Ο κατάλογος των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας είναι μακρύς: Από τις εισαγωγές αερίου, πετρελαίου και άνθρακα ως το χαβιάρι, συνολικά έχουν επιβληθεί από την ΕΕ στη Μόσχα 10 πακέτα κυρώσεων, που αφορούν με 1.242 μεμονωμένα μέτρα, λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.
Ωστόσο, η ΕΕ έχει αποφύγει επιμελώς να «αγγίξει» το ουράνιο, που δεν περιλαμβάνεται σε κανέναν κατάλογο κυρώσεων. Γιατί, χωρίς ουράνιο από τη Ρωσία, πολλοί πυρηνικοί σταθμοί στην ΕΕ δεν θα μπορούσαν να συνεχίσουν να λειτουργούν. «Η πυρηνική βιομηχανία της Ρωσίας μπορεί ακόμα να συναλλάσσεται με τους Ευρωπαίους και να συνάπτει προσοδοφόρες συμφωνίες που προσφέρουν πολύτιμο συνάλλαγμα στα ταμεία του Κρεμλίνου. Και αυτό εξαρτάται από τους ίδιους τους Ευρωπαίους» γράφει η γερμανική Tagesschau. «Πολλές χώρες μέλη θέλουν να συνεχίσουν να αγοράζουν ρωσικό ουράνιο και τεχνολογία πυρηνικής ενέργειας για τους πυρηνικούς σταθμούς τους ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου» προσθέτει η γερμανική εφημερίδα.
Πέντε χώρες της ΕΕ διαθέτουν πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που χρονολογούνται από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία και η Σλοβενία εξαρτώνται από τη συνεργασία με τη ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom. Στις πέντε αυτές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης υπάρχουν 15 πυρηνικοί σταθμοί για τους οποίους «η Ρωσία είναι ο μόνος κατασκευαστής στοιχείων καυσίμου». Και αυτό σημαίνει «αναμφίβολα σημαντική εξάρτηση από τη Ρωσία».
Stop από την Γερμανία
Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Ρόμπερτ Χάμπεκ, θέλει να το αλλάξει αυτό. «Οι Ουκρανοί θέλουν να επιβληθούν κυρώσεις και στο ουράνιο από τη Ρωσία» εξήγησε ο Χάμπεκ σε συνέντευξή του στο γερμανικό ραδιόφωνο Deutschlandfunk. «To ρωσικό κράτος κερδίζει πολλά χρήματα από την επιχείρηση ουρανίου» τόνισε ο Χάμπεκ, αλλά παραδέχθηκε ότι «δεν είναι δυνατή η άμεση απαγόρευση των εισαγωγών, «δεν θα μπορούσαμε να το κάνουμε αμέσως, όπως και με το πετρέλαιο και τον άνθρακα, αλλά θα χρειαστεί μια περίοδος τουλάχιστον εννιά μηνών».
Η γερμανική κυβέρνηση πιέζει να περιληφθεί το ουράνιο και ο τερματισμός των συμφωνιών με την πυρηνική βιομηχανία της Ρωσίας, στο επόμενο, ενδέκατο, πακέτο κυρώσεων της ΕΕ. Η πρόταση θα πρέπει στη συνέχεια να συζητηθεί από τους πρεσβευτές των 27 χωρών-μελών, αλλά η έγκρισή της θα συναντήσει έντονες αντιδράσεις από αρκετές χώρες μέλη.
Αντιδρά η Γαλλία
Ο Μάικλ Σνάιντερ, ειδικός στην πυρηνική πολιτική βλέπει αντίσταση στα γερμανικά σχέδια κυρώσεων, όχι μόνο στην Ανατολική Ευρώπη. «Η Γαλλία έχει πολλούς λόγους να είναι κατά των κυρώσεων κατά της Ρωσίας». Τον Δεκέμβριο του 2021, η Framatome, θυγατρική της γαλλικής EDF, του μεγαλύτερου φορέα εκμετάλλευσης πυρηνικών σταθμών στον κόσμο, υπέγραψε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική συμφωνία με τη ρωσική Rosatom. Λίγο αργότερα, στις αρχές του 2022, ο Πρόεδρος Μακρόν πρόσφερε στη Rosatom μερίδιο 20% στην εταιρεία που κατασκευάζει ειδικές τουρμπίνες για πυρηνικούς σταθμούς στη Γαλλία. Τόσο στενές επιχειρηματικές επαφές – εάν έμπαιναν στη λίστα κυρώσεων, το αποτέλεσμα θα ήταν «ότι η Γαλλία πρακτικά θα έχανε τη μοναδική αγορά για να πουλήσει τους τουρμπίνες της». Μάλιστα, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Γαλλία σκοπεύει να εγκαταλείψει τις πυρηνικές συμφωνίες με τη Ρωσία.
Σύμφωνα, πάντως, με τον Μάικλ Σνάιντερ, το ρωσικό ουράνιο δεν είναι και τόσο μεγάλο πρόβλημα. Το 2021 η ΕΕ κάλυψε το 20% των αναγκών της με ουράνιο από τη Ρωσία και εισήγαγε ένα άλλο 24% από χώρες που επηρεάζονται από τη Μόσχα, όπως το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν. Ο Σνάιντερ επισημαίνει ότι χώρες όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία ή η Νότια Αφρική θα μπορούσαν επίσης να προμηθεύουν ουράνιο, αν και σε υψηλότερη τιμή. Σύμφωνα με τον ειδικό σε θέματα πυρηνικής πολιτικής, η Ρωσία έχει επίσης μεγάλο μερίδιο σε εμπλουτισμένο ουράνιο με το ένα τρίτο των παγκόσμιων δυνατοτήτων, αλλά υπάρχουν και δυτικές εναλλακτικές.
Η ΕΕ συζητά πάντως το ενδέκατο πακέτο κυρώσεων κατά της Μόσχας, αλλά, όπως δήλωσε στους Financial Times υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος, αρχίζει πλέον να εξαντλείται η φαρέτρα των τιμωρητικών μέτρων. «Αν επιβάλουμε ακόμη περισσότερες κυρώσεις, τότε θα υπάρξουν περισσότερες εξαιρέσεις από τα ίδια τα μέτρα» πρόσθεσε ο αξιωματούχος, που ζήτησε να μην κατονομαστεί.
