Οι τελευταίες ημέρες στα χρηματιστήρια όλου του κόσμου αποδεικνύονται ένα συνεχές σκωτσέζικο ντους. Οι εμπορικοί δασμοί, οι εναλλαγές αποφάσεων του Ντόναλντ Τραμπ, τα αντίμετρα της Κίνας, οι φόβοι για παγκόσμια ύφεση και τα όσα (λογικά) πρόκειται δούμε το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, διαμορφώνουν ένα σκηνικό, το οποίο οι διεθνείς αγορές είχαν να ζήσουν από την εποχή της πανδημίας του κορωνοϊου –ή, κατά άλλους, από την εποχή την παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Οι μεταπτώσεις των βασικών δεικτών, η έκρηξη της μεταβλητότητας και η αστάθεια των επενδυτών είναι τέτοιου βεληνεκούς που μόνο με το μαρτυρικό α’ εξάμηνο του 2020 ή το ταραχώδες 2008 μπορούν να συγκριθούν. Όλα αυτά, φυσικά, προσφέρουν μερικά χρήσιμα διδάγματα σε όσους ασχολούνται με το… σπορ. Ή για να είμαστε πιο σωστοί, μας ξαναθυμίζουν ορισμένα πράγματα, τα οποία θα πρέπει να υπάρχουν εν είδει Ευαγγελίου στο νου του κάθε επενδυτή.
«Follow the big money» ή «buy the dip»; Ποιες μετοχές μπορούν να λειτουργήσουν ως καταφύγιο; Ποιον δείκτης πρέπει να παρακολουθεί πιστά ο κάθε επενδυτής; Ποιος είναι ο νέος «βασιλιάς» των αγορών; Η «Ν», έχοντας παρακολουθήσει από την πρώτη στιγμή όλα τα γεγονότα και τις εξελίξεις με συνέπεια και ψυχραιμία, επιχειρεί να συμπυκνώσει τη ροή σε 8+1 tips, τα οποία φυσικά ούτε αποτελούν αυθεντία, ούτε στερούνται αντιλόγου. Ωστόσο, μπορούν να αποτελέσουν έναν καλό μπούσουλα σε περιόδους, όπως αυτή που διανύουμε.
Τα διδάγματα των τελευταίων ημερών
Τα πάντα… ρει: Μπορεί η διάσημη φράση του Ηράκλειτου να μην αφορούσε τα Χρηματιστήρια -εξάλλου τον 5ο αιώνα π.Χ. δεν υπάρχαν καν Χρηματιστήρια- αλλά φαίνεται ότι ταιριάζει… γάντι, ώστε να περιγράψει κάποιος την εικόνα των αγορών τις τελευταίες ημέρες. «Όλα μπορούν να αλλάξουν» ανά πάσα ώρα και στιγμή, καθώς οι αγορές χορεύουν ανάλογα με τις διαθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ και τις εξελίξεις στον εμπορικό πόλεμο των ΗΠΑ με τον υπόλοιπο κόσμο -και κυρίως με την Κίνα, η οποία αποτελεί και τον μεγάλο «εχθρό» της Ουάσιγκτον. Εάν κάτι θεωρούσαν οι επενδυτές ως δεδομένο, αυτό μάλλον το έχουν ήδη ξεχάσει. Οι τεχνικές στηρίξεις, τα θεμελιώδη μεγέθη, οι δίκαιες αποτιμήσεις αποτελούν φράσεις, οι οποίες αφορούν μια κανονική περίοδο. Όμως, εδώ και 1,5 εβδομάδα δεν ζούμε μια κανονική περίοδο κι αυτό έχει σαφή αντίκτυπο στα χρηματιστήρια και στους επενδυτές, οι οποίοι πλέον αλλάζουν στρατηγική ανάλογα με το πώς ξημερώνει η κάθε ημέρα. Τα όσα είδαμε την προηγούμενη εβδομάδα με τις συνεχείς μεταπτώσεις τόσο του Γενικού Δείκτη όσο και των περισσότερων δεικτών στο εξωτερικό είναι απολύτως ενδεικτικά, με την αβεβαιότητα να αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό της επενδυτικής εμπιστοσύνης.
Follow the big money: Εάν εμείς οι Έλληνες μάθαμε κάτι μετά βεβαιότητας από τα όσα ζήσαμε τις τελευταίες ημέρες, είναι ότι πρέπει να παρατηρούμε, να προσέχουμε και να αποκωδικοποιούμε τις κινήσεις των μεγάλων πορτοφολιών. Και για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, ας θυμηθούμε την παρακάτω ιστορία: Ενόσω ο Γενικός Δείκτης φιγούραρε σε πολυετή υψηλά, τρέχοντας ένα διψήφιο ράλι από τις αρχές του έτους, ο Τζον Πόλσον, ένας από τους πλέον «πιστούς» επενδυτές στην Ελλάδα της μνημονιακής και μεταμνημονιακής περιόδου, επέλεγε να περιορίσει την έκθεσή του από τον εγχώριο χρηματοπιστωτικό κλάδο, μειώνοντας αρχικά τη θέση του στην Τρ. Πειραιώς και μηδενίζοντας στη συνέχεια τη θέση του στην Alpha Bank. Η κίνηση του ναι μεν προκάλεσε ερωτηματικά, αλλά ερμηνεύτηκε από πολλούς ως μια απόφαση κατοχύρωσης των κερδών του. Μήπως ήξερε τι θα ακολουθούσε; Μήπως τον βοήθησε η διαίσθησή του; Σε κάθε περίπτωση, το timing των πωλήσεων αποδείχθηκε ιδανικό, καθώς πρόλαβε όλες τις αρνητικές εξελίξεις που ακολούθησαν λίγες εβδομάδες αργότερα. Και μην ξεχνάμε ότι ο Τζον Πόλσον αποτελεί ένα πρόσωπο, το οποίο προέρχεται από το στενό επιχειρηματικό περιβάλλον της αμερικανικής κυβέρνησης, με το όνομά του να ακούγεται στο παρελθόν ακόμη και για τη θέση του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ. Σίγουρα, όσοι τον ακολούθησαν στην έξοδο, σήμερα μπορούν να νιώθουν δικαιωμένοι για την απόφασή τους.
Βγαίνεις ή μένεις: Το βασικό ζητούμε στο «παιχνίδι» των αγορών είναι το timing, όπως αποτυπώθηκε και στην περίπτωση του Τζον Πόλσον. Το πότε θα μπεις και το πότε θα βγεις είναι το Νο.1 ζητούμενο. Και τώρα ξεκινούν τα δύσκολα. Βγαίνεις άμεσα προκειμένου να σταματήσεις να χάνεις αλλά κινδυνεύοντας να μείνεις εκτός ενός ενδεχόμενου ράλι αντίδρασης; Ή μένεις με την προσδοκία μιας άμεσης ανάτασης των αγορών αλλά και υπό τον φόβο διεύρυνσης των ζημιών; Σαφή απάντηση ουδείς μπορεί να δώσει, παρά μόνο ο ίδιος ο επενδυτής. Φυσικά, κάθε επιλογή έχει τα θετικά και τα αρνητικά, αλλά το σίγουρο είναι ότι το ταμείο γίνεται στο τέλος και όχι στο μέσο μιας διαδρομής. Μπορεί μια μεγάλη πτώση ή μια μεγάλη άνοδος να επηρεάσει πρόσκαιρα την αξία του χαρτοφυλακίου, αλλά σημασία έχει σε ποια τιμή αγοράζεις και σε ποια τιμή πουλάς. Κι αυτό αποτελεί μια απόφαση, η οποία δεν είναι εύκολη.
Χρηματιστήριο: Οι εισηγμένες που απειλούνται περισσότερο από τους δασμούς
Ο δείκτης των δεικτών: Εάν ένας δείκτης μπορεί να προβλέψει με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τις επικείμενες κινήσεις των επενδυτών, αυτός δεν είναι άλλος από τον VIX, γνωστός και ως δείκτης φόβου ή αλλιώς δείκτης μεταβλητότητας CBOE. Τι μετρά; Την εκτίμηση της χρηματιστηριακής αγοράς για την αστάθεια. Συνήθως, ο συγκεκριμένος δείκτης αυξάνεται σε περιόδους μεταβλητότητας, αναταραχής, κρίσης κ.α. Αντίθετα, σε περιόδους ομαλότητας και οικονομικής άνθισης, οι τιμές του βαίνουν προς μείωση. Για να έχουμε μια σαφέστερη εικόνα, αξίζει να ρίξουμε μια ματιά στις διακυμάνσεις του VIX, κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών. Πριν την ανακοίνωση των πρώτων δασμών του Ντόναλντ Τραμπ στις 2 Απριλίου, η τιμή του δείκτη βρισκόταν ελαφρώς άνω των 20 μονάδων. Την επόμενη ημέρα (3/4) εκτοξεύθηκε στις 30 μονάδες και τη μεθεπόμενη (4/4) αναρριχήθηκε στις 45 μονάδες. Στις 7 Απριλίου, ενόσω είχε μεσολαβήσει το πρώτο Σαββατοκύριακο των δασμών, αυξήθηκε περαιτέρω στις 47 μονάδες, ενώ στις 8 Απριλίου έφθασε στο «πικ» των 52 μονάδων. Αντίθετα, στις 9 Απριλίου, ημέρα ανακοίνωσης της μείωσης των δασμών στο 10% για 90 ημέρες, ο δείκτης VIX υποχώρησε στις 33 μονάδες (σήμερα βρίσκεται στις 37 μονάδες). Οι αντίστοιχες κινήσεις των διεθνών χρηματιστηρίων, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού, ήταν οι ακριβώς αντίστροφες καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Όσο ανέβαινε ο VIX, τόσο έπεφταν οι μετοχές και όσο υποχωρούσε ο VΙX, τόσο ενισχύονταν οι μετοχές. Επομένως, μια ματιά στον δείκτη CBOE, λίγο πριν την τελική επενδυτική απόφαση, πάντα αποδεικνύεται χρήσιμη.
The king is back: Με την αβεβαιότητα να κυριαρχεί για την επόμενη ημέρα, η αδυναμία χάραξης μιας σταθερής και ασφαλούς επενδυτικής στρατηγικής συνιστά τη νέα πραγματικότητα. Σ’ αυτό το περιβάλλον, ο «βασιλιάς» δεν είναι άλλος από το ρευστό. Όσοι επενδυτές έχουν εξασφαλίσει μια δυνατή ρευστότητα αφενός μπορούν να νιώθουν λιγότερο ευάλωτοι σε πιθανά νέα πτωτικά σοκ, αφετέρου έχουν τη δυνατότητα να παίξουν «δυνατή» μπάλα, μόλις αρχίσουν να φεύγουν τα σύννεφα και ξεπροβάλει ο ήλιος. Γι’ αυτό τον λόγο, οι κινήσεις αύξησης της διαθέσιμης ρευστότητας ισοδυναμούν με χρυσάφι.
Η καλύτερη άμυνα: Έχοντας τα παραπάνω κατά νου, οι επενδυτές οφείλουν να αναδιατάξουν το χαρτοφυλάκιό τους με τέτοιον τρόπο, ώστε να έχουν δικλείδες ασφαλείας για την επόμενη ημέρα. Τι εννοούμε μ’ αυτό; Η διαφοροποίηση τόσο σε επίπεδο κλάδων, όσο και σε επίπεδο αγορών είναι απαραίτητη, ώστε να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο το ρίσκο. Ταυτόχρονα, η στροφή σε μετοχές με αμυντικά χαρακτηριστικά είναι μια σοφή επιλογή, όπως επίσης σε μετοχές με σταθερά μερίσματα, τα οποία μπορούν να προσφέρουν ένα δίχτυ ασφαλείας ακόμη και σε περιπτώσεις υποχώρησης της μετοχής. Μια τέτοια επιλογή, αναμφίβολα, μπορεί είτε να μειώσει τη «χασούρα» είτε να συντηρήσει το πρόσημο σε θετικό έδαφος, την ίδια στιγμή που όλα… πέφτουν.
Γκινοσάτης: Το buffer zone της Flexopack απέναντι στους δασμούς Τραμπ
Buy the dip: Ένα από τα πρώτα πράγματα που μαθαίνουν όσοι ασχολούνται με τις χρηματιστηριακές αγορές, είναι το γνωστό «buy the dip». Δηλαδή αγόρασε, όταν οι τιμές υποχωρούν. Όμως στη σημερινή συνθήκη, δεν είναι βέβαιο ότι ο συγκεκριμένος κανόνας μπορεί να βρει εύκολα εφαρμογή. Κι αυτό, διότι οι συνθήκες είναι ευμετάβλητες, με την έλλειψη ορατότητας να μην αποτελεί σύμμαχο της επενδυτικής εμπιστοσύνης. Εάν οι φόβοι για μια παγκόσμια ύφεση επιβεβαιωθούν, τότε η μέχρι στιγμής πτώση των διεθνών αγορών θα μοιάζει… σαν μυρμήγκι μπροστά στον ελέφαντα που θα ακολουθήσει. Εάν, όμως, υπάρξει εξομάλυνση, τότε πράγματι ο κανόνας του «buy the dip» θα αποδειχθεί σωτήριος, επιτρέποντας στον επενδυτή να μπει στο «παιχνίδι» της ανόδου, αγοράζοντας σε εξαιρετικά ελκυστικές τιμές.
Αποτιμήσεις: Πάντως, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι η αναδίπλωση από τα πρόσφατα ρεκόρ έχει καταστήσει αρκετά πιο προσιτές τις τρέχουσες τιμές των ελληνικών εισηγμένων, ενώ έχει εξομαλύνει εν μέρει και τις «τρελές» αποτιμήσεις των αμερικανικών μετοχών. Αυτό σημαίνει ότι ένας επενδυτής πράγματι θα μπορούσε να εισέλθει σε μια μετοχή της αρεσκείας του, την οποία θα αγοράσει σε πολύ μικρότερη τιμή σε σχέση με ό,τι ίσχυε πριν μερικές εβδομάδες. Από την άλλη πλευρά, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε περίπτωση μιας ύφεσης ή επιβράδυνσης της οικονομίας, είναι πολύ πιθανό ό,τι σήμερα θεωρείται φθηνό/ελκυστικό, αύριο να θεωρείται ακριβό/μη ελκυστικό. Κι αυτό λόγω ενός πιθανού «φρεναρίσματος» στην εταιρική κερδοφορία, με τους αναλυτές να αναθεωρούν επί τα χείρω τις προβλέψεις για τα προσδοκώμενα οικονομικά μεγέθη και κατ’ επέκταση να επιδεινώνουν την αναλογία τιμής προς κερδοφορία (Price to Earnings – P/E).
Έξτρα κανόνας: Σε γενικές γραμμές, αν υπάρχει ένας σταθερός και διαχρονικός κανόνας, ο οποίος διέπει περιόδους μεγάλης ή έντονης μεταβλητότητας, αυτός συμπυκνώνεται στην εξής μία λέξη: Υπομονή. Ο επενδυτής πρέπει να επιδείξει εγκράτεια και αντοχή, να παρακολουθεί τις εξελίξεις, να είναι διαβασμένος και να αντιδρά με ψυχραιμία. Εφόσον καταφέρει όλα τα παραπάνω, τότε η υπομονή θα έρθει αργά ή γρήγορα να τον επιβραβεύσει.
(Τα παραπάνω αποτελούν προϊόν δημοσιογραφικής έρευνας και δεν συνιστούν προτροπή για αγορά, πώληση ή διακράτηση οποιασδήποτε μετοχής)
