Μία ηχηρή κατάρρευση. Πλήθος αποκαλύψεων για περίεργες και εν πολλοίς ανεξέλεγκτες πρακτικές. Διάχυτος πανικός. Το σύμπαν των κρυπτονομισμάτων έχει για τα καλά κλονιστεί μετά τη χρεοκοπία του FTX, τρίτου μεγαλύτερου ανταλλακτηρίου στον κόσμο, που δημιούργησε πάνω από 1 εκατομμύριο εξοργισμένους πιστωτές, πυροδότησε εκροές καταθέσεων και τριγμούς σε δεκάδες μικρότερες εταιρείες του χώρου, αλλά και άνοιξε ρυθμιστικές και ποινικές έρευνες. Ο Sam Bankman-Fried που άλλοτε ήταν ένας ζηλευτός επιχειρηματίας με προσωπικό πλούτο 16 δισ. δολαρίων (και για κάποιους έθετε υποψηφιότητα στο πλευρό του Έλον Μασκ να καταστεί ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος του πλανήτη) «μαγείρευε», όπως φαίνεται, συναλλαγές μεταξύ των εταιρειών του, ανάμεσα σε ταξίδια, video games και γλυκερές ομιλίες για έναν κόσμο πιο «αλτρουιστικό».
Τα όσα έρχονται καθημερινά στο φως για πλήρη αδιαφάνεια στις δομές της crypto αυτοκρατορίας του, απουσία κάθε ελεγκτικού μηχανισμού και λογοδοσίας και στελέχη που διήγαγαν έναν βίο βουτηγμένο στην πολυτέλεια και την υπερβολή έφεραν πάλι στο προσκήνιο τους φόβους για τη βιωσιμότητα συνολικά των ψηφιακών νομισμάτων, με μερίδα αναλυτών να φτάνει στο σημείο να αναρωτηθεί εάν πλησιάζει ο θάνατός τους. Πράγματι ποτέ στο παρελθόν δεν είχαμε δει στον χώρο ένα κανόνι να σκάει μέσα σε τόσο λίγες ημέρες. Ποτέ στο παρελθόν η αγορά των κρυπτονομισμάτων δεν έμοιαζε τόσο «εγκληματική, σπάταλη και άνευ αξίας», όπως σχολιάζει και ο Economist.
Το ταραχώδες 2022
Η ιστορία των κρυπτονομισμάτων δεν ήταν ποτέ βαρετή. Αλλά το 2022 είναι με διαφορά η πιο ταραχώδης χρονιά. Τοποθετήσεις πολλών δισεκατομμυρίων εξαφανίστηκαν εν μία νυκτί και τώρα ψάχνουμε να δούμε εάν οι επιπτώσεις θα επηρεάσουν και άλλους παίχτες εκτός του στενού τομέα των crypto, όπως hedge funds και κρατικά επενδυτικά ταμεία, που είχαν έκθεση σε ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων.
Ας δούμε όμως τι ακριβώς συνέβη τον τελευταίο χρόνο. Μετά την εκτίναξή της σε νέα ιστορικά υψηλά τον Νοέμβριο του 2021, η αθροιστική κεφαλαιοποίηση των κρυπτονομισμάτων συρρικνώθηκε έως και 73% μέσα στους επόμενους 12 μήνες, σύμφωνα με στοιχεία της CoinGecko. Τον βαρύτατο για τα κρυπτονομίσματα χειμώνα του 2018 η πτώση είχε φτάσει έως και το 88%. Ωστόσο σε απόλυτους όρους η εφετινή αιμορραγία είναι πολύ μεγαλύτερη, αφού «έσβησε» πάνω από 2 τρισ. δολάρια χρηματιστηριακής αξίας. Τα Bitcoin, Ether, Solana και άλλα μεγάλα ψηφιακά νομίσματα έχουν δει την αξία τους να κάνει «βουτιά». Δεν είναι βεβαίως μόνο τα εσωτερικά προβλήματα της αγοράς, που έφεραν τις ρευστοποιήσεις. Οι επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες διαδραμάτισαν τον ρόλο τους, αφού περιόρισαν την «όρεξη» των επενδυτών για ρίσκο. Το αφήγημα πως τα κρυπτονομίσματα είναι ο «νέος χρυσός» στον οποίο θα μπορούν να καταφεύγουν οι επενδυτές σε περιόδους έντονης οικονομικής αβεβαιότητας, δεν άντεξε στην δοκιμασία.
Το πρώτο κανόνι
H κατάρρευση της FTX δεν ήταν το πρώτο «κανόνι». Αυτό ήταν το stablecoin, TerraUSD, που απέτυχε να διατηρήσει την ισοτιμία του 1:1 με το αμερικανικό δολάριο, και η κατάρρευση του συνδεόμενου κρυπτονομίσματος Luna. Η Anchor, μία δημοφιλής πλατφόρμα DeFi, πρόσφερε επιτόκιο έως και 20% για καταθέσεις σε TerraUSD. Η αιφνίδια απόσυρση κεφαλαίων οδήγησε σε ένα σπιράλ του θανάτου, που έκαψε 60 δισ. δολάρια από την αξία των TerraUSD και Luna. Επιχειρήσεις που είχαν επενδύσει σε σχετικά tokens και παράγωγα, όπως η Three Arrows Capital, κατέληξαν στη χρεοκοπία. Η πτώση της τελευταίας συμπαρέσυρε και άλλες εταιρείες, όπως για παράδειγμα την Voyager Digital, που είχε προσφέρει ένα τεράστιο δάνειο στην Three Arrows. Αυτό ήταν το πρώτο μεγάλο σοκ.
Και ο «θάνατος»
Τα περί θανάτου των cryptos λοιπόν ισχύουν; Μπορεί ο Sam Bankman- Fried όντως να «πέθανε» για τον χώρο (χωρίς κανείς να αποκλείει να αναγεννηθεί με παρόμοιες μεθόδους από τις στάχτες). Σίγουρα «θάψαμε» τις βαρύγδουπες δηλώσεις του περί «αποδοτικού αλτρουισμού» και την όποια εμπιστοσύνη υπήρχε στις ικανότητές του. Και ναι, ο ασκός του αιόλου άνοιξε και δεν αποκλείεται να δούμε και άλλα θύματα με έκθεση ή μη στην FTX το επόμενο διάστημα. Όλα αυτά βεβαίως υπογραμμίζουν την ανάγκη για ρύθμιση σε έναν χώρο που όσο δρα ανεξέλεγκτος δεν μπορεί να θεωρείται βιώσιμος. Κατά μία έννοια η αγορά των cryptos στη σημερινή της μορφή και δομή ίσως όντως να είναι κοντά στον εγκεφαλικό θάνατο. Αλλά μία νέα, πιο στενά εποπτευόμενη πιθανότατα, ετοιμάζεται να πάρει το στέμμα.
