Σε λίγες ημέρες θα κλείσει ένας χρόνος από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, χωρίς να διαφαίνεται φως για τερματισμό του πολέμου που άλλαξε άρδην τον γεωπολιτικό χάρτη, επιταχύνοντας τη μετάβαση σε έναν κατακερματισμένο, πολυπολικό κόσμο. Η αποσύνδεση Ρωσίας – Ευρώπης αναμένεται να συνεχιστεί σε ενεργειακό, ευρύτερα οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, οι ρωσικοί δεσμοί με την Κίνα θα εμβαθύνουν προκειμένου να καλυφθεί το κενό από την απουσία πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά, ενώ η Μόσχα, αν και θα δει την επιρροή της στον μετα-σοβιετικό χώρο να περιορίζεται, ίσως πετύχει να διευρύνει το ρήγμα ανάμεσα στη Δύση και τον Παγκόσμιο Νότο. Αυτή είναι εν πολλοίς η εκτίμηση της Economist Intelligence Unit (ερευνητικής μονάδας του Economist), που σε μία νέα μελέτη προσπαθεί να σκιαγραφήσει την εξέλιξη του πολέμου και τις επιπτώσεις του όχι μόνο στη γεωπολιτική σκακιέρα, αλλά και στις αγορές εμπορευμάτων και την εφοδιαστική αλυσίδα.
Οι 5 σημαντικότερες εξελίξεις που θα πρέπει να περιμένουμε μέσα στο 2023 θα είναι οι ακόλουθες:
- Ο πόλεμος θα συνεχίσει να αναμορφώνει την παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή. Η Ρωσία θα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από την Κίνα για οικονομικούς/ εμπορικούς δεσμούς και θα προσπαθεί να επωφεληθεί από την επιδείνωση των σινο-αμερικανικών σχέσεων. Ωστόσο η Κίνα θα είναι εξαιρετικά προσεχτική, αφού ο Σι Τζινπίγνκ αντιλαμβάνετια πως δεν πρέπει η χώρα του να εξαρτάται υπερβολικά από τη ρωσική ενέργεια και άλλα εμπορεύματα. Η Ρωσία θα επιχειρήσει παράλληλα να ανοίξει νέους εμπορικούς διαδρόμους με τις αναδυόμενες οικονομίες, που έχουν εν πολλοίς μείνει ουδέτερες στον πόλεμο, ενώ θα θελήσει να εκμεταλλευθεί την εντεινόμενη δυσφορία των πολιτών σε χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής απέναντι στην αμερικανική ηγεμονία και τις πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις. «Η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει οπωσδήποτε την υφιστάμενη οικονομική μόχλευση και τους μηχανισμούς αφηγημάτων παραπληροφόρησης για να διευρύνει το ρήγμα ανάμεσα σοτν Παγκόσμιο Νότο και τις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής» προειδοποιούν οι αναλυτές της EIU.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού ζουν σε χώρες που είναι ουδέτερες ή στηρίζουν τη Ρωσία.
- Πιέσεις στις αγορές ενέργειας και τροφίμων. Οι τιμές ενέργειας θα συνεχίσουν να υποχωρούν σε σχέση με τα ιστορικά υψηλά του 2022, αλλά θα παραμείνουν αισθητά υψηλότερες σε σχέση με τα επίπεδα του 2019, προειδοποιούν οι ειδικοί του Economist. Περιμένουν ότι η παραγωγή πετρελαίου της Ρωσίας θα συρρικνωθεί ως αποτέλεσμα του εμπάργκο που έχει επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση και του πλαφόν στην τιμή, που έχουν υιοθετήσει οι G7. H εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με περικοπές παραγωγής από τα μέλη του καρτέλ ΟΠΕΚ+ ΚΑΙ το άνοιγμα της κινεζικής οικονομίας, θα πυροδοτήσουν έλλειμμα προσφοράς στην αγορά αργού και θα διατηρήσουν τις τιμές σε υψηλά επίπεδα. Και οι τιμές του φυσικού αερίου προβλεπεται να κινηθούν σε σχετικά υψηλά επίπεδα, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη έχει γέμισε πέρυσι τις αποθήκες της, αφού η Ρωσία θα δυσκολευτεί να ανακατευθύνει αλλού τις ροές, που σταμάτησαν να φτάνουν στην Ε.Ε. και επομένως σημαντικές ποσότητες θα αποσυρθούν πλήρως από την αγορά. Ακόμη ισχυρότερες ίσως θα είναι ο πιέσεις στην παγκόσμια αγορά τροφίμων, εξαιτίας και των σοβαρών ελλείψεων σε λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Έντονη θα είναι η αβεβαιότητα και σχετικά με τις ποσότητες σιτηρών, που θα μπορούν να φτάσουν στην παγκόσμια αγορά από τη Ρωσία και την Ουκρανία, παρά τις σχετικές συμφωνίες. Σημαντικός αριθμός χωρών ανά τον κόσμο έχει ως κύριο προμηθευτή λιπασμάτων τη Ρωσία και την Ουκρανία. Επιπλέον περισσότερο από μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι ζουν σε χώρες, με υψηλή εξάρτηση από τα ρωσικά και ουκρανικά σιτηρά.
- Ο επαναπροσανατολισμός της εφοδιαστικής αλυσίδας θα συνεχιστεί – ευνοώντας ουδέτερες χώρες. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει προοπτική τερματισμού του πολέμου, οι επιχειρήσεις θα συνεχίσουν την προσπάθειά τους να αλλάξουν τον προσανατολισμό των εφοδιαστικών αλυσίδων τους, απομακρύνοντάς τον από το πεδίο της σύγκρουσης. Ενέργεια, χρυσός, βασικά μέταλλα, λιπάσματα και βασικά είδη διατροφής θα επηρεαστούν. Το 2023 θα είναι μία χρονιά κατά την οποία θα θριαμβεύσουν οι εμπορικοί και επενδυτικοί δεσμοί μεταξύ «φίλων», σχολιάζει στην έκθεσή της η EIU. Καθώς όχι μόνο η σύγκρουση Ρωσίας – Δύσης, αλλά και ο ανταγωνισμός ΗΠΑ – Κίνας θα εντείνεται, θα έχουμε περαιτέρω κατακερματισμό της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και του πλαισίου ασφαλείας. Μεγάλες ουδέτερες οικονομίες (όπως η Ινδία, η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και η Βραζιλία) θα διαδραματίσουν έναν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο σε αυτό το νέο γεωπολιτικό τοπίο.
- Η προσπάθεια της Ρωσίας να δημιουργήσει αντι-ουκρανικό κλίμα θα αποτύχει. Η στήριξη των Ευρωπαίων και ειδικότερα των Δυτικών στην Ουκρανία θα συνεχιστεί μέσα στο 2023, επισημαίνει ο Economist, επικαλούμενος και το Ευρωβαρόμετρο του Ιανουαρίου, σύμφωνα με το οποίο το 74% των πολιτών του μπλοκ τάσσονται υπέρ των Ουκρανών στον πόλεμο. Η οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια θα συνεχίσει να ρέει απρόσκοπτα και θα αποτρέψει την πλήρη κατάρρευση της ουκρανικής οικονομίας. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος θα είναι πάντως να περιοριστεί η αποστολή αμυντικού εξοπλισμού.
- Οι δυτικές κυρώσεις θα παραμείνουν σε ισχύ, με έμφαση στο να κλείσουν κενά και «παράθυρα». Η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ θα εστιάσουν την προσοχή τους στις προσπάθειες της Ρωσίας να παρακάμψει τις κυρώσεις κάποιες φορές και με τη βοήθεια άλλων χωρών. Είναι ήδη γνωστό για παράδειγμα ότι το ρωσικό αργό περνάει από επεξεργασία στην Ινδία και επιστρέφει στη Δύση χωρίς να θεωρείται ρωσικό προϊόν. Οι κυρώσεις πάντως έχουν ήδη ασκήσει σοβαρή πίεση στη ρωσική οικονομία.
