Ο χειμώνας μπορεί να αρχίζει να δείχνει σιγά σιγά τα δόντια του στην Ευρώπη, αλλά το 2023 ξεκινά υπό ευνοϊκές συνθήκες, σε ότι αφορά την ενέργεια: Οι προειδοποιήσεις για ξαφνικές περικοπές ή εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου που κυριάρχησαν στις ειδήσεις το 2022 λόγω της διακοπής της ροής των ρωσικών υδρογονανθράκων, έχουν δώσει τη θέση τους σε μια πιο χαλαρή αντιμετώπιση. Οι ασυνήθιστα ήπιες θερμοκρασίες στην Ευρώπη και η μείωση της της κατανάλωσης ανέτρεψαν τις πιο σκοτεινές προβλέψεις.
Ο Ιανουάριος, που εμφανιζόταν μέχρι ώρα ως περίοδος υψηλού κινδύνου, βλέπει οι τιμές του φυσικού αερίου στην αγορά χονδρικής του Αμστερνταμ να έχουν υποχωρήσει σε χαμηλότερο επίπεδο από το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Η μεγαβατώρα φυσικού αερίου πωλείται σήμερα στα 74 ευρώ στο ευρωπαϊκό χρηματιστήριο αναφοράς Ttf . Φαντάζει μάλιστα ως μακρινό όνειρο η τιμή των 300 ευρώ ανά MWh, του περασμένου Αυγούστου. Οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν υποχωρήσει επίσης και στις προθεσμιακές αγορές (όπου οι τιμές καθορίζονται για παράδοση στο από 3 μήνες έως 5 χρόνια): τα συμβόλαια για το τέταρτο τρίμηνο του 2023 διαπραγματεύονται περίπου στα 80 ευρώ ανά MWh, έναντι περίπου 150 ευρώ τους τελευταίους μήνες. Με άλλα λόγια, οι αγορές φαίνεται πλέον να προσδοκούν μια ανάκαμψη, μετά από μήνες ακραίας αστάθειας.
Με τη βοήθεια του ήπιου καιρού, τα νοικοκυριά στην Ευρώπη κατόρθωσαν επίσης να μειώσουν σε μεγάλο βαθμό τη ζήτηση για θέρμανση. Ταυτόχρονα, οι χώρες μέλη της ΕΕ μπόρεσαν έτσι να αναπληρώσουν τα υπόγεια αποθέματα φυσικού αερίου – ιδίως με LNG που μεταφέρεται με πλοία. Οι εισαγωγές LNG στην Ευρώπη σπάνε μάλιστα όλα ρεκόρ. Αποτέλεσμα: οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης παραμένουν σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο, με μέσο ποσοστό πλήρωσης άνω του 83% σε ευρωπαϊκό επίπεδο (έναντι 95% στα μέσα Νοεμβρίου). Αυτό είναι 30% περισσότερο από πέρυσι την ίδια περίοδο και 10% περισσότερο από τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών. Από αυτή την άποψη,«η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο», διαβεβαιώνει ο Ζακ Περσεμπουά, διευθυντής του Γαλλικού Κέντρου Έρευνας για Ενεργειακό Δίκαιο. Ο Γάλλος ειδικός υπενθυμίζει ότι η ΕΕ ενέκρινε έναν κανονισμό το περασμένο καλοκαίρι που ενθάρρυνε τα κράτη μέλη να γεμίσουν τις υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου τουλάχιστον στο 80%, μέχρι το χειμώνα
Απέχει η κανονικότητα
Ωστόσο, η επιστροφή στην κανονικότητα δεν είναι προς το παρόν εξασφαλισμένη στη Γηραιά Ήπειρος, που απέχει πολύ από το να είναι πλήρως θωρακισμένη, ενεργειακά. Ειδικά από τον ερχόμενο Μάρτιο, τα χειρότερα έρχονται, προειδοποίησε ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), τον περασμένο Δεκέμβριο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε τότε να αντιμετωπίσει ένα πιθανό έλλειμμα σχεδόν 30 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου, δεδομένου ότι αγωνίζεται να αναπληρώσει τα αποθέματά της χωρίς το ρωσικό αέριο, κάτι που δεν συνέβη το 2022. Γεγονός που απειλεί τη βιομηχανία της Γηραιάς Ηπείρου και αυξάνει λίγο περισσότερο την πίεση στα νοικοκυριά.
Το ερώτημα που απασχολεί τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη είναι πότε και πόσο θα μειωθούν οι λογαριασμοί φυσικού αερίου ; Ωστόσο, οι καταναλωτές δεν έχουν (μέχρι στιγμής) παρατηρήσει την πτώση των τιμών του φυσικού αερίου! Εάν επιβεβαιωθεί η τρέχουσα τάση, η ελπίδα είναι ότι οι λογαριασμοί θα μπορούσαν να είναι χαμηλότεροι από τα τέλη Ιανουαρίου . Αλλά προφανώς εξαρτάται από το είδος της σύμβασης. Για τα σταθερά συμβόλαια λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος του μήνα: σε αυτήν την περίπτωση αρκεί να μην υπάρχουν άλλες αυξήσεις. Ενα σενάριο όμως κάθε άλλο παρά σίγουρο.
Οι τιμές λιανικής
Σε κάθε περίπτωση, οι τιμές της χονδρεμπορικής δεν επηρεάζουν τους καταναλωτές, με δεδομένο ότι οι τιμές λιανικής διαμορφώνονται με βάση την πρόβλεψη των εταιρειών εμπορίας που γίνεται τον προηγούμενο μήνα αλλά και με βάση την κρατική επιδότηση που ανακοινώνεται επίσης κάθε μήνα. Για παράδειγμα στην Ελλάδα, τον Ιανουάριο η τιμή ανά μεγαβατώρα (εκτός επιδότησης) είχε διαμορφωθεί στα 117,8 ευρώ ενώ τον Δεκέμβριο ήταν ουσιαστικά ίδια στα 118,7 ευρώ. Η τιμή της επόμενης ημέρας με δεδομένο το πλαφόν που ισχύει στην αγορά χονδρικής δεν είναι η πραγματική καθώς μετά το πλαφόν, η τιμή πώλησης του ρεύματος είναι χαμηλότερη. Για την τιμή που θα ισχύσει τον Φεβρουάριο, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε πού θα διαμορφωθεί η τιμή τον Ιανουάριο.
«Οι τιμές που πληρώνουν οι καταναλωτές σήμερα είναι τιμές που προκύπτουν από προμήθειες από τις ενεργειακές εταιρείες που πραγματοποιήθηκαν τους τελευταίους μήνες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν υψηλότερες φάσεις τιμών, αλλά και φθηνότερες τιμές. Αυτή είναι μια μικτή τιμή», εξηγεί ο ειδικός στην ενέργεια Βόλφγκανγκ Ούρμπαντσιτς. «Γι’ αυτό η τιμή που βλέπουμε σήμερα σε επίπεδο χονδρικής δεν είναι 1:1 η τιμή που πληρώνουν οι πελάτες. Είναι καλά τα νέα, αλλά ο αντίκτυπος αυτής της πτώσης στις τιμές χονδρικής, θα φανεί μετά από μερικούς μήνες!»
Καταστροφή της ζήτησης
Η μείωση των τιμών του αερίου σημαίνει ότι τα μέτρα που ελήφθησαν στην Ευρώπη λειτούργησαν και ότι η κρίση έχει τελειώσει; «Στην πραγματικότητα, ο κύριος παράγοντας που έπαιξε ρόλο στη μείωση των τιμών είναι η καταστροφή της ζήτησης ενέργειας», εξηγεί ο οικονομολόγος Ζακ Περσεμπουά, διευθυντής του Κέντρου Έρευνας για Ενεργειακό Δίκαιο (CREDEN). Με άλλα λόγια, η κατανάλωση έχει μειωθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες, κατά 15% το δεύτερο εξάμηνο κατά μέσο όρο σε όλη την Ευρώπη, γεγονός που απομάκρυνε τον κίνδυνο των ελλείψεων. «Υπήρξαν προσπάθειες για να περιοριστεί γενικά η ζήτηση ,αλλά πολλές εταιρείες σε όλη την ΕΕ μείωσαν τη δραστηριότητά τους λόγω του πληθωρισμού ή της επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας», υπογραμμίζει ο Γάλλος οικονομολόγος.
Η τιμή του ρεύματος στην Ελλάδα
Η χονδρεμπορική αγορά ρεύματος στην Ελλάδα παραμένει η ακριβότερη στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από τα ενεργειακά χρηματιστήρια. Συγκεκριμένα για σήμερα η μέση τιμή της επόμενης ημέρας στην ελληνική αγορά είναι στα 269,48 ευρώ/MWh, την ίδια στιγμή που στην Ιταλία η τιμή διαμορφώνεται στα 174,74 ευρώ/MWh, στην Αυστρία στα 157,68 ευρώ, στη Γερμανία στα 145,95 ευρώ, στη Γαλλία στα 146,05 ευρώ, στην Ισπανία στα 138,79, στην Πορτογαλία στα 136,85, στο Βέλγιο στα 145,95 ευρώ και στην Ολλανδία στα 145,86 ευρώ/MWh. Στα Βαλκάνια, μάλιστα η Ρουμανία έχει σήμερα τιμή 149,39 ευρώ/MWh, το ίδιο και η Βουλγαρία. Οι υψηλές τιμές του ρεύματος στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% του ενεργειακού μείγματος, με τις μονάδες φυσικού αερίου να έρχονται δεύτερες με ποσοστό 29,05%.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι το υπουργείο Ενέργειας βρίσκεται σε συνεννόηση με την Κομισιόν ώστε να υπάρξει συμφωνία για την εξαίρεση των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το πλαφόν στη χονδρεμπορική αγορά εφόσον αυτές έχουν συνάψει PPAs με ενεργοβόρους καταναλωτές και εφόσον πρόκειται για φυσική παράδοση των ποσοτήτων ρεύματος. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας ετοιμάζει σχετική απόφαση για τη σύναψη διμερών συμβάσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ανάμεσα στους ηλεκτροπαραγωγούς και τις βιομηχανίες υψηλής τάσης. Πηγές της βιομηχανίας που ρωτήθηκαν από τη Νaftemporiki.gr, τόνισαν πάντως ότι μέχρι στιγμής δεν έχουν λάβει γνώση της σχεδιαζόμενης απόφασης του υπουργού Ενέργειας.
