Ηταν 12 Οκτωβρίου όταν ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αναγόρευε την… Τουρκία στον μεγαλύτερο ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης: «Μετά την απώλεια των αγωγών Nord Streams στον πυθμένα της Βαλτικής Θάλασσας, μπορεί η Τουρκία να γίνει ο μεγαλύτερος κόμβος φυσικού αερίου της Ευρώπης. Να γίνει η Τουρκία η κύρια διαδρομή για τις προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη», είπε ο Πούτιν πριν δύο μήνες.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν , έπιασε αμέσως το «νόημα» και επτά ημέρες αργότερα, σε συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κυβερνώντος κόμματος AKP στις 19 Οκτωβρίου, δεν δίστασε να αρπάξει την ευκαιρία και να …κοροϊδέψει την Ευρώπη: «Στη Γηραιά ήπειρο τώρα ασχολούνται με το ζήτημα του πώς θα ζεσταθούν τον επόμενο χειμώνα. Δεν έχουμε τέτοιο πρόβλημα. Συμφωνήσαμε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τη δημιουργία ενός κόμβου φυσικού αερίου στη χώρα μας.Έτσι, η Ευρώπη θα παραγγέλνει φυσικό αέριο από την Τουρκία», είπε με μπόλικη δόση ειρωνείας ο Τούρκος πρόεδρος.
Δύο μήνες μετά, το σχέδιο Πούτιν-Ερντογάν αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά: «Ο Ερντογάν θέλει να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Τουρκμενιστάν μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη» , γράφει το Bloomberg. «Η ιδέα είναι να μεταφέρεται το αέριο ως LNG με πλοία από το Τουρκμενιστάν και μέσω της Κασπίας στο Αζερμπαϊτζάν και στη συνέχεια να διοχετεύεται μέσω αγωγών στην Ευρώπη διά μέσου Γεωργίας και Τουρκίας», αναφέρουν πηγές στην Αγκυρα. Για τον λόγο αυτό, ο Τούρκος πρόεδρος θα συναντηθεί την επόμενη εβδομάδα με τους ηγέτες του Τουρκμενιστάν και του Αζερμπαϊτζάν.
Την ίδια ώρα, η γερμανική Handelsblatt αποκαλύπτει ότι ο Ερντογάν αναμένεται να εξασφαλίσει φθηνό φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Ζητά μάλιστα από τον Πούτιν έκπτωση 25%. «Ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν αυξηθεί δραματικά και πάλι στην ΕΕ, η Τουρκία θα μπορούσε να γίνει μια φθηνή ενεργειακά, χώρα. Μια έκπτωση, που θα δώσει το Κρεμλίνο για να βοηθήσει πολιτικά την Τουρκία», σημειώνει η γερμανική εφημερίδα.
Το πρακτορείο Bloomberg γράφει μάλιστα ότι η τουρκική κυβέρνηση θέλει επίσης να λάβει αναδρομική έκπτωση για τις εισαγωγές φυσικού αερίου που έχουν ήδη πληρωθεί για το φετινό φθινόπωρο. «Οι πιθανότητες είναι καλές. Πρώτον, η φθηνή ενέργεια θα ήταν μια καλή θεραπεία για την προβληματική οικονομία της Τουρκίας.Δεύτερον, το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, έχει συμφέρον να μην πέσει πρόωρα η κυβέρνηση Ερντογάν».
Ωραία τα κατάφερε η ΕΕ
Μια χαρά λοιπόν τα κατάφερε η Ευρωπαϊκή Ενωση με τα συνεχή –εννιά για την ακρίβεια-πακέτα κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Εστειλε τον Πούτιν στην «αγκαλιά» του Ερντογάν και δεν αποκλείεται η ΕΕ να γίνει έρμαιο στους ενεργειακούς εκβιασμούς της Άγκυρας! Που φυσικά θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί την γεωγραφική της θέση μεταξύ Ασίας και Ευρώπης και την πρόσβασή της στη Μαύρη Θάλασσα. «Ο Ερντογάν, σαν ακροβάτης, καβάλησε και πάλι τη σέλα, εκμεταλλευόμενος τον πόλεμο στην Ουκρανία», γράφει η γαλλική Le Monde. H Τουρκία στοχεύει εδώ και καιρό να γίνει ένα περιφερειακό «ενεργειακό κέντρο» και όχι απλά μια γέφυρα διέλευσης αγωγών. Τι εννοεί η Τουρκία με την έννοια «Ενεργειακό κέντρο;» Θα συνεχίσει η Τουρκία να είναι ένα σταυροδρόμι μέσω του οποίου θα ρέει περισσότερο φυσικό αέριο με την προσθήκη νέων αγωγών; `Η θα θελήσει να πετύχει ευρύτερους στόχους, στο πλαίσιο της νέο-Οθωμανικής εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν; Ακόμη και των πιθανών διαδόχων του…
Για να γίνει φυσικά η Τουρκία «Ενεργειακό Κέντρο», πρέπει να εκπληρωθούν πολλές προϋποθέσεις. Μία από αυτές αφορά τη δημιουργία του περιβάλλοντος της αγοράς. Η αγορά πρέπει να είναι φιλελεύθερη, διαφανής και ανταγωνιστική. Από την τεχνική πλευρά, οι υποδομές μπαίνουν στο παιχνίδι. Οι πολλαπλές εισροές και εκροές, η αποθήκευση, η εξαγωγική ικανότητα και η πρόσβαση των υποδομών σε τρίτους είναι μεταξύ των κριτηρίων και αποτελούν το κύριο στοιχείο κόστους. Στην τελευταία μελέτη της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εμπορίας Ενέργειας, για την Τουρκία, η βαθμολογία δημιουργίας Ενεργειακού κόμβου» φυσικού αερίου ήταν 11,5 στα 20. Με άλλα λόγια, η Τουρκία έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει.
Η Αγκυρα ελπίζει βέβαια στο φυσικό αέριο που ελπίζει να βρει και να εκμεταλλευτεί στη Μαύρη Θάλασσα. Αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο, γεγονός που σημαίνει ότι οι προκλήσεις της Τουρκίας κατά της Ελλάδας θα συνεχιστούν με αμείωτη ένταση. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών τον προσεχή Ιούνιο και την τύχη του Ερντογάν.
Το σίγουρο είναι ότι ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να απαλλαγούν από την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, τα γεγονότα μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδειξαν ότι είναι δύσκολο να βρεθούν εναλλακτικές ενεργειακές πηγές.
Τι θέλει η Ευρώπη;
Φυσικά, το ερώτημα είναι από την πλευρά της ζήτησης, θέλει η Ευρώπη να γίνει η Τουρκία ενεργειακό κέντρο; Διότι αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν μπορεί να πειστεί η Ευρώπη!
Ο χειμώνας αρχίζει να δείχνει τα δόντια του και η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι χωρισμένη σε δύο στρατόπεδα σε ότι αφορά το φυσικό αέριο: Ανάμεσα στους πλαφονομάχους και τους πλαφονολάτρες. Η Γερμανία και οι δορυφόροι της : Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Εσθονία και Λουξεμβούργο , απορρίπτουν ακόμη και την τελευταία, συμβιβαστική πρόταση της Τσεχικής προεδρίας της ΕΕ, για πλαφόν στα 220 ευρώ τη μεγαβατώρα, με χαλαρότερους όρους ενεργοποίησης από εκείνους που αρχικά είχαν προταθεί από την Κομισιόν. Οι «πλαφονολάτρες» (Ιταλία, Ελλάδα, Πολωνία, Βέλγιο, Σλοβακία) ζητούν φυσικά να χαμηλώσει κι άλλο ο πήχης για το πλαφόν. Αλλά φαίνεται ότι η προσπάθειά τους δεν θα έχει καμία τύχη. Ιδιαίτερα μετά την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που συντάχθηκε και επισήμως με το Γερμανικό μπλόκ.
Το θέμα θα κυριαρχήσει φυσικά στο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας την προσεχή Τρίτη, στις Βρυξέλλες. Αλλά λευκός καπνός δεν πρόκειται να βγει και πάλι. Καλά Χριστούγεννα δηλαδή. Όχι τα φετινά! Αλλά του 2023 και βλέπουμε…
