Η βόλτα με το τρενάκι του τρόμου που βιώσαμε φέτος στον ενεργειακό κλάδο σήκωσε τις τιμές σε επίπεδα- ρεκόρ, με πλέον ενδεικτική την «ιλιγγιώδη» τιμή των 316 ευρώ ανά μεγαβατώρα που είδαμε στο φυσικό αέριο τον περασμένο Αύγουστο.
Σήμερα, μετά από ένα ήπιο φθινόπωρο που βοήθησε στην αποκλιμάκωση των τιμών, ο χειμώνας έχει οδηγήσει τους Ευρωπαίους στο κουμπί του θερμοστάτη. Στο μεταξύ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις «τρέχουν» μέτρα στήριξης για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, ενώ η γενική σύσταση προωθεί την εξοικονόμηση ενέργειας. Μπαίνοντας στον χειμώνα, οι τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας έχουν υποχωρήσει αλλά παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, αυξημένες κατά 177% και 94% αντίστοιχα συγκριτικά με τις τιμές που ίσχυαν πριν από μόλις δύο χρόνια.
Αυτό οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις περιορισμένες ροές φυσικού αερίου που σχετίζονται με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ευρώπη στάθηκε τυχερή όμως σε δύο πράγματα: η Μόσχα δεν έκλεισε τη στρόφιγγα από την αρχή του έτους (επομένως είχε συγκεντρωθεί μια ποσότητα προμηθειών στις αποθήκες) και η ζήτηση από την Κίνα, που είναι από τις κορυφαίες καταναλώτριες φυσικού αερίου στον κόσμο, ήταν αναιμική (επομένως οι προμήθειες που προβλέπονταν για την Κίνα απορροφήθηκαν από την Ευρώπη, ειδικά στο LNG).
Στην Κίνα, που είναι η μεγαλύτερη καταναλώτρια πετρελαίου στον κόσμο, κοιτάνε επίσης traders και αναλυτές για να εκτιμήσουν την πορεία των τιμών τόσο του φυσικού αερίου όσο και του αργού.Ήδη ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) αναμένει ότι η αύξηση της ζήτησης πετρελαίου θα παραμείνει ισχυρή το 2023, με ώθηση από το Πεκίνο.
Παράλληλα, διάφοροι παράγοντες, όπως το ενδεχόμενο ύφεσης της οικονομίας, οι αποφάσεις του ΟΠΕΚ, ο πληθωρισμός και η πολιτική για τα επιτόκια, αναμένεται να επηρεάσουν τις ισορροπίες στον ενεργειακό τομέα της Ευρώπης, που πλήττεται κατά κύριο λόγο, αλλά και παγκοσμίως.
«Οι Ευρωπαίοι προμηθευτές πέτυχαν ένα ηράκλειο κατόρθωμα το 2022, σχεδόν γεμίζοντας τις εγκαταστάσεις με φυσικό αέριο ενόψει του χειμώνα», σχολιάζουν οι αναλυτές της S&P Global Commodity Insights. «Ο δεύτερος γύρος, το 2023, μπορεί να είναι πιο απαιτητικός», προειδοποιούν εξηγώντας ότι η Ευρώπη θα ζήσει ένα πλήρες έτος με ελάχιστο φυσικό αέριο από την Ρωσία. Παράλληλα, αναμένεται μόνο μία μικρή αύξηση της παγκόσμιας προσφοράς LNG.
«Το ευρωπαϊκό αέριο θα πρέπει να αναζητήσει αρμονία στη μείωση της ζήτησης, αντί στην αύξηση της διαθέσιμης προσφοράς», σημειώνουν εκτιμώντας ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να φέρει ξανά εξάρες ποντάροντας και πάλι σε ασθενή ζήτηση LNG από την Ασία και ήπιες θερμοκρασίες.
Το 2023 θα είναι το τέλος της αρχής της εξισορρόπησης της αγοράς εμπορευμάτων, λένε χαρακτηριστικά. Το τρενάκι του τρόμου επομένως θα δώσει τη σκυτάλη σε ένα παιχνίδι προσαρμογής της προσφοράς και της ζήτησης που τους κανόνες υποδεικνύουν οι αυξημένες τιμές και η αβεβαιότητα της προσφοράς.
Το παιχνίδι όμως δεν θα έχει μία μόνο παρτίδα, σύμφωνα με τους αναλυτές που έχοντας αποκλείσει την πιθανότητα μιας πιο «βαθιάς» ύφεσης από αυτή που αναμένεται, εκτιμούν ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια ισχυρότερης αύξησης της προσφοράς για να επανέλθουν τα ενεργειακά «μαξιλάρια» σε επίπεδα που θα προσφέρουν ανακούφιση, «ιδιαίτερα εάν οι μειώσεις των ρωσικών εξαγωγών ενέργειας είναι πιο σημαντικές από ό,τι αναμενόταν».
Για το πετρέλαιο, οι αναλυτές της S&P Global Commodity Insights, «βλέπουν» αύξηση αλλά πιο αργή της παγκόσμιας προσφοράς το 2023, ενώ για το φυσικό αέριο και ιδιαίτερα για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), εκτιμούν ότι θα περιοριστεί (η παγκόσμια προσφορά). Όσον αφορά τις τιμές, σε γενικές γραμμές, οι τιμές των εμπορευμάτων αναμένεται να υποχωρήσουν το 2023 σε σύγκριση με το 2022, αλλά θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα.
Τι είναι όμως αυτό που θα επηρεάσει το ενεργειακό τοπίο την χρονιά που μας έρχεται; Πρώτα από όλα η Κίνα, σημειώνουν. «Μετά από έναν ακόμη χρόνο εμβολιασμών και αυξανόμενης απογοήτευσης για τα lockdown στην Κίνα, οι περιορισμοί πιθανότατα θα χαλαρώσουν το 2023 και οι εισαγωγές ορυκτών καυσίμων αναμένεται να αυξηθούν ξανά».
Σύμφωνα με τους αναλυτές της S&P Global Commodity Insights, η συνολική ενεργειακή ζήτηση της Κίνας θα αυξηθεί κατά 3,3 εκατ. βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου την ημέρα, από σχεδόν καθόλου αύξηση το 2022. Αυτό θα αντιπροσωπεύει το 47% της αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης ενέργειας το επόμενο έτος.
Τι θα καθορίσει την αγορά
1. Η πολιτική της Κίνας για τον κορωνοϊό.
Οι περιορισμοί της Κίνας που σχετίζονται με τον Covid-19 οδήγησαν σε αναιμική αύξηση της ζήτησης ενέργειας και ασθενέστερες κινεζικές εισαγωγές ενέργειας. Έτσι η αυστηρή πολιτική των μηδενικών κρουσμάτων κορωνοϊού που υιοθέτησε το Πεκίνο αποτέλεσε μια βασική δικλείδα ασφαλείας για τις αγορές πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα το 2022.
Αν δεν είχε καταγραφεί αυτή η αδύναμη ζήτηση από την Κίνα, οι τιμές όλων των εμπορευμάτων θα είχαν αναμφίβολα κινηθεί υψηλότερα, δεδομένου ότι ο ενεργειακές προμήθειες που δεν κατέληξαν στην Κίνα άλλαξαν δρομολόγιο φτάνοντας σε άλλες περιοχές, που «δίψαγαν» φέτος εν μέσω του ενεργειακού πολέμου.
Ενώ οι εισαγωγές ενέργειας της Κίνας αργού φαίνεται ότι θα κλείσουν το 2022 καταγράφοντας συρρίκνωση, αναμένεται ότι θα ανακάμψουν το 2023. «Εάν η ενεργειακή ζήτηση και οι εισαγωγές της Κίνας είναι ισχυρές το 2023, οι τιμές των εμπορευμάτων θα ενισχυθούν επίσης σημαντικά. Από την άλλη, εφόσον έχουμε ένα ακόμη χρόνο με υποτονικής ζήτηση από την Κίνα, αυτό θα αποτελούσε μια εξέλιξη με σημαντική πτωτική κίνηση για σχεδόν όλες τις τιμές των εμπορευμάτων».
2. Η Ινδία.
Με την Κίνα κάπως στο περιθώριο το 2022, η ενεργειακή ζήτηση της Ινδίας αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντική. «Η Ινδία έχει αποδειχθεί μια βασική πηγή ζήτησης για ρωσική ενέργεια που κανονικά θα πήγαινε στην Ευρώπη το 2022, και αυτή η δυναμική γίνεται ακόμη πιο σημαντική καθώς οι ευρωπαϊκές κυρώσεις στο πετρέλαιο γίνονται αυστηρότερες, αν και υπάρχουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το εάν η Ινδία θα είναι πρόθυμη ή σε θέση να απορροφήσει ακόμη περισσότερη ρωσική ενέργεια».
3. Η πράξη ισορρόπησης των προμηθειών ενέργειας, η οποία θα διαρκέσει πέρα από το 2023.
Οι παγκόσμιες αγορές ενέργειας έχουν πληγεί από την πανδημία, μια άνιση ανάκαμψη, τις διακυμάνσεις στο κλίμα όσον αφορά την πολιτική του ΟΠΕΚ και την αβεβαιότητα για τον ενεργειακό εφοδιασμό στον απόηχο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Ακόμη και πριν από την έναρξη του 2022, τα παγκόσμια αποθέματα βρίσκονταν υπό πίεση λόγω της ισχυρότερης ανάκαμψης της ζήτησης από την προσφορά μετά τον COVID, με αρκετές αγορές να επιζητούν να πληγεί η ζήτηση ώστε να επέλθει ισορροπία.
Ακόμα κι αν τα ισοζύγια προσφοράς/ζήτησης χαλαρώσουν περισσότερο από το αναμενόμενο το επόμενο έτος, σχεδόν όλες οι αγορές θα χρειαστούν ένα χρόνο, ή και περισσότερο, προτού τα αποθέματα, τα ισοζύγια και οι τιμές επιστρέψουν σε μια πιο βιώσιμη ισορροπία.
4. Ο αμερικανικός σχιστόλιθος.
Υπάρχει μια εκτίμηση στην αγορά ότι «η επανάσταση του σχιστόλιθου πέθανε». Ενώ η ανάπτυξη του σχιστόλιθου ήταν και θα συνεχίσει να είναι πιο ελεγχόμενη από ό,τι τα τελευταία χρόνια, η παραγωγή σχιστόλιθου στις ΗΠΑ, βρίσκεται σε καλό δρόμο να αυξηθεί κατά περισσότερο από 1 εκατ. βαρέλια την ημέρα το 2022 και άλλα 1,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα το 2023, αντιπροσωπεύοντας μία από τις σημαντικότερες συνιστώσες της παγκόσμιας αύξησης της προσφοράς και τα δύο χρόνια.
Οι ανοδικές τιμές του σχιστολιθικού πετρελαίου (λιγότερο από 50 δολάρια ανά βαρέλι) παραμένουν στο χαμηλό άκρο της παγκόσμιας καμπύλης προσφοράς και περίπου το 90% των 180 δισ. βαρελιών τεχνικά ανακτήσιμου πετρελαίου δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί.
Μετά από μια υποτονική έναρξη του έτους, η παραγωγή φυσικού αερίου στις ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 3 δισ. κυβικά πόδια την ημέρα το 2022, και αναμένεται αύξηση άλλων 3 δισ. το 2023.
5. Η «πλατινένια εποχή» της διύλισης.
Μπορεί να φτάσει τελικά στο τέλος της, αλλά το 2023 θα παραμείνει «χρυσό» για τα διυλιστήρια.
6. Οι «στενές» ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.
Το 2023 μπορεί να είναι πιο δύσκολο. Καθώς οι τιμές του φυσικού αερίου αναμένεται να παραμείνουν υψηλές, η διαρθρωτική μεταρρύθμιση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης για την αποδυνάμωση της σχέσης μεταξύ των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα για το 2023, αν και θα υπάρξουν σημαντικές προκλήσεις για την επίτευξη τέτοιων μέτρων.
7. Οι δύσκολες και περίπλοκες αποφάσεις ενεργειακής ασφάλειας/διαθεσιμότητας και ενεργειακής μετάβασης.
Το 2022, η μείωση της ζήτησης λόγω των υψηλών τιμών σε διάφορους τομείς και η συνεχιζόμενη αύξηση της παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας περιόρισε τις εκπομπές. Με αρκετές οικονομίες να αναμένεται να βρεθούν σε ύφεση το 2023 και τους προϋπολογισμούς να πιέζονται, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν τις τιμές της ενέργειας σε χαμηλά επίπεδα, θυσιάζοντας ίσως την πρόοδο στην ενεργειακή μετάβαση.
8. Το γεγονός ότι θα δοκιμαστεί η σημασία των διεθνών συμφωνιών για το κλίμα και των ετήσιων συνδιασκέψεων για την προώθηση της ενεργειακής μετάβασης.
9. Το γεγονός ότι η πολιτική έχει λόγο στις αποφάσεις για τον ενεργειακό εφοδιασμό, αυξάνοντας την αστάθεια.
Ένα σαφές παράδειγμα του πόσο σημαντική θα είναι η πολιτική το 2023 είναι το πόσο αποτελεσματικό θα είναι το πλαφόν στο ρωσικό αργό. Ενώ μπορεί να είναι δύσκολη η πρόβλεψη των αγορών με βάση την προσφορά και τη ζήτηση, αντίστοιχα είναι σχεδόν αδύνατη η πρόβλεψη με βάση το τι θα κάνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής. Ακόμη και οι παραγωγοί ενέργειας που βρίσκονται σε χώρες με περιορισμένες ή πιο προβλέψιμες κυβερνητικές πολιτικές αναμένεται να επηρεαστούν από την πολιτική.
10. Η αναποτελεσματικότητα στο παγκόσμιο εμπόριο.
Θα συνεχίσει να διατηρεί σε υψηλά επίπεδα τους ναύλους και τις τιμές παράδοσης.
