Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να γυρίσει, μέσα από ένα τσουνάμι δασμών, τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα προκάλεσε σοκ σε κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και επενδυτές και μία αιμορραγία 6,6 τρισ. δολαρίων στη Wall Street.
Το διήμερο Πέμπτης – Παρασκευής ήταν το πλέον επώδυνο για την αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά από την εποχή της πανδημίας του Covid-19 και των lockdown. Σε πολλούς μάλιστα ξύπνησε μνήμες…Lehman Brothers και παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης ή και της φούσκας του dot.com στις αρχές του 2000, αφού τράπεζες και τεχνολογικές δέχθηκαν ανηλεές σφυροκόπημα.
Οι αναλυτές προειδοποιούν πως το «δικέφαλο τέρας» της οικονομίας, ο στασιμοπληθωρισμός μας χτυπάει πλέον την πόρτα. Οι δασμοί αναμένεται να εκτινάξουν τις τιμές και ταυτόχρονα να βυθίσουν την οικονομία σε στασιμότητα ή και ύφεση. Για την JPMorgan η ύφεση είναι πλέον το πιο πιθανό σενάριο για αμερικανική και παγκόσμια οικονομία.
Μέσα σε αυτό το κλίμα που βλέπει τον Nasdaq να βρίσκεται ήδη σε καθεστώς bear market και τους Dow Jones, S&P 500 να οδεύουν και αυτοί ολοταχώς προς απώλειες άνω του 20% σε σχέση με τα πρόσφατα υψηλά τους, αν υπάρχει ένα «asset» άκρως πολύτιμο, αυτό είναι η…ψυχραιμία. Αυτό επισημαίνει και ο θρυλικός επενδυτής, Γουόρεν Μπάφετ.
Στην επιστολή του προς τους μετόχους το 2017, ο Μπάφετ έγραφε:
«Δεν μπορεί κανείς να προβλέψει πόσο μακριά μπορεί να πέσουν οι μετοχές σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αλλά αν συμβεί μεγάλη πτώση κρατήστε αυτά τα λόγια από το κλασικό ποίημα «Αν» (If) του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ».
Γραμμένο το 1895, λέει:
«Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι σου όταν όλοι γύρω σου το χάνουν… Αν μπορείς να περιμένεις και να μην κουραστείς περιμένοντας… Αν μπορείς να σκέφτεσαι — χωρίς να κάνεις τη σκέψη αυτοσκοπό… Αν μπορείς να εμπιστευτείς τον εαυτό σου όταν όλοι σε αμφισβητούν… Τότε η Γη και ό,τι βρίσκεται επάνω της θα είναι δικά σου».
Διορθώσεις και bear markets
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μπάφετ αναφερόταν σε μεγάλες πτώσεις της αγοράς, όπως η bear market του 2007-2009, όταν ο S&P 500 έχασε πάνω από 50% της αξίας του.
Οι «διορθώσεις» στην αγορά από την άλλη είναι κάτι το συνηθισμένο. Από το 1980, έχουν σημειωθεί 21 πτώσεις 10% ή και περισσότερο στον S&P 500, με μέσο ενδοετήσιο βαθμό υποχώρησης 14%, σύμφωνα με την Baird Private Wealth Management. Φυσικά, οι επενδυτές συχνά δεν γνωρίζουν αν τα πράγματα θα πάνε από το κακό στο χειρότερο — μέχρι να συμβεί.
«Κανείς δεν μπορεί να σας πει πότε θα συμβούν αυτά,» έγραφε ο Μπάφετ το 2017.
«Το φανάρι μπορεί ανά πάσα στιγμή να περάσει από το πράσινο στο κόκκινο χωρίς να σταματήσει στο πορτοκαλί».
«Μείνε πιστός»
Είτε η πτώση είναι ήπια και σύντομη είτε φαίνεται μακρόσυρτη και επώδυνη, το μήνυμα προς τον μέσο επενδυτή είναι το ίδιο: Μείνε πιστός στο μακροπρόθεσμο πλάνο σου και συνέχισε να επενδύεις.
Ο Μπάφετ γράφει ότι βλέπει τις υφέσεις ως «εξαιρετικές ευκαιρίες». Γιατί; Επειδή ιστορικά, η αγορά σχεδόν πάντα συνεχίζει την ανοδική της πορεία σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.
Από το 1928, η μέση διάρκεια μιας bear market — δηλαδή πτώσης άνω του 20% από τα υψηλά — είναι λιγότερο από 10 μήνες, σύμφωνα με τα στοιχεία της Hartford Funds, που παρουσιάζει το CNBC. Μέσα στο πλαίσιο των αρκετών δεκαετιών που πιθανώς θα επενδύει κανείς, αυτός ο χρόνος είναι σχεδόν αμελητέος.
Και ακόμα κι αν το να το ζει κανείς εκ των έσω είναι τρομακτικό, το νόημα είναι να μην χάνεις από τα μάτια σου τον μακροπρόθεσμο στόχο σου. Συνεχίζοντας να επενδύεις σταθερά όσο η αγορά υποχωρεί, ουσιαστικά αγοράζεις μετοχές όταν είναι φθηνότερες. Εφόσον διατηρείς ένα καλά διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο, όσο περισσότερο πέφτουν οι τιμές, τόσο καλύτερες συμφωνίες κάνεις.
Όπως λέει ο Κίπλινγκ, κράτα το κεφάλι σου, αγνόησε τους κραυγαλέους τίτλους και κάνε τη δουλειά σου. Θα γίνει η Γη και ό,τι υπάρχει πάνω της δικό σου; Ίσως όχι — αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα ενισχύσεις σημαντικά τον πλούτο σου μακροπρόθεσμα.
Όταν βρέχει χρυσάφι, άπλωσε κουβά
Η στάση αυτή θυμίζει κι ένα άλλο διάσημο ρητό του Μπάφετ, για την αξία των επενδυτικών ευκαιριών σε περιόδους κρίσης — από την επιστολή του το 2009:
«Οι μεγάλες ευκαιρίες εμφανίζονται σπάνια. Όταν βρέχει χρυσάφι, άπλωσε έναν κουβά, όχι δαχτυλήθρα».
