«Στηρίξτε μας όπως σας στηρίξαμε επί χρόνια και εμείς» ήταν η έκκληση που απηύθυνε προς τους πελάτες της Silicon Valley Bank ο επικεφαλής της, Γρεγκ Μπέκερ. Εκείνη την ώρα η μετοχή βυθιζόταν 60%. Το επόμενο πρωί η κατρακύλα θα είχε συνέχεια και λίγες ώρες αργότερα το λουκέτο και η υπαγωγή της στη διαχείριση του FDIC θα ήταν γεγονός. Κανείς δεν είχε προβλέψει την πρώτη τραπεζική χρεοκοπία στις ΗΠΑ από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Για αυτό και οι αναταράξεις στις αγορές. Τι όμως μας αποκαλύπτει αυτή και ποια είναι η σημασία της για την οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα;
Η SVB ήταν η τράπεζα στην οποία κατέφευγαν τεχνολογικές startups και εταιρείες βιοτεχνολογίας. Πρόκειται για κλάδους που σήμερα, έχοντας βιώσει το απότομο τέλος της εποχής του φθηνού δανεισμού, βάζουν βαθύ μαχαίρι στις θέσεις εργασίας, ακολουθώντας το παράδειγμα των Big Tech.
Ο ρόλος της FED
H SVB λύγισε εν μέρει εξαιτίας των επιθετικών αυξήσεων επιτοκίου (διαβάστε αναλυτικά πώς οδηγήθηκε στη χρεοκοπία). Και αυτό γεννά πολλά ερωτηματικά για το εάν η Fed έχει ζυγίσει σωστά τα αποτελέσματα – οφέλη και παρενέργειες – των κινήσεών της. Σίγουρα ήθελε να πατήσει το φρένο σε κάποιους τομείς, για να ρίξει τον πληθωρισμό. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπολόγιζε ότι θα ρίξει πρώτα στον γκρεμό μία τράπεζα με ενεργητικό άνω των 200 δισ. δολαρίων.
Για αυτό και τώρα οι αγορές που έως πριν από λίγα 24ωρα δήλωναν βέβαιες ότι η επόμενη κίνηση της κεντρικής τράπεζας θα ήταν μία αύξηση των 50 μονάδων βάσης, τώρα ποντάρουν σε μία πιο ήπια αύξηση των 25 μονάδων βάσης.
«Το ερώτημα τώρα είναι εάν η Fed κοιτάζει την SVB και αναρωτιέται εάν όλη αυτή η νομισματική σύσφιγξη θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει άλλους κλάδους και στη συνέχεια και άλλες τράπεζες, που χρηματοδοτούν αυτούς τους κλάδους» σχολιάζει το Politico.
Το οδυνηρό μάθημα της πιστωτικής μανίας
Από την πλευρά της η Wall Street Journal επισημαίνει: «Οι τραπεζικές χρεοκοπίες της τελευταίας εβδομάδας (SVB και Silvergate) είναι ακόμη ένα οδυνηρό μάθημα για το κόστος της πιστωτικής μανίας που έθρεψε χρόνια κακώς νοούμενης νομισματικής στήριξης. Ο λογαριασμός πάντα έρχεται και πρέπει να πληρωθεί όταν η Fed αποφασίζει να διορθώσει τα λάθη της. Αυτό ήταν το μάθημα του 2008 και αυτό είναι το διαχρονικό μάθημα, που ο ιστορικός της οικονομίας Τσαρλς Κίντλεμπεργκερ, περιγράφει στο “Manias, Panics and Crashes”. Είδαμε τα πρώτα δείγματα του πανικού πέρυσι με την κατάρρευση των κρυπτονομισμάτων και και με την κρίση ρευστότητας στα βρετανικά συνταξιοδοτικά ταμεία».
Τώρα που ο πανικός έφτασε στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα όμως, τα θύματα μπορεί να είναι περισσότερα. Η υπουργός Οικονομικών, Τζάνετ Γιέλεν, διαβεβαιώνει ότι το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα παραμένει ανθεκτικό, αλλά αυτό ακριβώς έλεγαν ο Μπεν Μπερνάνκι και ο Τιμ Γκάιτνερ, λίγο πριν από τον πανικό του 2008.
Μεμονωμένη περίπτωση ή προάγγελος ευρύτερων κακών;
Ουσιαστικά το ερώτημα που καλούμαστε να απαντήσουμε, όπως επισημαίνει και ο Economist, είναι εάν τα προβλήματα της SVB «είναι απλά μία μεμονωμένη ανωμαλία ή προάγγελος σφοδρών αναταράξεων για το χρηματοπιστωτικό σύστημα εν γένει».
Είναι δύσκολο να απαντηθεί αυτό με βεβαιότητα. Και τούτο γιατί η SVB δεν είναι παραδοσιακή τράπεζα. Είναι μία τράπεζα πρωτίστως για startups και αυτό την καθιστά ιδιαίτερη περίπτωση. Τους άνοιγε λογαριασμούς όταν οι μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί δεν έδειχναν ακόμη κανένα ενδιαφέρον να το κάνουν. Τους χορηγούσε δάνεια όταν οι άλλες τράπεζες ήταν άκρως επιφυλακτικές στο να το τολμήσουν. Οσο άνθιζε η Silicon Valley τόσο έβλεπε και εκείνη το ενεργητικό της να ενισχύεται. Και όσο διαρκούσε η εποχή του άφθονου, φθηνού χρήματος, οι πελάτες της έχοντας περίσσειο ρευστό στη διάθεσή τους είχαν περισσότερο ανάγκη να αποθηκεύσουν χρήμα παρά να δανειστούν.
Οι καταθέσεις της έτσι υπερτετραπλασιάστηκαν από τα 44 δισ. το 2017 στα 189 δισ. δολάρια στα τέλη του 2021, ενώ το χαρτοφυλάκιο των δανείων της το ίδιο διάστημα αυξήθηκε σε πολύ μικρότερο βαθμό από τα 23 στα 66 δισ. δολάρια. Στα τέλη του 2021 η SVB είχε πραγματοποιήσει επενδύσεις 128 δισ. δολαρίων – κυρίως σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα και ομόλογα συνδεόμενα με υποθήκες.
Όταν ο κόσμος άλλαξε και ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε, η εποχή του φθηνού δανεισμού τελείωσε και η ίδια έχασε το στοίχημα. Αυτό είναι κάτι που απασχολεί συνολικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα και ειδικά τις μικρότερου μεγέθους τράπεζες. Μένει λοιπόν να φανεί εάν η SVB ήταν μόνο η αρχή…
