Ανοδικά κινούνται οι τιμές του πετρελαίου, αλλά η αιτία της αύξησης δεν συνδέεται με τον συνεχιζόμενο πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς. Μπορεί να προκαλεί ανησυχία, αλλά παραμένει περιορισμένος στη Λωρίδας της Γάζας. Χωρίς, προς το παρόν, να διευρύνεται στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, αφού το Ιράν συγκρατεί τη Χεζμπολάχ να ανοίξει δεύτερο μέτωπο κατά του Ισραήλ.
Το Ιράν κινεί τα πιόνια του, με απειλές και πολιτική, παίζοντας για να έχει μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων που θα ανοίξουν μετά τον πόλεμο για να αποφασίσουν ποιος θα κυβερνήσει τη Γάζα. Παρά τις αμερικανικές κυρώσεις, το Ιράν, αποκομίζει αυξημένα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου εδώ και δύο χρόνια: 54 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, ή 46% περισσότερα από το 2021, και ήδη 33,9 δισεκατομμύρια δολάρια το πρώτο εννεάμηνο του 2023. Και φυσικά, δεν σκοπεύει να «δοκιμάσει» τα σκληρά αντίποινα του Ισραήλ, αν η Χεζμπολάχ μπει σε κανονικό πόλεμο. Πράγμα που απέκλεισε άλλωστε και ο ηγέτης του «Κόμματος του θεού», Χασλαν Νασράλα.
Σε Σαουδική Αραβία και Ρωσία η ευθύνη
Το νέο άλμα των τιμών οφείλεται στη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία: Το Ριάντ ανακοίνωσε χθες ότι θα συνεχίσει τη μείωση της παραγωγής κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως και τον Δεκέμβριο. Στόχος είναι να διατηρήσει την παραγωγή περίπου στα 9 εκατομμύρια βαρέλια, σύμφωνα με πηγή του υπουργείου Ενέργειας. Σύμφωνα με την επίσημη εξήγηση της Σαουδικής Αραβίας, «αυτή η περικοπή ενισχύει τις προληπτικές προσπάθειες που καταβάλλουν οι χώρες του ΟΠΕΚ+ με στόχο τη στήριξη της σταθερότητας και της ισορροπίας των αγορών πετρελαίου».
Η Ρωσία επανέλαβε επίσης ότι θα συνεχίσει τη μείωση των εξαγωγών της κατά 300.000 βαρέλια την ημέρα, μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου. Όπως γράφει μάλιστα η Handelsblatt «τα έσοδα από τις πρώτες ύλες της Ρωσίας αυξάνονται. Το αποτέλεσμα των δυτικών κυρώσεων για το πετρέλαιο είναι αμφιλεγόμενο γιατί το Κρεμλίνο καταφέρνει να βρει νέους αγοραστές.
Η γερμανική εφημερίδα σημειώνει μάλιστα ότι ενώ «οι δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας είχαν σκοπό να παραλύσουν την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου, αλλά μετά από ενάμιση χρόνο πολέμου στην Ουκρανία είναι σαφές ότι οι Ρώσοι δεν έχουν ξεμείνει από ξένο νόμισμα, χειροβομβίδες ή τανκς». Η Handelsblatt εξηγεί ότι «ένας σημαντικός λόγος για αυτό είναι ότι η Ρωσία συνεχίζει να μεταφέρει φέρει το σημαντικότερο εξαγωγικό προϊόν της στην αγορά: το πετρέλαιο». Οι ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου έχουν αυξηθεί πρόσφατα και περισσότερο από το 50% πηγαίνει στην Κίνα και την Ινδία».
Προκειμένου να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των κυρώσεων, η Ουάσιγκτον αποφάσισε νέα τιμωρητικά μέτρα την περασμένη εβδομάδα, αλλά και η Ε.Ε. συζητά επίσης ένα νέο πακέτο κυρώσεων.
Η αδυναμία των μεγάλων δυνάμεων
Οι αναλυτές της ING ανέφεραν σε σημείωμά τους ότι η αγορά πετρελαίου θα είναι πλεονασματική το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους, «κάτι που θα μπορούσε να είναι αρκετό για να πείσει τους Σαουδάραβες και τους Ρώσους να συνεχίσουν τις περικοπές».
Τα φώτα των αγορών είναι στραμμένα επίσης στα μακροοικονομικά δεδομένα των μεγάλων δυνάμεων: Σε ποιο βαθμό μπορεί να επιμείνει η κινεζική αδυναμία, πόσο θα διαρκέσει η συρρίκνωση στην Ευρωζώνη και πόση ανθεκτικότητα θα δείξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να μπορέσουν να αποφύγουν την ύφεση.
Για την Ουάσιγκτον, ακόμα κι αν δεν θα ειπωθεί ποτέ επίσημα, είναι για παράδειγμα, σημαντικό το Ιράν να μπορεί να παράγει και να εξάγει περισσότερο πετρέλαιο για να αντισταθμίσει εν μέρει αυτούς τους κινδύνους», τονίζει ο Φράνσις Περίν,. διευθυντής έρευνας στο Γαλλικό ινστιτούτο Γεωπολιτικής Iris. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εκτός από την οικονομική ανάπτυξη, η δημοτικότητα του προέδρου συσχετίζεται με το επίπεδο των τιμών στην αντλία, ακόμη περισσότερο με τον πληθωρισμό που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και 40 χρόνια.
Η Παγκόσμια Τράπεζα προέβλεψε ότι η τιμή του μαύρου χρυσού θα κυμαίνεται κοντά στα 90 δολάρια μέχρι τον Δεκέμβριο και στη συνέχεια κατά μέσο όρο, στα 81 δολάρια το 2024. Από την άλλη πλευρά, το Outlook της τράπεζας υπολόγισε πτώση 4,1% στις τιμές των πρώτων υλών για το επόμενο έτος, κατά 5% για τα βασικά μέταλλα.
Σε άγνωστα νερά
Η τρομοκρατική επιδρομή της Χαμάς και ο ανηλεής βομβαρδισμός της Γάζας από το Ισραήλ έχουν πολλαπλασιάσει την αβεβαιότητα: βρισκόμαστε, σύμφωνα με τον ορισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας, «σε άγνωστα νερά». Γεωγραφικά, αυτή είναι η πιο ευαίσθητη περιοχή για την ισορροπία της παγκόσμιας οικονομίας. «Διακινδυνεύουμε μια έκρηξη στις τιμές των πρώτων υλών, χωρίς καν την παρηγοριά μιας ισχυρής οικονομίας», γράφει η La Repubblica. «Πολλοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι υπάρχει κίνδυνος να αυξηθεί τροφοδοτήσουμε τον πληθωρισμό και να εδραιώσουμε τη στασιμότητα: δηλαδή να έχουμε έναν παγκόσμιο στασιμοπληθωρισμό», αναφέρει η ιταλική εφημερίδα.
Πόσο πραγματικός είναι αυτός ο κίνδυνος; Κανείς από τους πρωταγωνιστές του πολέμου στη Μέση Ανατολή -ούτε το Ισραήλ ούτε η Χαμάς -είναι σε θέση να προβλέψει τον χρονικό ορίζοντα και, ακόμη λιγότερο, να ελέγξει τη σύγκρουση. Ωστόσο, από καθαρά οικονομικούς όρους το πετρέλαιο δεν είναι πλέον ο ακρογωνιαίος λίθος της οικονομίας όπως ήταν πριν από 50 χρόνια. Για να παραχθεί ένα ευρώ του ΑΕΠ, αρκεί σήμερα 60% λιγότερο πετρέλαιο. Χάρη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τη μεγαλύτερη απόδοση. Όμως, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο εξακολουθούν να παρέχουν το 55-60% της παγκόσμιας ενέργειας και δεν θα εξαφανιστούν σύντομα.
