Ο πόλεμος, η ενεργειακή κρίση και ο πληθωρισμός έχουν δυσκολέψει πολύ τα πράγματα για την ευρωπαϊκή οικονομία φέτος. Για Γερμανό οικονομολόγο Μάρτσελ Φράτσερ, «πέντε παράγοντες κινδύνου θα μπορούσαν όμως να βυθίσουν την οικονομία της ευρωζώνης σε βαθιά ύφεση»: Η κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία, τα προβλήματα ενεργειακού εφοδιασμού, μια αναταραχή στις εφοδιαστικές αλυσίδες, μια παγκόσμια ύφεση στο εμπόριο και ένας πληθωρισμός που θα προκαλεί συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης.
Πρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) από το 2013 και καθηγητής Μακροοικονομικής στο περίφημο Πανεπιστήμιο Χούμπολντ του Βερολίνου, ο Φράτσερ προειδοποιεί κυρίως ότι καμία οικονομική εκτίμηση δεν μπορεί να «προβλέψει λογικά» τις επιπτώσεις από τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία. «Αν ο πόλεμος ξεπεράσει τα ουκρανικά σύνορα ή αν ενταθεί περαιτέρω, οι εταιρείες θα μπορούσαν να σταματήσουν να επενδύουν και να αφήσουν τις τιμές να εκτοξευθούν» λέει ο γερμανός οικονομολόγος.
Σε ότι αφορά την ενέργεια, αν δεν βρεθούν επαρκείς εναλλακτικές πηγές στο ρωσικό φυσικό αέριο από την άνοιξη και μετά, «η βιομηχανία στην Ευρώπη θα αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες. Ορισμένες εταιρείες θα μπορούσαν να αναγκαστούν να σταματήσουν την παραγωγή». Ο Φράτσερ στέκεται επίσης με ιδιαίτερη έμφαση στον κίνδυνο του πληθωρισμού γιατί – όπως τονίζει – προκαλεί συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης: «Η ασθενέστερη κατανάλωση βλάπτει επίσης τις εταιρείες, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια σπείρα χαμηλότερου εισοδήματος και πτώση της ζήτησης». Και στο τέλος, όλοι θα έχουμε υποστεί βαριές επιπτώσεις.
Υπαρξιακοί φόβοι
Δεν υπάρχει ένας βιομηχανικός κλάδος στη Γηραιά ήπειρο που να μη διακατέχεται από υπαρξιακούς φόβους. Πολλές μεγάλες επιχειρήσεις μάλιστα σκέφτονται να μετακομίσουν στο εξωτερικό – ιδίως σε αμερικανικό έδαφος, για να επωφεληθούν από τις υψηλές επιδοτήσεις και τις φορολογικές ελαφρύνσεις που προσφέρει ο νόμος Μπάιντεν για τη «Μείωση του Πληθωρισμού» στις ΗΠΑ (IRA).
Πόσο σοβαρά πρέπει να ληφθεί αυτή την ανησυχία; Τα σημερινά στοιχεία δεν δείχνουν φυσικά ότι επίκειται ο «θάνατος» ολόκληρων κλάδων της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Παρόλα αυτά, δεν κρύβεται ο φόβος ότι η αποβιομηχάνιση της ΕΕ θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα σε 10 έως 15 χρόνια. «Βραχυπρόθεσμα, πάντως, λέει ο Φράτσερ στη Handelsblatt, «η αποβιομηχάνιση είναι πολύ απίθανη. Προς το παρόν υπάρχουν καλοί λόγοι για τους οποίους η αποβιομηχάνιση είναι εξαιρετικά απίθανη τα επόμενα δύο ή τρία χρόνια. Καταρχάς, αυτή τη στιγμή δεν βλέπουμε κύμα χρεοκοπιών επιχειρήσεων. Παρόλο που πολλές μικρότερες εταιρείες μπορεί να έκλεισαν, ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας είναι εξαιρετικά ανθεκτικό».
Επενδυτικά προγράμματα
Ήδη, στην Ευρώπη, η Intel παρουσίασε ένα επενδυτικό πρόγραμμα 80 δισ. ευρώ. Με κέντρο τη Γερμανία, στο ομόσπονδο κράτος της Σαξονίας-Άνχαλτ, στην πρώην Ανατολική Γερμανία, το επενδυτικό αυτό πρόγραμμα θα αφορά επίσης το Βέλγιο, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία και την Πολωνία.
Στη Γαλλία, η STMicroelectronics και ο συνεργάτης της GlobalFoundries, παρουσίασαν ένα επενδυτικό σχέδιο 5,7 δισεκατομμυρίων ευρώ για το εργοστάσιο στο Κρολ, κοντά στη Γκρενόμπλ. Οι επενδύσεις αυτές που συμβάλουν στην ανάπτυξη και στην απασχόληση, σε μια περίοδο μάλιστα που όλοι οι οικονομικοί παρατηρητές συμφωνούν ότι το χρήμα έχει ακριβύνει, καθώς οι αυξήσεις επιτοκίων από την ΕΚΤ δεν έχουν τελειώσει. Ως εκ τούτου, η αστάθεια στις πιστωτικές αγορές και η αβεβαιότητα σχετικά με την εξέλιξη των τιμών δεν προοιωνίζονται καλές επιπτώσεις στη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων επενδύσεων.
Ο Νικολά Ντιφούκ, πρόεδρος της Γαλλικής τράπεζας δημοσίων επενδύσεων «Bpifrance», τονίζει ότι χρειάζεται αύξηση των κρατικών επενδύσεων για να ενισχυθεί η εκ νέου εκβιομηχάνιση της Ευρώπης. Αρκετές ιδιωτικές πρωτοβουλίες θα μπορούν να βασίζονται σε αυτή τη βούληση του κράτους.
Για παράδειγμα: Η ένωση Arts & Métiers Business Angels (AMBA) που ιδρύθηκε το 2008 από μηχανικούς, πρώην φοιτητές της Σχολής Μηχανικών «Arts et Métiers ParisTech», βοηθάει όλους όσοι θέλουν να επενδύσουν σε καινοτόμες εταιρείες, παρέχοντάς τους τεχνογνωσία. Η Ένωση αυτή έχει χρηματοδοτήσει την έναρξη λειτουργίας 130 βιομηχανικών νεοφυών επιχειρήσεων. Η AMBA δεν είναι η μόνη Ένωση που εργάζεται σε αυτόν τον τομέα. Αλλά όλα τα μικρά ρυάκια κάνουν μεγάλα ποτάμια. Οι ιδιωτικές προσπάθειες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια μίνι έκρηξη επενδύσεων, ένα φαινόμενο που η Δύση δεν έχει βιώσει από το 1994, μετά την υποτίμηση του γιουάν από την Κίνα και την ενίσχυση του παγκόσμιου ρόλου για το Πεκίνο.
