Με χρέος 111% του ΑΕΠ και δημοσιονομικό έλλειμμα 5,5% η Γαλλία σίγουρα δεν συγκαταλέγεται στους πειθαρχημένους μαθητές της Ευρωζώνης. Για αυτό και λίγες ημέρες πριν από τις βουλευτικές γαλλικές εκλογές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άνοιξε τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος εναντίον της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του ευρω, όπως έπραξε άλλωστε και για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ, την Ιταλία, που εμφανίζει χρέος 137% και έλλειμμα 7,2%.
Θα είχαμε, ωστόσο, αυτή την «επίθεση» της Κομισιόν κατά του Παρισιού, εάν αυτό δεν είχε αποφασίσει να πάει σε πρόωρες κάλπες; Κάποιοι απαντούν «φυσικά και ναι. Οι κανόνες ισχύουν για όλους». Έλα όμως που δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι το 2016 οι Βρυξέλλες εφάρμοζαν τα περί πειθαρχίας αλά καρτ και επέτρεπαν σκανδαλωδώς μεγάλη ευελιξία στη Γαλλία ως προς την τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων. Κληθείς μάλιστα να σχολιάσει την προνομιακή αυτή αντιμετώπιση, ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, είχε δώσει την αφοπλιστικά ειλικρινή απάντηση: «Μα είναι η Γαλλία».
Ήταν η δύναμη τότε που μαζί με τη Γερμανία όριζε την κατεύθυνση της κοινότητας και εάν τότε οι Βρυξέλλες έστελναν το μήνυμα στις αγορές πως κάτι τρέχει με την υγεία της κινδύνευαν να πυροδοτήσουν μία νέα κρίση χρέους, την ώρα που δεν είχαν ακόμη κλείσει οι βαθιές πληγές από εκείνη, που άνοιξε με την είσοδο της Ελλάδας στο μνημόνιο το 2010.
Πολλά έχουν αλλάξει τότε. Ο γαλλογερμανικός άξονας δεν έχει πια τον πρώτο και τελευταίο λόγο στα πάντα, όπως έδειξε και η πρόσφατη αποτυχία Μακρόν – Σολτς να αλλάξουν την τελευταία στιγμή το κείμενο για τη στρατηγική ατζέντα στη Σύνοδο Κορυφής. Και οι αγορές αντιδρούν πια πιο ψύχραιμα. Έτσι η Κομισιόν είχε την άνεση να στείλει σαφές μήνυμα στη Γαλλία και τους διεκδικητές της εξουσίας ότι η χώρα πρέπει να μπει σε μονοπάτι δημοσιονομικής σταθερότητας. Πολλοί πιστεύουν ότι είχε κατά νου πρωτίστως τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λε Πεν, αφού όλες οι δημοσκοπήσεις έδειχναν αυτό που επιβεβαίωσε η κάλπη. Βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στην εξουσία.
Τα σενάρια κρίσης και μετάδοσης
Από την πρώτη στιγμή που κήρυξε ο Εμανουέλ Μακρον τις πρόωρες εκλογές – σε μία απόφαση χωρίς πολιτική λογική και κόντρα στο μομέντουμ που έδειξαν οι ευρωκάλπες – επέστρεψαν στο προσκήνιο τα σενάρια για μία νέα κρίση χρέους στην Ευρωζώνη. Όσοι εξέφραζαν αυτούς τους φόβους, επικαλούνταν δύο βασικά σενάρια:
- Εκλογή του Ζορντάν Μπαρντελά του Εθνικού Συναγερμού στην πρωθυπουργία και μία «λαϊκιστική» πολιτική, που θα εκτροχίαζε δημοσιονομικά τη Γαλλία εκτινάσσοντας στα ύψη τις αποδόσεις όχι μόνο των δικών της ομολόγων, αλλά και των άλλων υπερχρεωμένων κράτων του ευρώ (Ιταλίας, Ελλάδας, ακόμη και Βελγίου ή Γερμανίας).
- Παρατεταμένη πολιτική αστάθεια που θα μεταφραζόταν σε οικονομική κρίση για τη Γαλλία – μία κρίση που θα μεταδιδόταν σαν ιός και στην υπόλοιπη νομισματική ένωση.
Το νερό στο κρασί των υποσχέσεων
Όντως μετά τον δεύτερο γύρο είτε θα δούμε τον Μπαρντελά πρωθυπουργό είτε ένα ρευστό πολιτικά σκηνικό. Αλλά τίποτα από τα δύο δεν «υπόσχεται» απαραίτητα κρίση – πόσο μάλλον μία κρίση που θα εξαπλωθεί σαν μεταδοτική ασθένεια, ρίχνοντας στο κρεβάτι του πόνου όλη την Ευρωζώνη. Ο Μπαρντελά ήδη φρόντισε το τελευταίο διάστημα πριν από τις κάλπες να «νερώσει» τις δημοσιονομικές του υποσχέσεις. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Εθνικός Συναγερμός έχει στραμμένο το βλέμμα σε ακόμη μία πιο κρίσιμη αναμέτρηση- αυτή των προεδρικών εκλογών του 2027. Η Μαρίν Λε Πεν θέλει να μπει στο Ελιζέ. Και το τελευταίο που θέλει να κάνει είναι να χρεωθεί μία γαλλική κρίση χρέους με πανευρωπαϊκές επιπτώσεις.
Ακόμη όμως και εάν δούμε τους επενδυτές να τιμωρούν τη Γαλλία με αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων τους, δεν σημαίνει ότι θα τους δούμε να τιμωρούν και άλλους. Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών άνοιξε το spread στις αποδόσεις των γαλλικών ομολόγων έναντι των γερμανικών κατά περίπου 35 μονάδες βάσεις, στις 85. Η διεύρυνση αυτή δεν είναι δα και τόσο μεγάλη, ενώ η μετάδοσή της ήταν περιορισμένη. Το spread ιταλικών – γερμανικών ομολόγων άνοιξε από τις 133 στις 162 μονάδες. Στην περίοδο της κρίσης είχε εκτιναχθεί πάνω από τις 560 μονάδες.
Τα… ξερόχορτα στο δάσος και ο «εμπρησμός»
Και φτάνουμε λοιπόν στη σημερινή αντίδραση των αγορών. Ράλι οι μετοχές, άνοδος το ευρώ, σταθερά τα ομόλογα. Μόνο πανικό δεν είδαμε και ροπή προς κρίση. Προς το παρόν λοιπόν τα σενάρια τρόμου δεν φαίνεται να έχουν βάση – αν και τα τελευταία χρόνια έχουμε μάθει στις δυσάρεστες εκπλήξεις.
Περισσότερα θα ξέρουμε μετά τον δεύτερο γύρο. Έως τότε τα πράγματα είναι κάπως όπως τα περιγράφει ο Hugo Dixon στο Reuters. «Ένας τρόπος να δεις την Ευρωζώνη είναι σαν δάσος με ξερόχορτα που αρχίζουν να μαζεύονται. Οι ντόπιοι δεν κάνουν και πολλά για να καθαρίσουν τα ξερόχορτα. Αλλά ξέρουν ότι θα ήταν ανόητο να πετάξουν αναμμένο σπίρτο κάτω. Παρόλο που υπάρχει μία πυροσβεστική υπηρεσία έτοιμη να τρέξει να τους σώσει». Ο εμπρησμός δεν συμφέρει κανέναν.
