Το 2022 ήταν μια επώδυνη χρονιά για τους επενδυτές. Οι μετοχές και τα ομόλογα υποχώρησαν ταυτόχρονα – ένα σπάνιο φαινόμενο. Πώς θα είναι το 2023 για την παγκόσμια οικονομία;
Οι αναλυτές φαίνεται να συμφωνούν σε βεβαιότητα: το απρόβλεπτο θα παραμείνει ο πρωταγωνιστής, ενώ ο κόσμος θα αντιμετωπίσει όλο και πιο κρίσιμες προκλήσεις: Εκτοξευόμενος πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση, νέες διαδρομές πετρελαίου και φυσικού αερίου, κεντρικές τράπεζες αφοσιωμένες σε ιστορικές αυξήσεις επιτοκίων, απογοήτευση των καταναλωτών, βιομηχανίες με μεγάλο πονοκέφαλο μεταξύ κόστους και κερδών, στάσιμη ενεργειακή μετάβαση, ύφεση. Με αυτά τα «δώρα» ξεκινά το 2023.
Μετά την πανδημία, οι κυβερνήσεις πίστευαν ότι θα μπορούσαν να ξαναρχίσουν με μεγαλύτερη αισιοδοξία και πνεύμα συνεργασίας. Αλλά στη συνέχεια ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας ανέτρεψε όλα τα σενάρια.
Το βασικό ερώτημα είναι: θα αμβλυνθούν οι πληθωριστικές πιέσεις καθώς επιβραδύνεται η οικονομική δραστηριότητα; Εάν συμβεί αυτό, οι κεντρικές τράπεζες θα τερματίσουν τον κύκλο των αυξήσεων των επιτοκίων; Και η αναμενόμενη ύφεση μπορεί να είναι πιο περιορισμένη;
Η ελπίδα είναι μια προσγείωση σε νέες και λειτουργικές ισορροπίες. Ωστόσο, πολλά σύννεφα μαζεύονται στον ορίζοντα: ο πληθωρισμός θα δυσκολευτεί να φτάσει τους στόχους της Fed και της ΕΚΤ. Η ενεργειακή επανάσταση, ειδικά στην Ευρώπη, μπορεί να υποστεί νέες ελλείψεις χωρίς ρωσικές προμήθειες.
Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ-Κίνας κινδυνεύει να επιδεινωθεί, μεταφραζόμενος σε δασμούς και προστατευτισμό. Παλαιοί και άνευ προηγουμένου εμπορικοί πόλεμοι είναι στον ορίζοντα σε έναν κόσμο που πυροδοτεί γεωπολιτικές σχέσεις, πολύ διαφορετικές από τις συνηθισμένες.
Στην Ασία, από την άλλη, η κινεζική οικονομία βρέθηκε αντιμέτωπη με εντελώς διαφορετικές προκλήσεις. Μετά από μια μακρά φάση lockdown, η χαλάρωση φαίνεται να κερδίζει έδαφος και εδώ. Η εξομάλυνση της κινεζικής οικονομίας θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τις διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Το φάσμα της ύφεσης
Η λέξη στασιμοπληθωρισμός μπήκε στο οικονομικό λεξιλόγιο του 2023: υψηλές τιμές και στασιμότητα ή επιβράδυνση της ανάπτυξης. Μήπως αυτό περιμένουμε τη νέα χρονιά;
Για την Ευρώπη, ο κύριος κίνδυνος είναι ο ενεργειακός εφοδιασμός. Η Ρωσία, ως προμηθευτής περίπου του 40% του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου μέχρι σήμερα, έχει παραγκωνιστεί από τον πόλεμο της Ουκρανίας και οι περισσότερες παραδόσεις σταμάτησαν το καλοκαίρι του 2022.
Ωστόσο, τουλάχιστον για τον φετινό χειμώνα, ο κίνδυνος του φυσικού αερίου μειώνεται. Βοηθούντος και του καλού καιρού, η Ευρώπη κατάφερε να γεμίσει τις δεξαμενές αερίου της το καλοκαίρι, αντικαθιστώντας σε μεγάλο βαθμό το ρωσικό αέριο με LNG παραγωγής ΗΠΑ.
Η Ευρώπη είναι σίγουρα η περιοχή του κόσμου που κινδυνεύει περισσότερο από έλλειψη ανάκαμψης, με αρνητικές εκτιμήσεις. Το ενεργειακό σοκ που ξέσπασε με τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν έχει απορροφηθεί καθόλου και ενόψει των προβλέψεων για ακόμα υψηλές τιμές και αυξανόμενους ρυθμούς, το ΑΕΠ φαίνεται να επιβραδύνεται.
Ολόκληρος ο κόσμος θα αναπτυχθεί μόνο κατά 2,2%, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ. Ακόμη και η Κίνα δεν θα επιτύχει τους στόχους που έχουν τεθεί και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να πέσουν σε ύφεση.
Μείωση του πληθωρισμού: αλλά πόσο;
Θα είναι πραγματικά το 2023 η χρονιά της μείωσης του πληθωρισμού; Ίσως, αλλά όχι πολύ και αυτό θα είναι ένα από τα καυτά θέματα για τους επόμενους μήνες.
Όσο και αν το 2022 οι κεντρικές τράπεζες προσπάθησαν να μειώσουν τις τιμές, με την ιστορική αύξηση των επιτοκίων, η αποστολή τους δεν εκπληρώθηκε: Η ΕΚΤ, για παράδειγμα, αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει γύρω στο 6% το 2023. Ο στόχος του 2% είναι πολύ μακριά.
Η τάση των τιμών θα είναι κρίσιμη το 2023: όσο υψηλότερα ανεβαίνουν, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η πίεση για αύξηση των επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, τόσο περισσότερο η ζήτηση θα μειώνεται με το κόστος του χρήματος να αυξάνεται. Μια σπείρα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ύφεση.
Ο πόλεμος των ημιαγωγών
Οι ημιαγωγοί ήταν οι μεγάλοι απόντες του κλάδου στη μετά τον Covid περίοδο: ο κλάδος της αυτοκινητοβιομηχανίας έχει υποφέρει πολύ από τη διακοπή της παραγωγής μικροτσιπ και την αύξηση της ζήτησης μετά το τέλος των περιορισμών.
Σε ένα πλαίσιο ανανεωμένης ανταγωνιστικότητας ,σε βάρος και της παγκοσμιοποίησης, κάθε μεγάλη δύναμη χτίζει το δικό της μονοπάτι για την ανάπτυξη ημιαγωγών, την καινοτομία και την κατάκτηση της κυριαρχίας στην τεχνολογία.
Η Ευρώπη ξεκινά από μειονεκτική θέση, με πόρους που προορίζονται για τον τομέα των ημιαγωγών χαμηλότερους από εκείνους της Κίνας και ακόμη λιγότερους από τα δισεκατομμύρια δολάρια των ΗΠΑ. Επιπλέον, η Ουάσιγκτον ενεργοποιεί συγκεκριμένα μέτρα για να εμποδίσει την ανάπτυξη του κλάδου της Κίνας.
Επιτόκια: Η άνοδος θα συνεχιστεί
Οι κεντρικές τράπεζες έδωσαν το τελευταίο χτύπημα στο 2022 με νέες αυξήσεις τον Δεκέμβριο και ακόμη επιθετικά μηνύματα: οι αυξήσεις προήλθαν από τη Fed, την ΕΚΤ, την Τράπεζα της Αγγλίας για να αναφέρουμε μόνο τις πιο σημαντικές.
Ωστόσο, η εποχή του αρνητικού κόστους του χρήματος έχει τελειώσει στον κόσμο και το 2023 θα σημαδευτεί από αυτό το σημείο καμπής. Τα ακριβότερα δάνεια για επιχειρήσεις και πολίτες, τα αυξανόμενα στεγαστικά δάνεια, τα υψηλότερα βάρη στα εθνικά χρέη θα ανατρέψουν τους κρατικούς λογαριασμούς και τα εισοδήματα των νοικοκυριών.
Τόσο η Λαγκάρντ στην Ευρωζώνη όσο και ο Πάουελ στην Fed, έχουν ήδη ανακοινώσει ότι η κορύφωση των επιτοκίων θα είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη.
Οι αγορές το 2023 θα συνεχίσουν να κλονίζονται από αυτές τις αποφάσεις. Και το ερώτημα είναι πώς και πόσο η παγκόσμια οικονομία θα ανταποκριθεί στους κινδύνους μιας ζήτησης που επηρεάζεται όλο και περισσότερο από το υψηλό κόστος δανεισμού.
Η αγορά ακινήτων
Ως συνήθως, οι αγορές ακινήτων είναι οι πρώτες που αντιδρούν όταν οι κεντρικές τράπεζες πατούν το νομισματικό φρένο.
Τα σημαντικά υψηλότερα επιτόκια για νέα στεγαστικά δάνεια μειώνουν τη ζήτηση για νέες κατοικίες και οι άνεμοι της ασθενέστερης στεγαστικής δραστηριότητας θα διαχυθούν στην παγκόσμια οικονομία το 2023.
Η κατασκευαστική δραστηριότητα θα επιβραδυνθεί, οι δαπάνες για τη στέγη θα μειωθούν και η πτώση των τιμών των κατοικιών θα μπορούσε να επηρεάσει τις καταναλωτικές δαπάνες τα επόμενα τρίμηνα.
Οι ειδικοί εκτιμούν όμως ότι ο κίνδυνος μιας βαθιάς ύφεσης που σχετίζεται με τη στέγαση, όπως αυτή που βιώσαμε το 2008 ,είναι χαμηλός.
Πρώτον, η κατασκευή κατοικιών ήταν σχετικά υποτονική για μεγάλο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, πράγμα που σημαίνει ότι μια υπερπροσφορά που θα κάνει τις τιμές των κατοικιών σημαντικά χαμηλότερες, είναι απίθανη…
