτης ανάγκης για να συζητήσει τις συνέπειες για την εγχώρια βιομηχανία μικροτσιπ και στην αυτοκινητοβιομηχανία. Το ιαπωνικό υπουργείο Οικονομίας δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο μήνυσης κατά του Πεκίνου στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ).
Προανεγγελθείσα αντεπίθεση
Στην πραγματικότητα ήταν ανοιχτό μυστικό ότι το Πεκίνο αργά ή γρήγορα θα προχωρούσε σε αντεπίθεση στον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο για τη βιομηχανία των ημιαγωγών. Τον περασμένο Οκτώβριο, οι ΗΠΑ επέβαλαν ελέγχους στις εξαγωγές στην Κίνα της τελευταίας τεχνολογίας ημιαγωγών. Αυτό θα αυξήσει το τεχνολογικό χάσμα στα μικροτσιπ μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Οι αλυσίδες εφοδιασμού για τεχνολογία ημιαγωγών αιχμής είναι εξαιρετικά περίπλοκες, με τα πιο σημαντικά βήματα παραγωγής να γίνονται στην Ταϊβάν, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Ολλανδία και τις ΗΠΑ.
Τους τελευταίους μήνες, όλο και περισσότεροι δυτικοί σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών έχουν ενταχθεί σε αυτό το εμπάργκο. Μόλις πριν από λίγες ημέρες, η Ολλανδία ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να πουλά υπερσύγχρονα μηχανήματα λιθογραφίας στο Πεκίνο. Οι συσκευές του κατασκευαστή ASML κοστίζουν έως και 150 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, η Ουάσιγκτον απαγόρευσε την εξαγωγή μικροσκοπικών ημιαγωγών με δομικό πλάτος τριών νανομέτρων, από τη Nvidia. Για την Κίνα, η κατάσταση αυτή γίνεται ολοένα και πιο αισθητή – με σοβαρές συνέπειες για την οικονομία της.
Υποπροϊόντα άλλων μετάλλων
Όπως και άλλες σπάνιες γαίες, τα δύο στοιχεία γάλλιο και γερμάνιο δεν είναι στην πραγματικότητα τόσο σπάνια.Συνήθως εμφανίζονται ως προϊόντα αποσύνθεσης άλλων μετάλλων. Το γάλλιο, για παράδειγμα, είναι ένα υποπροϊόν της παραγωγής αλουμινίου. Δεδομένου ότι αυτό συνήθως συνδέεται με σοβαρή ρύπανση του περιβάλλοντος, οι δυτικές χώρες άρχισαν να αναθέτουν την παραγωγή και την εξόρυξη των μετάλλων σε τρίτες χώρες με πιο χαλαρά περιβαλλοντικά πρότυπα, ήδη από τη δεκαετία του 1980. Το Πεκίνο προσφέρθηκε από νωρίς ως εναλλακτική λύση. Ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ είχε ήδη ανακοινώσει το 1987 ότι «η Μέση Ανατολή έχει πετρέλαιο, η Κίνα έχει σπάνιες γαίες».
Τα μάτια στην Αφρική
Τώρα, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό ενεπλάκη ξαφνικά προκειμένου να αντισταθμίσει πιθανές αστοχίες στις παραδόσεις κινεζικών πρώτων υλών για τη βιομηχανία ημιαγωγών. «Θα παράγουμε γερμάνιο για να αντικαταστήσουμε τις ποσότητες που δεν είναι διαθέσιμες στην αγορά», δήλωσε ο Γκάι Ρόμπερτ Λουκάμα, διευθύνων σύμβουλος της κρατικής εταιρείας εξόρυξης Gecamines.
Η εταιρεία του είχε ήδη εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση ενός νέου εργοστασίου για την εξόρυξη πρώτων υλών για την παραγωγή ημιαγωγών την άνοιξη. Η Δημοκρατία του Κονγκό είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής κοβαλτίου στον κόσμο και μία από τις μεγαλύτερες χώρες παραγωγής χαλκού. Το αφρικανικό κράτος θέλει επίσης να προωθήσει περισσότερες πρώτες ύλες που είναι απαραίτητες για έναν φιλικό προς το περιβάλλον μετασχηματισμό της οικονομίας. Αυτά περιλαμβάνουν το λίθιο, τον κασσίτερο ή τις σπάνιες γαίες που απαιτούνται στις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
