Η παγκόσμια οικονομία μοιάζει σήμερα με μια μηχανή που χάνει σιγά-σιγά τη ροπή της. Οι δασμοί-σοκ ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα έχουν παγώσει το εμπόριο, προκαλώντας πανικό σε αγορές και επενδυτές. Η εμπιστοσύνη κλονίζεται, και χωρίς εμπιστοσύνη δεν υπάρχει ροή κεφαλαίων, ούτε επενδύσεις, ούτε ανάπτυξη.
Η Αμερική έχει ξαναδεί το έργο. Η ιστορία των ΗΠΑ, όπως μας θυμίζει σε εκτενές άρθρο του το Foreign Policy, είναι γεμάτη παραδείγματα όπου οι δασμοί και τα εμπορικά εμπάργκο προκάλεσαν ή επιδείνωσαν οικονομικές κρίσεις. Από τις αρχές του 19ου αιώνα, πέντε από τις έξι σοβαρές υφέσεις στις ΗΠΑ είχαν άμεση σύνδεση με προστατευτισμό, τιμωρητικά μέτρα στο εμπόριο ή παρεμβάσεις του προέδρου χωρίς συνταγματική δικλίδα.
1819: Ο πρώτος εμπορικός πόλεμος φέρνει κατάρρευση
Όταν το Κογκρέσο θέσπισε δασμούς για να εμποδίσει τις φθηνές βρετανικές εισαγωγές, το Λονδίνο απάντησε κλείνοντας την αγορά της Καραϊβικής για τα αμερικανικά σιτηρά. Το αποτέλεσμα: πτώση τιμών, αγροτικές χρεοκοπίες και η πρώτη χρηματοπιστωτική κρίση στην ιστορία των ΗΠΑ.
1837: Ο Τζάκσον προκαλεί κρίση με «αντικαπιταλιστική» εκδίκηση
Ο πρόεδρος Άντριου Τζάκσον, με μια σειρά μονομερών ενεργειών εναντίον της Δεύτερης Τράπεζας των ΗΠΑ και των βρετανικών τραπεζών, διέλυσε τις πιστωτικές αλυσίδες που χρηματοδοτούσαν τη νότια οικονομία. Η κρίση που ακολούθησε έφερε μαζικές χρεοκοπίες, μετανάστευση σκλάβων στο Τέξας και κατάρρευση των πολιτειακών οικονομιών.
1893: Δασμοί που τινάζουν τα δημόσια οικονομικά στον αέρα
Ο Νόμος McKinley αύξησε απότομα τους δασμούς, μειώνοντας όμως παράλληλα τα έσοδα. Το θησαυροφυλάκιο άδειασε από χρυσό, οι επενδυτές τρόμαξαν και πούλησαν αμερικανικά ομόλογα μαζικά. Η κρίση που ακολούθησε ήταν η δεύτερη πιο βαθιά του αιώνα.
1930: Η παγκόσμια οικονομία πνίγεται
Κατά τη δεκαετία του ’30, οι ΗΠΑ προσπάθησαν να προστατεύσουν τις αγορές τους αυξάνοντας θεαματικά τους δασμούς. Το αποτέλεσμα ήταν να καταρρεύσει το διεθνές εμπόριο και να ενισχυθεί η Ύφεση που ήδη είχε ξεκινήσει. Πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν τον νόμο Smoot-Hawley ως καταλύτη της παγκόσμιας κρίσης.
Ο Τραμπ επαναλαμβάνει τα ίδια λάθη – σε παγκόσμια κλίμακα
Με δασμούς 145% στην Κίνα και επιλεκτικές κυρώσεις σε τρίτες χώρες και κλάδους, οι ΗΠΑ παίζουν ξανά το παιχνίδι του οικονομικού εθνικισμού. Οι εταιρείες ακυρώνουν συμφωνίες, οι αλυσίδες πίστωσης αρχίζουν να σπάνε και οι αγορές δίνουν τα πρώτα σήματα χρηματοπιστωτικής μόλυνσης.
Η Fed δεν μπορεί να διορθώσει πολιτικά λάθη. Όσο η εξουσία για τους δασμούς παραμένει συγκεντρωμένη σε έναν άνθρωπο, όπως τον 19ο αιώνα, καμία κεντρική τράπεζα δεν θα μπορέσει να αποτρέψει την επερχόμενη ύφεση. Η ιστορία δεν συγχωρεί όσους την αγνοούν—και ο λογαριασμός πληρώνεται πάντα στο τέλος.
Όπως το 1819, όπως το 1837, όπως το 1930, έτσι και τώρα: όταν οι δασμοί γίνονται εργαλείο πολιτικής ισχύος, η οικονομία δεν αργεί να αντιδράσει. Το ερώτημα είναι ποιος θα πληρώσει αυτή τη φορά το κόστος.
