Οι 27 ηγέτες της ΕΕ κατόρθωσαν τελικά στην τελευταία σύνοδο κορυφής του 2022 στις Βρυξέλλες να καταλήξουν σε μια συμφωνία για την επιβολή ανώτατου ορίου στην τιμή του φυσικού αερίου, όπως ανακοίνωσαν χθες περιχαρείς. Αλλά η συμφωνία θα οριστικοποιηθεί τη Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου με τον καθορισμό του ακριβούς πλαφόν. Θα είναι μεν πολύ κάτω από την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που προέβλεπε ανώτατο όριο 275 ευρώ ανά μεγαβατώρα, αλλά και πάλι ενδέχεται να μην ικανοποιεί πλήρως τις 15 χώρες που ζητούν χαμηλό πλαφόν, πολύ κάτω από τα 200 ευρώ τη μεγαβατώρα. Θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 160 και 220 ευρώ.
Οι κανόνες για την ενεργοποίησή του πλαφόν μπορεί επίσης να αποδειχθούν πολύ άκαμπτοι, καθώς ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς άφησε να εννοηθεί ευθέως ότι δύσκολα θα χρησιμοποιηθεί. Η Γερμανία και η Ολλανδία άλλωστε φοβούνται ότι επιλέγοντας τον τεχνητό περιορισμό των τιμών, η Ευρώπη θα μπορούσε να κινδυνεύσει με έλλειψη φυσικού αερίου, με τις προμήθειες να εκτρέπονται σε άλλες περιοχές του πλανήτη.
Ο Αλμπέρτο Κλο, πρώην Υπουργός Βιομηχανίας στην Ιταλία και διευθυντής του περιοδικού «Energia», προειδοποιεί ότι η τελευταία λέξη για το πλαφόν σίγουρα δεν είναι κοντά: «Πρέπει να είναι τουλάχιστον 12 φορές που ακούσαμε για συμφωνία που επιτεύχθηκε. Το ανώτατο όριο τιμής είναι μια γελοία σαπουνόπερα, που πλέον δεν μαγεύει κανέναν. Και όπως όλες τις προηγούμενες φορές, δεν έχουμε ακόμη καταλάβει πώς θα λειτουργήσει αυτός ο μηχανισμός, στον οποίο κανείς δεν πιστεύει πια», υποστηρίζει ο διευθυντής του περιοδικού «Energia».
Ποιό είναι πραγματικά το νόημα του πλαφόν σήμερα, όταν οι προμήθειες της Ρωσίας έχουν καταρρεύσει; Το ρωσικό αέριο κάλυπτε το 40% της ευρωπαικήσ κατανάλωσης και τώρα είναι γύρω στο 6-7%. Εξακολουθούν οι Ρώσοι να στέλνουν μόνο υγροποιημένο LNG.
Ποιο είναι επίσης το νόημα ενός ανώτατου ορίου τιμών σήμερα, όταν ότι οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν μειωθεί στο μισό σε σύγκριση με το τέλος Αυγούστου; Και φυσικά δεν έπεσαν λόγω της ανύπαρκτης πολιτικής της ΕΕ, ούτε λόγω πολιτικής συμφωνίας. Η κατανάλωση μειώθηκε επειδή είχαμε ένα ήπιο φθινόπωρο και επειδή ο πληθωρισμός διάβρωσε την καταναλωτική δύναμη των καταναλωτών. Από την αρχή του έτους, η ΕΕ έχει εκταμιεύσει 570 δισεκατομμύρια ευρώ σε μέτρα στήριξης Αυτά τα χρήματα, που δόθηκαν εξίσου σε όσους έχουν ανάγκη και σε όσους δεν είχαν προβλήματα να πληρώσουν τους λογαριασμούς .
Στρατοσφαιρικά λάθη της Κομισιόν
«Η Επιτροπή της ΕΕ έχει κάνει στρατοσφαιρικά λάθη» λέει ο διευθυντής του Ιταλικού περιοδικού «Energia»: « Θα αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα: όταν στα μέσα του έτους υπήρχε ανησυχία για τα χαμηλά αποθέματα και συνεπώς την ανάγκη πλήρωσης των αποθηκευτικών χώρων σε επίπεδο που η Επιτροπή ανέφερε αρχικά στο 80% και στη συνέχεια στο 90%, όλες οι χώρες έτρεξαν να αγοράσουν φυσικό αέριο και να ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Εάν η Επιτροπή είχε παίξει έναν ελάχιστο συντονιστικό ρόλο, θα είχαμε πολύ, πολύ χαμηλότερες τιμές. Χωρίς να ξεχνάμε τον παραλογισμό ότι, ενώ η Επιτροπή δεν εκπλήρωσε αυτό το έργο σύνδεσης, πρότεινε μια πλατφόρμα για κοινές αγορές φυσικού αερίου. Και όταν οι κυβερνήσεις άρχισαν να περιφέρονται στην Αφρική για να βρουν νέες προμήθειες, από την Αλγερία μέχρι τη Μοζαμβίκη, και εκεί ανταγωνίστηκαν σκληρά μεταξύ τους».
Τα χειρότερα μπροστά μας
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, στο τέλος της συνόδου κορυφής, δεν δίστασε μάλιστα να παραδεχτεί ότι τα δύσκολα με τον ενεργειακό εφοδιασμό είναι μπροστά μας.«Δεν έχουμε ξεπεράσει τα χειρότερα, πρέπει να προετοιμαστούμε για μια πολύ σοβαρή κατάσταση για τον επόμενο χειμώνα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την περασμένη άνοιξη είχαμε ακόμα ρωσικό αέριο, του χρόνου θα ξεκινήσουμε με μηδενικό αέριο» δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος.
Ο Μακρόν έχει δίκιο γιατί πρώτα από όλα εξαρτάται η κατάσταση από το πώς θα πάει η χειμερινή περίοδος. Δεύτερον, μόλις τελειώσει η χειμερινή περίοδος, θα πρέπει να ξαναρχίσει η ΕΕ να γεμίζει τα αποθέματα φυσικού αερίου Και τότε το φυσικό αέριο δεν θα είναι διαθέσιμο σε μεγάλες ποσότητες.
Επανέρχεται επίσης στη διεθνή αγορά η Κίνα, που απουσίαζε μέχρι στιγμής, καθώς τα πολύ αυστηρά lockdown, που επιβλήθηκαν από την πολιτική του μηδενικού Covid, μείωσαν τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας: φέτος η Κίνα θα αναπτυχθεί κατά 2,5-3% και αν το Πεκίνο χαλαρώσει τους περιορισμούς, θα επανέλθει δυναμικά στις αγορές, ενισχύοντας την παγκόσμια ζήτηση φυσικού αερίου. Και επομένως κάθε ευρωπαϊκή χώρα θα βρεθεί απέναντι στον ανταγωνισμό με την Κίνα στην αγορά φυσικού αερίου.
Σταθμοί LNG που θα καταργηθούν;
Σήμερα όλοι σπεύδουν να επενδύσουν σε νέους τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης του LNG, νέους αγωγούς φυσικού αερίου, νέα συμβόλαια αγοράς φυσικού αερίου. Αν όμως συνδυαστούν το Fit for 55 και το RepowerUe, μέσα σε λίγα χρόνια, έως το 2030, θα πρέπει να υπάρξει μείωση της ζήτησης αερίου κατά 60%. Το ερώτημα είναι: φτιάχνει η ΕΕ τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης, οι οποίοι θα είναι άδειοι σε λίγα χρόνια; Κάνει μακροπρόθεσμα συμβόλαια, τα οποία μετά θα είναι άχρηστα σε λίγα χρόνια;
Ποιος θα επενδύσει γνωρίζοντας ότι η ζήτηση θα καταρρεύσει; Δεν είναι τυχαίο ότι αυτό το καθήκον αναλαμβάνουν τα κράτη. Σπαταλούν τεράστια ποσά δημόσιου χρήματος, χωρίς μακροπρόθεσμη προοπτική.
Περιβαλλοντικός φόρος
Για πρώτη φορά πάντως, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα υιοθετήσει έναν περιβαλλοντικό δασμό, ένα είδος φόρου που θα επηρεάσει τα βιομηχανικά αγαθά που εισάγονται στην κοινοτική επικράτεια και τα οποία προκαλούν εκπομπές επιβλαβών αερίων . Ο στόχος είναι να παρακινηθούν οι εταίροι να κάνουν τον κλάδο τους πιο πράσινο . Μόνο που όταν μια πολιτική ξεκινά με καθήκοντα, δεν ξέρεις πού θα καταλήξεις. Ο προστατευτισμός δεν φέρνει τίποτα θετικό.
Στα γόνατα μπροστά στο Κατάρ
Άλλωστε, υπάρχει και το σκάνδαλο που έχει ξεσπάσει με το Κατάρ. Πώς θα αντιδράσει στο εξής η ΕΕ; Το Εμιράτο είχε ανέκαθεν σημαντική σημασία για τα αποθέματα φυσικού αερίου και είναι σημαντικός ενεργειακός και επενδυτικός εταίρος της ΕΕ. Μήπως όμως οι Ευρωπαίοι θα επιστρέψουν και σύντομα μάλιστα να εκλιπαρούν το Κατάρ για φυσικό αέριο;
Το Κατάρ είναι πλέον ενεργειακό σημείο αναφοράς για τη Γερμανία με μακροπρόθεσμα συμβόλαια και έχει γίνει ο κύριος προμηθευτής της Κίνας: πρόσφατα υπέγραψε συμφωνία 27 ετών για 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Γεγονός είναι ότι είμαστε όμηροι αυταρχικών χωρών, όπως το Κατάρ.
