Με τα χρηματιστήρια να διανύουν – κόντρα στις σφοδρές γεωπολιτικές, την έντονη οικονομική αβεβαιότητα και μία επίμονη κρίση κόστους ζωής – περίοδο ευφορίας, οι ειδικοί στην προσπάθειά τους να δουν τι έρχεται, κοιτάζουν προς τα… πίσω. Γιατί η ιστορία κρύβει διδάγματα.
Έχει πάντα ενδιαφέρον να βλέπεις πόσα έχουν αλλάξει στις διεθνείς αγορές, πώς εναλλάσσονται οι πρωταγωνιστές τους, αλλά και τι μένει ίδιο. Η UBS στο Global Investment Returns Yearbook επιχειρεί μία τέτοια αναδρομή στο παρελθόν, πηγαίνοντας μάλιστα 124 χρόνια πίσω, στο μακρινό 1900.
UBS: Μια… ιστορική ματιά στις αποδόσεις των ελληνικών μετοχών
Οι παραδοσιακές δυνάμεις του 1900
«Υπήρχαν χρηματιστήρια τότε;» μπορεί να αναρωτηθεί μερίδα αναγνωστών. Οι χρηματιστηριακές αγορές ήταν πολύ διαφορετικές από σήμερα, αλλά δεν ήταν καθόλου νέο φαινόμενο. Το Χρηματιστήριο του Άμστερνταμ είχε ήδη 300 χρόνια ζωής. Το Χρηματιστήριο του Λονδίνου λειτουργούσε για πάνω από δύο αιώνες. Και ακόμη πέντε μεγάλες αγορές, συμπεριλαμβανομένου του Χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, μετρούσαν ήδη τουλάχιστον 100 χρόνια ζωής.
Μεγάλος πρωταγωνιστής τότε ήταν βεβαίως το Ηνωμένο Βασίλειο με την αγορά του να απολαμβάνει μερίδιο 24% για να ακολουθήσουν οι ΗΠΑ κοντά στο 14,5%. Γερμανία και Γαλλία είχαν μερίδιο λίγο πάνω από το 12% και το 11% αντίστοιχα, ενώ μεταξύ των μεγάλων αγορών ήταν και εκείνες της Ρωσίας (5,9%) και της Αυστρίας (5%). Βέλγιο, Αυστραλία, Νότια Αφρική και Ολλανδία ήταν επίσης παραδοσιακές δυνάμεις.
Η κυριαρχία των ΗΠΑ
Σήμερα η αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά έχει απόλυτη κυριαρχία. Δίνει κατεύθυνση στα χρηματιστήρια παγκοσμίως αφού αντιστοιχεί στο 60,5% της παγκόσμιας αγοράς. Δεύτερη δύναμη είναι η Ιαπωνία με μερίδιο… 10 φορές μικρότερο (6,2%). Βρετανία, Κίνα, Ινδία, Γαλλία, Καναδάς είναι επίσης στις μεγάλες δυνάμεις με μερίδια παό 2,5% έως 3,7%. Ασιατικές αγορές όπως η Ταϊβάν και η Νότια Κορέα κάνουν επίσης αισθητή την παρουσία τους με 1,7% και 1,4% της παγκόσμιας κεφαλαιοποίησης αντιστοίχως. Αντιθέτως Ρωσία και Αυστρία έχουν δει την επιρροή τους να συρρικνώνεται κοντά στο 0,5%.
Οι ΗΠΑ εκθρόνισαν από την κορυφή το Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές του 20ου αιώνα και έκτοτε είναι η κυρίαρχη δύναμη στις αγορές – με εξαίρεση μία πολύ σύντομη περίοδο στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν η Ιαπωνία κατέκτησε τα πρωτεία. Στις αρχές του 1989 η Ιαπωνία είχε «βάρος» 40% στον παγκόσμιο δείκτη κεφαλαιοποίησης έναντι 29% των ΗΠΑ. Έκτοτε η επιρροή της ιαπωνικής αγοράς περιορίστηκε σε μόλις 6%.
Η σημερινή κυριαρχία των ΗΠΑ αντανακλά όχι μόνο την ισχύ της αμερικανικής οικονομίας, αλλά και τον πολύ μεγαλύτερο όγκο των αρχικών δημόσιων εγγραφών και τις επακόλουθες αποδόσεις των αμερικανικών μετοχών. Καμία άλλη χρηματιστηριακή αγορά δεν έχει να επιδείξει τόσο εντυπωσιακή υπεροχή για τόσο μεγάλο διάστημα.
Από τη βιομηχανική επανάσταση στους τραπεζικούς και τεχνολογικούς κολοσσούς
Στις αρχές του 1900 κανείς δεν οδηγούσε αυτοκίνητο, δεν χρησιμοποιούσε ηλεκτρικό, δεν είχε πραγματοποιήσει τηλεφώνημα, δεν μπορούσε να φανταστεί τι είναι να ακούει ραδιόφωνο, να βλέπει τηλεόραση, να χρησιμοποιεί υπολογιστή, να στέλνει e-mail και να σερφάρει στο διαδίκτυο μέσα από ένα smartphone. Δεν υπήρχαν ακτινογραφίες και μαγνητικές, ούτε DNA τεστ ή μεταμοσχεύσεις. Κανείς δεν είχε λάβει αντιβιοτικό και πολλοί πέθαιναν νέοι. Από τη Βιομηχανική Επανάσταση έως τη Χρυσή Εποχή των Εφευρέσεων στα τέλη του 19ου αιώνα και από την την Επανάσταση της Πληροφορικής έως την Επέλαση της AΙ η ανθρωπότητα έχει κάνει άλματα. Η τεχνολογική εξέλιξη έχει γεννήσει νέες βιομηχανίες και έχει κατά συνέπεια φέρει νέους πρωταγωνιστές στις αγορές.
Στις αρχές του 20ου αιώνα στα χρηματιστήρια κυριαρχούσαν οι σιδηρόδρομοι, που κάλυπταν το 63% της κεφαλαιοποίησης της αμερικανικής αγοράς μετοχών και το 50% της βρεατνικής. 124 χρόνια μετά, οι σιδηρόδρομοι έχουν σχεδόν εξαφανιστεί από τον χρηματιστηριακό χάρτη, με το μερίδιό τους στις ΗΠΑ να είναι μικρότερο του 1% και στη Βρετανία κοντά στο μηδέν. Η υφαντουργία, οι χαλυβουργίες, οι βιομηχανίες άνθρακα και σιδήρου είχαν παρόμοια μοίρα. Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες ομοιότητες, υπάρχουν κλάδοι που παραμένουν στους πρωταγωνιστές διαχρονικά. Οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές ήταν και τότε και σήμερα πολύ σημαντικές δυνάμεις. Ομοίως βιομηχανίες τροφίμων και ποτών και επιχειρήσεις κοινής ωφελείας έχουν διαχρονική αξία.
