Πάνω από τα 1000 ευρώ ανέβηκε για πρώτη φορά την περασμένη εβδομάδα η μετοχή της γερμανικής εταιρείας όπλων Rheinmetall. Τα τελευταία τρία χρόνια, έχει ήδη αυξηθεί κατά περισσότερο από 800%.
Εκτός από τη Rheinmetall , και άλλες ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες ανθούν επίσης στο χρηματιστήριο.
Ο βιομηχανικός δείκτης «Stoxx Europe Total Market Aerospace & Defense Index» έχει αυξηθεί κατά περίπου 130% σε τρία χρόνια – και υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους το ράλι θα μπορούσε να συνεχιστεί. Οι μετοχές των ευρωπαϊκών αμυντικών εταιρειών είναι περιζήτητες από τους παράγοντες της αγοράς αυτές τις μέρες.
Η δυναμική στον τομέα είναι τεράστια. Το παρασκήνιο είναι γνωστό. Η αγορά ετοιμάζεται για μεγάλες επενδύσεις των ευρωπαϊκών κρατών σε στρατιωτικό εξοπλισμό.
Για παράδειγμα, η ιταλική αμυντική βιομηχανία Leonardo, αλλά και η βρετανική BAE Systems, έχουν ανεβάσει ταχύτητα και καταγράφουν νέα ρεκόρ στα χρηματιστήρια.
Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία πάντως, «είναι κατακερματισμένη» σύμφωνα με έκθεση του Μάριο Ντράγκι και προς όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όπως τόνισε ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας,η Ευρώπη για να καλύψει τις ανάγκες της, αντί να ενώσει τις δυνάμεις της, αγοράζει «πάρα πολύ εξοπλισμό εκτός των συνόρων της, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Όπλα από τις ΗΠΑ
Η ευρωπαϊκή αμυντική διαλειτουργικότητα, φαίνεται στην παρούσα κατάσταση πραγμάτων πολύ πιο εφικτή στα οπλικά συστήματα των ΗΠΑ, παρά σε αυτά που παράγονται στη Γηραιά Ήπειρο.
Προς μεγάλη χαρά του προέδρου Τραμπ, ο οποίος ζητώντας από τους συμμάχους του να ξοδέψουν ένα «αδύνατον» 5% του ΑΕΠ για εξοπλισμούς έχει στο μυαλό του μια πολύ ακριβή ιδέα: να ευνοήσει την αμερικανική βιομηχανία που κυριαρχεί σε αυτόν τον τομέα, ειδικά στη Δύση.
Από τα μέσα του 2022 έως τα μέσα του 2023, μια περίοδο που ουσιαστικά ισοδυναμεί με την άμεση αντίδραση στο ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, το 63% των ευρωπαϊκών παραγγελιών όπλων ήταν στις Αμερικανικές αμυντικές βιομηχανίες και ένα άλλο 15% σε προμηθευτές από άλλα, μη ευρωπαϊκά κράτη. Μόνο το ένα πέμπτο, λοιπόν, παρέμεινε εντός των συνόρων της Ε.Ε.
Όλα αυτά σε μια συνολική δαπάνη των 27, ύψους 313 δισεκατομμυρίων δολαρίων-το ένα τρίτο αυτής των Ηνωμένων Πολιτειών και λίγο περισσότερο από αυτή που επενδύει μόνο η Κίνα.
Είναι μάλιστα εντυπωσιακό ότι οι όμιλοι της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας δεν συνεργάζονται μεταξύ τους, αλλά τείνουν να το κάνουν διμερώς, σε συγκεκριμένα και συχνά ανταγωνιστικά έργα. Προϊόντα που συχνά δυσκολεύονται να βρουν διεξόδους στην αγορά στην Ευρώπη, και εάν εξάγονται, είναι κυρίως σε μη ευρωπαϊκές χώρες (κυρίως στην Ασία και τη Μέση Ανατολή).
Πώς θα πληρωθεί το «μάρμαρο»
Υπάρχει ευρεία συμφωνία ότι η Ευρώπη πρέπει να επανεξοπλιστεί. Αλλά το ερώτημα είναι πώς θα χρηματοδοτηθεί;
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχεδιάζει να προτείνει χαλάρωση των ορίων ελλείμματος και χρέους που ορίζει η Συνθήκη του Μάαστριχτ για την ΕΕ. Αυτό θα επέτρεπε στις κυβερνήσεις να ξοδεύουν δισεκατομμύρια σε τανκς, μαχητικά αεροσκάφη και πυρομαχικά χωρίς οι επενδύσεις να υπολογίζονται στο όριο 3% του ελλείμματος ως προς το ΑΕΠ.
Προκειμένου να επιταχυνθεί η συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, η δεξαμενή σκέψης European Policy Centre (EPC) που εδρεύει στις Βρυξέλλες, προτείνει ότι οι 27 δεν πρέπει να περνούν πολύ χρόνο και να τσακώνονται για ομόφωνες αποφάσεις, αλλά οι «πρόθυμες χώρες» να αναλάβουν την ηγεσία.
Το «Ταμείο των προθύμων»
Αναμένεται επίσης να συμμετάσχουν χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Νορβηγία. Τα κεφάλαια από αυτόν τον «συνασπισμό των πρόθυμων» θα μπορούσαν στη συνέχεια να συγκεντρωθούν σε ένα ταμείο χρηματοδότησης (European Security Financing Facility) με οικονομική μόχλευση.
Πολλές χώρες της ΕΕ συμφωνούν ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα πρέπει να παρέχει χαμηλότοκα δάνεια για την προμήθεια όπλων και πυρομαχικών. Μέχρι στιγμής, αυτό δεν είναι συμβατό με το καταστατικό της τράπεζας. Η παραγωγή όπλων υποστηρίζεται με δάνεια, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις -βασικά μόνο εάν τα αμυντικά συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για μη στρατιωτικούς σκοπούς, για παράδειγμα δορυφόρους ή drones. Η χαλάρωση των κανόνων θα μπορούσε να παράσχει δάνεια με χαμηλό επιτόκιο.
Οι Νοτιοευρωπαίοι -Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα -θέλουν ο επανεξοπλισμός της Ευρώπης να πληρωθεί με κοινό ευρωπαϊκό χρέος, το οποίο θα προστατεύει τους υπερχρεωμένους εθνικούς προϋπολογισμούς τους.
Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν ζητά ένα ευρωπαϊκό αμυντικό ταμείο εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ με πρότυπο το ταμείο βοήθειας για την πανδημία.
Είναι τα λεγόμενα ευρωομόλογα, στα οποία αντιδρούν όμως οι Γερμανοί και άλλες χώρες του Βορρά που θέλουν αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία.
Οι Βόρειοι θα προτιμούσαν να διατηρηθούν οι αμυντικές δαπάνες στην ευθύνη των εθνικών κυβερνήσεων. Ωστόσο, θα παραμείνει το ερώτημα πώς χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, που δαπανούν λιγότερο από το 1,5% του ΑΕΠ στην άμυνα, μπορούν ακόμη και να πλησιάσουν τον στόχο του 2% του ΝΑΤΟ -πόσο μάλλον το 5% του Τραμπ- δεδομένου του υψηλού εθνικού τους χρέους.
Κοινές αγορές όπλων
Σύμφωνα με ειδικούς, οι κοινές προμήθειες όπλων για τις χώρες μέλη ,προσφέρουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες για οικονομικά προσιτό επανεξοπλισμό.
Μέχρι τώρα, οι κοινές αγορές όπλων αποτελούσαν την εξαίρεση στην ΕΕ. Το αποτέλεσμα είναι ότι υπάρχουν περίπου πέντε φορές περισσότερα οπλικά συστήματα σε χρήση στην Ευρώπη από ό,τι στις ΗΠΑ. Από καθαρά οικονομική άποψη, θα ήταν πιο λογικό να τεθεί σε διαγωνισμό η ανάπτυξη νέων οπλικών συστημάτων και να ανατεθεί η σύμβαση σε εκείνες τις εταιρείες όπλων που κάνουν την πιο ελκυστική προσφορά.
Εάν όλοι οι στρατοί της ΕΕ αγοράσουν στη συνέχεια το ίδιο μοντέλο άρματος μάχης, αφού καθοριστεί, θα μπορούσε να παραχθεί σε μεγάλες ποσότητες με χαμηλό κόστος. Αυτό που φαίνεται οικονομικά λογικό, ωστόσο, πάντα προσκρούει σε διαφορετικά συμφέροντα και στις πολύπλοκες διαδικασίες συντονισμού.
