Στα χρόνια μετά την χρηματοπιστωτική κρίση, ένας κλάδος της αγοράς – κόντρα σε αλλεπάλληλες κρίσεις, εντάσεις και αβεβαιότητες- ξεχώριζε, καθώς παρέμενε σε σταθερά ανοδική πορεία. Ο κλάδος της τεχνολογίας όχι απλώς άντεξε σε πάσης φύσεως αναταράξεις, αλλά ήταν και ο μεγάλος κερδισμένος της άνευ προηγουμένου υγειονομικής και οικονομικής κρίσης, που έφερε η επέλαση της Covid-19. Τα κέρδη – μαμούθ, τα εντυπωσιακά ρεκόρ, οι IPOs startups που έκλεβαν την παράσταση, η φρενίτιδα των SPACs. Όλα συνέθεταν το σκηνικό για ένα τεχνολογικό πάρτι, στο οποίο ήρθαν να κλείσουν απότομα τα φώτα οι προκλήσεις του 2022. Πώς άλλαξε άρδην το σκηνικό; Τι είναι αυτό που έφερε αιμορραγία σχεδόν 8 τρισ. δολαρίων και μπορεί αυτή να σταματήσει;
Ο παράγοντας που η αγορά είχε μάθει επί χρόνια να αγνοεί ή να αψηφά, το γεωπολιτικό ρίσκο, είναι αυτός που λυγίζει φέτος ακόμη και τους κολοσσούς. Ο πόλεμος στην Ουκρανία πυροδότησε μία σφοδρή ενεργειακή κρίση, η οποία με τη σειρά της εκτίναξε στα ύψη τον πληθωρισμό και ανάγκασε τις κεντρικές τράπεζες σε δραστικές αυξήσεις επιτοκίων. Το αυξημένο κόστος δανεισμού πληγώνει βαθιά τις τεχνολογικές και οδηγεί τους επενδυτές στο να αναθεωρήσουν τη στάση απέναντί τους. Οι ίδιες – έχοντας πια χάσει την αίσθηση της «ανοσίας» απέναντι στους ιούς πολιτικής και οικονομίας- νομίζουν πως το «φάρμακο» βρίσκεται στις απολύσεις. Ούτε αυτή η κίνησή τους όμως καθησυχάζει τους επενδυτές τους. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα μάλλον εντείνει την ανησυχία για την «υγεία» τους.
Οι πρώτοι 10 μήνες του έτους ήταν για τις Big Tech οι χειρότεροι όλων των εποχών. «Η άμαξα που τις οδηγούσε μεταμορφώθηκε ξαφνικά σε κολοκύθα» είχε σχολιάσει πριν από λίγες ημέρες η Wall Street Journal. Το μαγικό ραβδί με το οποίο είχε ακουμπήσει τις FAANG – Facebook (πλέον META), Apple, Amazon, Netflix, Google– έχασε τη δύναμή του. Και οι 5 μετοχές καταγράφουν φέτος μεγάλες απώλειες. Εξ αυτών μόνο η Apple παρουσιάζει μικρότερη πτώση (- 17%) από τις αρχές του έτους σε σχέση με τον Nasdaq (-29%).
Μνήμες από τη φούσκα του dot.com
Η κεφαλαιοποίηση του Nasdaq έχει συρρικνωθεί κατά σχεδόν 8 τρισ. δολάρια φέτος. Όταν έσκασε η φούσκα του dot.com είχε δει την αξία του να συρρικνώνεται κατά 5 τρισ. δολάρια σε μία περίοδο τριών ετών, από το 2000 έως και το 2002. Το ποσό εκείνο προσαρμοσμένο στα σημερινά δεδομένα θα ήταν περίπου 8,6 τρισ. δολάρια.
Ωστόσο οι σημερινές απώλειες ήρθαν σε λιγότερο από έναν χρόνο και δεν έχουν να κάνουν με εταιρείες χωρίς αντικείμενο και πραγματική αξία, όπως συνέβη στις αρχές του 21ου αιώνα. Ορισμένες από τις πιο ισχυρές επιχειρήσεις του πλανήτη, με τεράστια επιρροή σε κάθε επίπεδο, βλέπουν τις μετοχές τους σε ελεύθερη πτώση. Είναι ίσως και μία φυσική εξέλιξη μετά την εκτόξευση της κεφαλαιοποίησής τους ακόμη και πάνω από τα 2 τρισ. δολάρια.
Μερίδα αναλυτών επιχειρεί συγκρίσεις και με την περίοδο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης (2007 -2009). Τότε ωστόσο, αν και ο «πόνος» διαχύθηκε συνολικά στην αγορά και στην οικονομία, το μεγάλο σφυροκόπημα είχαν βεβαίως δεχθεί οι τράπεζες και όσες άλλες εταιρείες είχαν άμεση σχέση με τον χρηματοοικονομικό τομέα και την αγορά στέγης.
Καμία από τις 15 πιο πολύτιμες αμερικανικές τεχνολογικές δεν έχει θετική απόδοση φέτος. Η Microsoft έχει χάσει σχεδόν 700 δισ. δολάρια από την κεφαλαιοποίησή της. Η χρηματιστηριακή αξία της Meta έχει κάνει βουτιά 70% από το ιστορικό υψηλό της, κάτι που έχει «σβήσει» 600 δισ. από την κεφαλαιοποίησή τους φέτος. H startup ηλεκτρικών αυτοκινήτων, Rivian, που πέρυσι ήταν το αγαπημένο παιδί της αγοράς, είδε την κεφαλαιοποίησή της έως το αστρονομικό ποσό των 150 δισ. δολαρίων για να κάνει στη συνέχεια βουτιά 80%.
Τι δεν κατάλαβαν οι τεχνολογικές
Τα στελέχη των μεγάλων τεχνολογικών βγαίνουν τώρα μπροστά για να πουν το «mea culpa». Η φόρα των προηγουμένων ετών, τους οδήγησε σε ανοίγματα χωρίς προσεχτικό σχεδιασμό, όπως παραδέχονται. Τι δεν είχαν καταλάβει; Ότι ο Covid – 19 ανέτρεψε πολλά, αλλά τελικά δεν άλλαξε για πάντα το πώς εργαζόμαστε, μαθαίνουμε, ψυχαγωγούμαστε, κάνουμε τα ψώνια μας. Κάποιες συνήθειες αποδείχθηκαν ανθεκτικές στον ιό, ακόμη και εάν τις αφήσαμε στην άκρη για πάνω από μία διετία.
Το αποτέλεσμα; Ο Nasdaq φέτος – για πρώτη φορά εδώ και δύο δεκαετίες- θα παρουσιάσει για δεύτερη διαδοχική χρονιά χειρότερη επίδοση από τον S&P 500. Η τελευταία φορά που είχε συμβεί αυτό ήταν και πάλι η εποχή της φούσκας του dot.com. Σύμφωνα με στοιχεία του CNBC από το 2000 έως και το 2006 ο Nasdaq «νίκησε» τον S&P 500 μόνο μία φορά.
Τώρα κάποιοι πιστεύουν ότι το μυστικό για να παράξουν περισσότερα έσοδα και κέρδη είναι να έχουν λιγότερους εργαζομένους. Cisco, Meta, Amazon, Twitter και HP έχουν ανακοινώσει συνολικά την κατάργηση πάνω από 130.000 θέσεων εργασίας. Ο χρόνος θα δείξει εάν θα αναγκαστούν σε νέο «mea culpa».
