Ο καιρός έχει μέχρι στιγμής σταθεί αρωγός των Ευρωπαίων, με τις υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες να βοηθούν στη μείωση της κατανάλωσης του φυσικού αερίου και να είναι εκ των βασικών παραγόντων αποκλιμάκωσης των τιμών. Περιθώρια εφησυχασμού ωστόσο δεν υπάρχουν. Μπροστά μας έχουμε έναν εξαιρετικά δύσκολο χειμώνα, που απαιτεί τολμηρές αποφάσεις. Ο Dominic Schnider, Head Global FX and Commodity στη UBS GWM’s CIO, σε συνέντευξή του στο Naftemporiki.gr, προειδοποιεί για αύξηση των τιμών του πετρελαίου κοντά στα 110 δολάρια το βαρέλι και πιθανή νέα εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023. Το ενεργειακό σοκ οδηγεί σε ύφεση, σημειώνει, ενώ χτυπάει καμπανάκι και για πιθανές κοινωνικές αναταραχές. Το βασικό και το δυσμενές σενάριο της UBS για τον χειμώνα που έρχεται.
Πόσο σκληρός θα είναι ο επικείμενος χειμώνας για την οικονομία και τα νοικοκυριά της Ευρώπης; Ποια είναι τα σενάρια της UBS;
Το βασικό σενάριο της UBS CIO κάνει λόγο για οικονομική συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης κατά 0,6% (σε τριμηνία βάση) το τέταρτο τρίμηνο ύστερα από συρρίκνωση 0,2% το τρίτο τρίμηνο σε εποχικά προσαρμοσμένη βάση. Για το πρώτο τρίμηνο του 2023 αναμένεται οριακή ανάπτυξη (0,3%). Το ενεργειακό σοκ σε καταναλωτές και επιχειρήσεις στην Ευρώπη (το καταναλωτικό και επιχειρηματικό κλίμα έχει έχουν βυθιστεί απότομα) βρίσκεται πίσω από την ήπια αυτή ύφεση, αλλά δεν βλέπουμε στον ορίζοντα μέτρα, όπως δελτίο στο ρεύμα. Οι υψηλές τιμές έχουν δε οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης του φυσικού αερίου στην Ευρώπη κατά περίπου 15% σε σχέση με τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο.
- Εάν ωστόσο η Ρωσία έκοβε πλήρως τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη για μία παρατεταμένη περίοδο, οι επιχειρήσεις θα αναγκάζονταν να σταματήσουν δραστηριότητες που απαιτούν μεγάλη κατανάλωση φυσικού αερίου (δελτίο) και οι αλυσίδες εφοδιασμού θα βρίσκονταν υπό πίεση, γεγονός που θα οδηγούσε σε πολύ βαθύτερη ύφεση στην Ευρωζώνη στα τέλη του 2022 και στις αρχές του 2023. Η εντεινόμενη κοινωνική δυσφορία δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί ως δευτερεύων κίνδυνος εν μέσω της συνεχιζόμενης κρίσης κόστους ζωής. Υπολογίζουμε ότι το πραγματικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα συρρικνωνόταν κατά περίπου 1% το 2023 σε αυτό το σενάριο.
- Με λίγα λόγια: Η οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη πιθανότατα θα συρρικνωθεί, με τους κινδύνους να είναι καθοδική έναντι του σεναρίου βάσης. Βλέπουμε περαιτέρω πτώση του ευρώ έναντι του αμερικανικού δολαρίου (με την ισοτιμία στο 0,96). Οι επενδυτές θα πρέπει να θωρακίσουν την έκθεσή τους στου ευρώ έναντι του δολαρίου.
Ποιες είναι οι προοπτικές για τις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου;
- Εξακολουθούμε να βλέπουμε υψηλότερες τιμές πετρελαίου για τους επόμενους 3 -12 μήνες. Οι προβλέψεις μας για το μπρεντ τον Μάρτιο, Ιούνιο, Σεπτέμβριο και Δεκέμβριο του 2023 είναι σταθερές στα 110 δολάρια το βαρέλι.
- Εξαιτίας πολλών ετών υποεπένδυσης σε νέα πετρελαϊκά project και δεδομένης της κεφαλαιουχικής πειθαρχίας των Αμερικανών παραγωγών σχιστολιθικού πετρελαίου, που περιορίζει την ανάπτυξη project βραχυπρόθεσμου ορίζοντα, πιστεύουμε ότι θα επιμείνει η στενότητα προσφοράς στην αγορά πετρελαίου τα επόμενα χρόνια. Οι υψηλότερες τιμές θα δημιουργήσουν κίνητρα για την προσφορά και θα επιβραδύνουν την αύξηση της ζήτησης.
- Για το τρέχον έτος βλέπουμε τη ζήτηση να αυξάνεται κατά περίπου 1,9 εκατ. βαρέλια ημερησίως με ισχυρή στήριξη από τις χώρες του ΟΟΣΑ, την Ινδία και τη Μέση Ανατολή. Η πετρελαϊκή ζήτηση στον μεγαλύτερο καταναλωτή – τις ΗΠΑ- ανήλθε τον Ιούνιο στα υψηλότερα επίπεδα από το 2006. Τα δεδομένα του Ιουλίου δεν ήταν το ίδιο ισχυρά, αλλά ήταν και πάλι πολύ καλά. Αυτό μας δείχνει ότι θα έχουμε ισχυρή ζήτηση.
- Στην πλευρά της προσφοράς, βλέπουμε αρκετούς παράγοντες στήριξης των τιμών: το ευρωπαϊκό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, το τέλος των στρατηγικών πωλήσεων αποθεμάτων στις χώρες του ΟΟΣΑ, τη μέτρια αύξηση προσφοράς από τις ΗΠΑ και την πρόσφατη μείωση της παραγωγής του ΟΠΕΚ+. Η προθεσμία της Ε.Ε. για οριστικό τέλος στις εισαγωγές ρωσικού αργού είναι η 5η Δεκεμβρίου και για τα διυλισμένα προϊόντα είναι η 5η Φεβρουαρίου. Τον Αύγουστο η Ε.Ε. εισήγαγε 3 εκατ. βαρέλια ημερησίως (1,9 εκατ. αργού και 1,1 εκατ. διυλισμένων προϊόντων) σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας.
- Όσο για τις τιμές φυσικού αερίου, δεν θα μας εξέπληττε να δούμε νέα εκτίναξη των τιμών το πρώτο τρίμηνο του 2023 – σε επίπεδα που είδαμε στο τρίτο τρίμηνο του 2022. Ο κίνδυνος υψηλότερων τιμών τώρα εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες (πιο ψυχρές θερμοκρασίες) και το πλήγμα στη ζήτηση που φέρνει το υψηλότερο κόστος (μείωση κοντά στο 15% φέτος και 20% τον Σεπτέμβριο βάσει των προκαταρκτικών στοιχείων).
- Στο βασικό σενάριο οι προβλέψεις για τις τιμές του φυσικού αερίου είναι στα 180/ΜWh για το τέταρτο τρίμηνο του 2022 και το πρώτο τρίμηνο του 2023.
- Η αδύναμη ζήτηση για LNG από την Ασία και οι απαγορευτικά υψηλές τιμές στην Ευρώπη επέτρεψαν να έχουμε ανακατεύθυνση των ποσοτήτων σε ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό θα είναι πιθανότατα πιο δύσκολο εάν η κινεζική ζήτηση για εισαγωγές LNG αυξηθεί και πάλι την επόμενη χρονιά, καθώς θα ανακάμπτει η κινεζική δραστηριότητα.
- Με λίγα λόγια: Έρχονται υψηλότερες τιμές πετρελαίου με τους κινδύνους ανοδικούς σε σχέση με το σενάριο βάσης. Θα πρέπει επίσης να αναμένονται νέες απότομες αυξήσεις στις τιμές ευρωπαϊκού φυσικού αερίου. Για να διαχειριστούν το ρίσκο του χαρτοφυλακίου τους οι επενδυτές καλούνται να έχουν τοποθετήσεις long σε ενεργειακά assets (όπως το πετρέλαιο ή οι ενεργειακές μετοχές).
Ύστερα από μία μακρά περίοδο φθηνού χρήματος, η ΕΚΤ εμφανίζεται αποφασισμένη να αυξήσει τα επιτόκια όσο χρειαστεί για να πολεμήσει τον πληθωρισμό. Καθώς το κόστος δανεισμού αυξάνεται δραματικά, φοβάστε μία νέα κρίση χρέους; 
- Δεν περιμένουμε νέα κρίση χρέους στην Ευρώπη. Υπολογίζουμε ότι το ακαθάριστο δημόσιο χρέος υποχώρησε στο 96,6% του ΑΕΠ το 2022 από 99,2% του ΑΕΠ το 2020 στην Ευρωζώνη. Σε πραγματικούς όρους, το βάρος των επιτοκίων εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλό (αρνητικό).
Δραστικά υψηλότερα επιτόκια και προσπάθειες για ποσοτική σύσφιξη, ωστόσο, είναι πιθανόν να οδηγήσει σε υψηλότερες αποδόσεις των ομολόγων μακράς διαρκείας και σε stress σε ορισμένα τμήματα της αγοράς (χαμηλότερη ποιότητα με «φτωχά» θεμελιώδη δεδομένα). - Πρόσφατα η ΕΚΤ είπε πως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να εκκινήσει την ποσοτική σύσφιξη (QT), αλλά σημείωσε ότι θα αποφασίσει για τις «βασικές αρχές» του QT στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου. Πληροφορίες του Τύπου αναφέρουν ότι αυτές ενδεχομένως να μην περιλαμβάνουν συγκεκριμένη ημερομηνία έναρξης του QT. Aυτή τη στιγμή εκτιμούμε ότι το QT που συνδέεται με το ΑPP (3,3 τρις. ευρώ) θα αρχίσει τον Απρίλιο του 2023, ενώ οι επανεπενδύσεις που συνδέονται με το PEPP (1,7 τρισ. ευρώ) θα συνεχιστούν έως τουλάχιστον τα τέλη του 2024, όπως έχει επιβεβαιώσει και η ΕΚΤ. Οι αλλαγές στους όρους των TLTROs θα περιορίσουν τον ισολογισμό της ΕΚΤ, με τις τράπεζες τώρα να επιστρέφουν χρήμα στο σύστημα.
- Εάν η Ευρώπη βρεθεί σε βαθύτερη ( ή εν μέσω ) ύφεσης, το παραπάνω αφήγημα για το QT καθίσταται λιγότερο πιθανό. Ορισμένες έρευνες προβλέπουν σημαντική αυστηροποίηση των πιστωτικών συνθηκών για το άμεσο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό είναι πιθανό η ΕΚΤ να μην ανταποκριθεί στις τρέχουσες προσδοκίες των αγορών σε σχέση με τις προσδοκίες για αυξήσεις επιτοκίων από τη Fed (όπως αυτές αποτυπώνονται στα fed fund futures).
- Mε λίγα λόγια: Όχι κρίση χρέους, αλλά νέα διεύρυνση στα spreads των αποδόσεων των Bunds και εκείνων άλλων χωρών είναι πιθανή. Από την άλλη η ΕΚΤ έχει τα εργαλεία και την αξιοπιστία να διαχειριστεί τους κινδύνους αυτούς αποτελεσματικά.
