Πρώτη γυναίκα στην ηγεσία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας – και μάλιστα σε ηλικία 41 ετών- είναι και επισήμως σήμερα η κορυφαία οικονομολόγος Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν.
Θυγατέρα του διάσημου Τούρκου μηχανικού Ερόλ Ερκάν και της καθηγήτριας Μαθηματικών Γκαμζέ, η Χαφιζέ αποφοίτησε από Λύκειο της Κωνσταντινούπολης το 1997 και κατέλαβε την 26η θέση στην Τουρκία και την 5η στην Κωνσταντινούπολη στις εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο. Αν και δεν χρειαζόταν διαφήμιση, δέχθηκε αμέσως πολλές προσφορές για υποτροφίες σε πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Η Χαφιζέ διάλεξε όμως το πανεπιστήμιο του Βοσπόρου. Ηταν άλλωστε παιδικό της όνειρο, όπως είχε εκμυστηρευτεί παλιότερα. Σπούδασε μηχανικός Βιομηχανίας στο Πανεπιστήμιο Μπογάζιτζι του Βοσπόρου. Αποφοίτησε με άριστα και προσπάθησε να βρει κάποια εταιρία για να κάνει πρακτική. Ηλπιζε ότι ο πατέρας της, με τις γνωριμίες που είχε, θα βοηθούσε στο να ανοίξουν πολλές πόρτες. Κι όμως. «Η κόρη μου αποφοίτησε από το Βόσπορο με άριστα και δεν έβρισκε εταιρεία για να κάνει πρακτική άσκηση δωρεάν», είχε πει ο πατέρας της. «Της έκλεισαν όλες οι πόρτες κατάμουτρα. Ηταν ντροπή για την Τουρκία. Γράψτο αδερφέ. Ακόμα κι αν είμαι ο πατέρας της, δεν μπόρεσα να βρω ποτέ μια θέση για πρακτική άσκηση στην κόρη μου, τορπιλίζοντας ,συντρίβοντας την επιτυχία της Χαφιζέ», είχε δηλώσει ο Ερόλ Ερκάν σε παλιότερη συνέντευξή του.
«Θα βάλω τέλος στον νεποτισμό»
Η ίδια η Χαφιζέ εξομολογήθηκε για εκείνη την εποχή: «Απογοητεύτηκα στην Τουρκία. Δεν μας μεγάλωσε και μας προστάτευσε το κράτος. Οι εταιρείες απέρριψαν την αίτησή μου για πρακτική άσκηση χωρίς αμοιβή. Ούτε μια τουρκική εταιρεία, ούτε ένα επενδυτικό ίδρυμα, δεν με δέχθηκε. Δεν μπόρεσα να βρω 300 δολάρια για τα αεροπορικά εισιτήρια ώστε να πάω για έναν διαγωνισμό στη Βρετανία.Μέρες στο σπίτι είχα έτοιμη η βαλίτσα μου, περίμενα κλαίγοντας. Ηθελα να κάνω διδακτορικό στην Τουρκία, αλλά πάντα δινόταν προτεραιότητα στους συγγενείς κάποιου. Σίγουρα θα επιστρέψω μια μέρα για να υπηρετήσω τη χώρα μου και να βάλω τέλος στον νεποτισμό στην πατρίδα μου».
Η πτυχιακή εργασία της Χαφιζέ στο πανεπιστήμιο του Βοσπόρου εξέπληξε τότε, πολλούς. Αφορούσε «το σχέδιο ελικοπτέρων του NATO». Είχε μελετήσει και προγραμματίσει, λεπτομερώς, πώς θα προσγειώνονταν ελικόπτερα στην αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ σε μια κρίση. Οι επιστήμονες στις Βρυξέλλες και τη Γερμανία μελέτησαν με έκπληξη την διπλωματική της εργασία. Στη συνέχεια η Χαφιζέ σχεδίασε επίσης ένα έργο δικτύου υπολογιστών για την πιο αποτελεσματική χρήση του διυλιστηρίου TUPRAS. Erkan είπε εκείνη την ημέρα: «Απογοητεύτηκα στην Τουρκία. Δεν μας μεγάλωσε και μας προστάτευσε το κράτος. Οι εταιρείες απέρριψαν την αίτησή μου για πρακτική άσκηση χωρίς αμοιβή. Ούτε τουρκική εταιρεία ούτε επενδυτικό ίδρυμα ανέλαβε την ιδιοκτησία. Δεν μπόρεσα να βρω τα χρήματα των αεροπορικών εισιτηρίων των $300 για τον διαγωνισμό του Ηνωμένου Βασιλείου. Μέρες στο σπίτι έτοιμη η βαλίτσα μου, περίμενα κλαίγοντας. Θέλω να κάνω διδακτορικό στην Τουρκία, αλλά πάντα δίνεται προτεραιότητα στους συγγενείς κάποιου. Σίγουρα θα επιστρέψω μια μέρα για να υπηρετήσω τη χώρα μου και να βάλω τέλος στον νεποτισμό».
Απόφοιτη με τον υψηλότερο βαθμό
Η Χαφιζέ Ερκάν αποφοίτησε από το Μπογκάζιτσι με τον υψηλότερο βαθμό μεταξύ των αποφοίτων των τελευταίων 10 ετών. Εξασφάλισε μάλιστα μια διδακτορική υποτροφία χωρίς να κάνει ποτέ αίτηση σε 9 πανεπιστήμια στις Ηνωμένες Πολιτείες όπως το Στάνφορντ, και το Πρίνστον. Το Πρίνστον κάλυψε τα δίδακτρα (25.000) , τη διαμονή της (2.500 δολάρια το μήνα και 3.500 δολάρια για έρευνας. Πήρε διδακτορικό στην επιχειρησιακή έρευνα και τη χρηματοοικονομική μηχανική στο Πρίνστον. Έγινε η πρώτη φοιτήτρια στην ιστορία του Πρίνστον που ολοκλήρωσε το διδακτορικό του σε ένα χρόνο. Στη συνέχεια η Χαφιζέ ολοκλήρωσε επίσης δύο προγράμματα κατάρτισης στις Επιστήμες Διαχείρισης στο Harvard Business School και στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
Το 2016, στο ειδικό τεύχος του περιοδικού “Turk of America” , η Χαφιζέ ήταν ανάμεσα στους 40 Τούρκους νέους με τη μεγαλύτερη επιρροή στις ΗΠΑ, από την Σίλικον Βάλεϊ της Καλιφόρνια έως τη Νέα Υόρκη, στους τομείς της χρηματοδότησης, του αθλητισμού, την τέχνη, την κινηματογραφική βιομηχανία και τη μηχανική.
Διευθύνουσα στις μεγαλύτερες τράπεζες
Η Χαφιζέ υπηρέτησε ως συν-διευθύνουσα σύμβουλος της First Republic Bank. Για σχεδόν οκτώ χρόνια στην First Republic Bank, κατείχε θέσεις όπως Πρόεδρος, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, Διευθύνουσα Σύμβουλος Επενδύσεων. Διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου στη Marsh McLennan, μια εταιρεία παροχής υπηρεσιών στους τομείς κινδύνου, στρατηγικής και ασφάλισης. Διετέλεσε ανώτατο στέλεχος της επενδυτικής τράπεζας Goldman Sachs. Ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας Fortune 500 Marsh McLennan τον Μάρτιο του 2022, η Ερκάν υπηρέτησε ως Tiffany & Co. από το 2019 έως ότου η εταιρεία εξαγοράστηκε από την LVMH το 2021. Διετέλεσε μέλος του Δ.Σ. Υπηρετεί επίσης στο Συμβουλευτικό Συμβούλιο για το Τμήμα Επιχειρησιακής Έρευνας και Χρηματοοικονομικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.
Ως πρώτη γυναίκα κάτω των 40 ετών που κατείχε τον τίτλο της διευθύνουσας συμβούλου σε μία από τις 100 μεγαλύτερες τράπεζες της Αμερικής, μπήκε στη λίστα «40 Under 40» της εφημερίδας San Francisco Business Times. Το 2019, η Ερκάν συμπεριλήφθηκε στη λίστα “Notable Women of Banking & Finance” του Crain και στη λίστα “Women to Watch” του American Banker.
Σήμερα, η Χαφιζέ αναλαμβάνει ένα τιτάνιο έργο ως διοικήτρια της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας. Ένα έργο ακατόρθωτο για πολλούς: Να αλλάξει τη μοίρα της τουρκικής οικονομίας, μαζί με τη ζωή 85 εκατομμυρίων συμπατριωτών. Πάντα θα θυμάται όμως –όπως λέει -τη «βαλίτσα των δακρύων», που πήρε μαζί της, διωγμένη ουσιαστικά από την πατρίδα της πριν 22 χρόνια. Ταξιδεύοντας σε άγνωστα μέρη. Με μια βαλίτσα γεμάτη διπλώματα, τιμές, απογοητεύσεις και δάκρυα…
