Για ένα μικρό αλλά αναπτυσσόμενο δίκτυο χωρών, το ΑΕΠ ως παγκόσμια μονάδα μέτρησης της οικονομικής «υγείας» δεν είναι πλέον ο κατάλληλος δείκτης. Έχοντας στο τιμόνι τους γυναίκες, η Φινλανδία, η Ισλανδία, η Σκωτία και η Νέα Ζηλανδία είναι όλες μέλη της «Εταιρικής Σχέσης των Κυβερνήσεων της Ευημερίας». Ο συνασπισμός, ο οποίος αναμένεται να επεκταθεί τους επόμενους μήνες, στοχεύει να μεταμορφώσει τις οικονομίες σε όλο τον κόσμο για να προσφέρει κοινή ευημερία για τους ανθρώπους και τον πλανήτη μέχρι το 2040.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εγκαταλείψουμε την ιδέα ότι η ποσοστιαία μεταβολή στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι καλός δείκτης προόδου και, αντί αυτού, να εστιάσουμε στο πώς η οικονομία προσφέρει ποιότητα ζωής για όλους τους ανθρώπους σε αρμονία με το περιβάλλον.
«Η ανάγκη για ένα νέο οικονομικό μοντέλο δεν ήταν ποτέ πιο ξεκάθαρη», δήλωσε στο CNBC η πρωθυπουργός της Σκωτίας, Νίκολα Στέρτζον. «Γι’ αυτό νομίζω ότι βλέπουμε τόσο αυξανόμενο ενδιαφέρον για την προσέγγιση της οικονομίας της ευημερίας, τόσο εδώ στη Σκωτία όσο και σε όλο τον κόσμο».
Τη θέση της αυτή συμμερίζονται απολύτως ακόμη 3 γυναίκες πρωθυπουργοί: Η Σάνα Μάριν της Φινλανδίας, η Κατρίν Γιακομπσντότιρ της Ισλανδίας και η Τζασίντα Άρντερν της Νέας Ζηλανδίας.
Ενθαρρύνοντας και άλλους ηγέτες να εξετάσουν μια οικονομική προσέγγιση με επίκεντρο την ευημερία, η πρωθυπουργός της Σκωτίας, σημείωσε ότι πολλαπλές παγκόσμιες κρίσεις, όπως η κλιματική κρίση, η απώλεια βιοποικιλότητας και η κρίση κόστους ζωής, «εγείρουν θεμελιώδη ερωτήματα σχετικά με το τι εκτιμούμε – και τι οι οικονομίες μας είναι στην πραγματικότητα για εμάς». «Η οικοδόμηση μιας ευημερούσας οικονομίας είναι μια τεράστια πρόκληση για κάθε χώρα, ανά πάσα στιγμή, και οι τρέχουσες κρίσεις που αντιμετωπίζουμε το καθιστούν πιο δύσκολο – αλλά υπογραμμίζουν επίσης το γιατί πρέπει να κάνουμε αυτόν τον μετασχηματισμό επειγόντως», ανέφερε η Στέρτζον. «Έχουμε σημειώσει πρόοδο τα τελευταία πέντε χρόνια, αλλά έχουμε ακόμα πολλά να κάνουμε. Λέω συχνά ότι πρέπει να στραφούμε μακριά από την εξουσία, το κέρδος και την πατριαρχία στους ανθρώπους, τον πλανήτη και την ευημερία» συμπλήρωσε.
Τους τελευταίους μήνες, η Νέα Ζηλανδία δημοσίευσε την πρώτη της εθνική Έκθεση Ευημερίας. η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε την ανάγκη στροφής προς μια οικονομία ευημερίας· και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκίνησαν μια πρωτοβουλία που ζητά η ευημερία να βρίσκεται στο επίκεντρο της οικονομικής ανάκαμψης. Η Αυστραλία, ο Καναδάς και η Κόστα Ρίκα είναι μεταξύ ορισμένων από τις χώρες που συνεργάστηκαν στενά με τη σύμπραξη των Κυβερνήσεων της Ευημερίας τους τελευταίους μήνες.
Η μετά- ανάπτυξη
Οι υποστηρικτές της «μετά-ανάπτυξης» πιστεύουν ότι είναι θέμα χρόνου να υιοθετήσουν περισσότερες χώρες το κίνημα της ευημερίας. Μια μετα-αναπτυξιακή κοινωνία είναι αυτή που αντιστέκεται στο αίτημα για συνεχή οικονομική μεγέθυνση.
Ο Ντόμινικ Στίβενς, επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος στο Υπουργείο Οικονομικών της Νέας Ζηλανδίας, χαιρέτισε την πρώτη έκθεση ευημερίας της χώρας ως «στιγμή ορόσημο», λέγοντας ότι στοχεύει να προσφέρει στους νομοθέτες μια μεγάλη εικόνα για το πώς είναι η ζωή στο έθνος του Νότιου Ειρηνικού . «Θέλουμε να κοιτάξουμε πέρα από το ΑΕΠ για να κατανοήσουμε την πρόοδο, αλλά δεν έχουμε ένα μοναδικό μέτρο ευημερίας – επομένως πρέπει να εξετάσουμε μια σειρά από δείκτες και στοιχεία για να κατανοήσουμε την πρόοδο με αυτή την ευρύτερη έννοια», εξήγησε στο CNBC. «Αυτό μας βοηθά όλους να καταλάβουμε πού τα πάει καλά η Νέα Ζηλανδία, πού υστερούμε και πώς η ευημερία βιώνεται διαφορετικά για διαφορετικούς ανθρώπους στη χώρα μας».
«Κατασκευάζουμε το αεροπλάνο, ενώ πετάει»
Μεταξύ των ευρημάτων που δημοσιεύθηκαν στις 24 Νοεμβρίου, η έκθεση υπογράμμισε το μεγάλο και αυξανόμενο χάσμα μεταξύ της ευημερίας των ηλικιωμένων πολιτών και της ευημερίας των νεότερων πολιτών, με τους ηλικιωμένους πολίτες να τα πηγαίνουν καλύτερα σε μια σειρά μετρήσεων. Το Υπουργείο Οικονομικών προσδιόρισε τρεις τομείς προτεραιότητας που χρήζουν βελτίωσης: ψυχική υγεία, εκπαίδευση σε προσιτές τιμές και ποιότητα στέγασης.
Ο Στίβενς σημείωσε ότι εναπόκειται τώρα στους Νεοζηλανδούς να αποφασίσουν για τον βαθμό στον οποίο ανησυχούν για αυτά τα ζητήματα και τις ενέργειες που απαιτούνται για την αντιμετώπισή τους. «Διαφορετικές χώρες έχουν υιοθετήσει διαφορετικές προσεγγίσεις. Κατασκευάζουμε, κατά κάποιο τρόπο, το αεροπλάνο καθώς το πετάμε» είπε χαρακτηριστικά.
Το βιβλίο του 1972
Η δυναμική για έναν μετασχηματισμό του τρέχοντος οικονομικού συστήματος έρχεται μισό αιώνα αφότου το think tank «Club of Rome» δημοσίευσε την πρωτοποριακή της έκθεση «Όρια στην ανάπτυξη». Το βιβλίο του 1972 προειδοποιούσε ότι οι πόροι του πλανήτη δεν θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τους εκθετικούς ρυθμούς οικονομικής και πληθυσμιακής αύξησης και επομένως θα κατέρρεαν πριν από το τέλος αυτού του αιώνα. Σε γενικές γραμμές – και μετά από μια έντονη αντίδραση στις τρομερές προβλέψεις του εκείνη την εποχή – ο κόσμος έχει ακολουθήσει το μονοπάτι που προέβλεψαν οι συγγραφείς του βιβλίου.
Ακαδημαϊκοί και οικονομολόγοι τονίζουν ότι ένα τελεσίγραφο από τους κορυφαίους κλιματικούς επιστήμονες του κόσμου σχετικά με τους κινδύνους υπέρβασης του 1,5 βαθμού Κελσίου της παγκόσμιας θέρμανσης – ένα εξαιρετικά σημαντικό όριο θερμοκρασίας πέρα από το οποίο γίνονται πιο πιθανά επικίνδυνα σημεία ανατροπής – υπογραμμίζει την ανάγκη να τερματιστεί η εμμονή με τη μεγέθυνση του ΑΕΠ με κάθε κόστος.
«Αν δεν το είχαν συνειδητοποιήσει πριν από 50 χρόνια ότι χρειαζόμασταν ήδη να αλλάξουμε, νομίζω ότι τώρα είναι η ώρα γιατί βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πολυκρίση», διεμήνυσε η Σαντρίν Ντίξον Ντεκλέβ, συμπρόεδρος του think tank «Club of Rome». Ο όρος «πολυκρίση» αναφέρεται σε κρίσεις που συμβαίνουν σε πολλαπλά παγκόσμια συστήματα και μπλέκονται με τέτοιο τρόπο που προκαλούν βλάβες μεγαλύτερες από αυτές τις κρίσεις. «Όχι μόνο ο πλανήτης μας είναι άρρωστος από σενάρια συνεχιζόμενης ανάπτυξης, επειδή έχουμε προχωρήσει πολύ πέρα από την υγιή χρήση των φυσικών πόρων, αλλά οι άνθρωποι μας αρρωσταίνουν όλο και περισσότερο και οι νέοι μας βγάζουν όλο και λιγότερα χρήματα», σημείωσε η Ντίξον Ντεκλέβ. Όταν ρωτήθηκε αν αυτό σημαίνει ότι πιστεύει ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από μια στρατηγική ευημερίας, απάντησε: «Ναι, απολύτως. Λέω συχνά ότι πρέπει να στραφούμε από την εξουσία, το κέρδος και την πατριαρχία στους ανθρώπους, τον πλανήτη και την ευημερία».
