H Ελλάδα υπέβαλε το αίτημα ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες και πλέον ξεκινάει αντίστροφα η διαδικασία για τον υπολογισμό του δημοσιονομικού χώρου που θα έχει στη διάθεσή της η χώρα προκειμένου να χρηματοδοτήσει τα πρόσθετα μέτρα στήριξης του 2026.
Η τελική εικόνα αναμένεται να σχηματιστεί μετά τον Ιούνιο, αν και οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ένα ποσό της τάξεως των 500 εκατ. ευρώ. Αυτό θα προστεθεί στον δημοσιονομικό χώρο που μπορεί να δημιουργηθεί από την άλλη «δεξαμενή» που προκύπτει από τον ρυθμό μεταβολής των καθαρών δαπανών και η οποία υπολογίζεται ότι μπορεί να δημιουργήσει επιπλέον χώρο της τάξεως του 1 με 1,1 δισ. ευρώ. Άρα, με τα σημερινά δεδομένα, το κονδύλι με βάση το οποίο το οικονομικό επιτελείο μπορεί να κάνει τους… λογαριασμούς του το οικονομικό επιτελείο μπορεί να ανέλθει ακόμη και σε 1,6 δισ. ευρώ.
Αρμόδιες πηγές επισημαίνουν πάντως ότι είναι πολύ νωρίς ακόμη για να «κλειδώσει» οποιαδήποτε απόφαση, δεδομένου ότι η πορεία εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού και η αβεβαιότητα όσον αφορά τις διεθνείς εξελίξεις είναι ουσιαστικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν το τελικό ποσό. Το προς διάθεση ποσό προ κύπτει κατόπιν εφαρμογής των νέων δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως προέκυψαν μετά την «επικαιροποίηση» του Συμφώνου Σταθερότητας.
Στην πραγματικότητα, ένας είναι ο καθοριστικός δείκτης: το ποσοστό μεταβολής των «καθαρών δαπανών» που αντικατέστησε αυτόν του πρωτογενούς πλεονάσματος. Σήμερα, η Ελλάδα αναμένεται να καταθέσει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το λεγόμενο «annual growth report» και σε αυτό θα καταγραφεί το μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό αύξησης των καθαρών δαπανών τόσο για φέτος όσο και για του χρόνου. Θε ωρείται πλέον δεδομένη η αναθεώρηση του ποσοστού προς τα πάνω, ανεξάρτητα από το αν αυτό δεν θα αποτυπωθεί στο σημερινό επίσημο κείμενο που θα καταθέσει η ελληνική κυβέρνηση στις Βρυξέλλες.
Η διαφορά του 2,6%
Ο λόγος είναι η πολύ καλή δημοσιονομική επίδοση της χώρας κατά το 2024. Ενώ για πέρυσι είχε ληφθεί υπόψη ρυθμός αύξησης των καθαρών δαπανών της τάξεως του 2,6%, τελικώς με τις δημοσιονομικές παραδοχές που έγιναν (απόδοση μέτρων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, συγκράτηση συγκεκριμένων δαπανών κ.λπ.), το τελικό ποσοστό μεταβολής υπολογίστηκε στο… 0%. Αυτή τη διαφορά του 2,6%, η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να τη «μοιράσει» στους προϋπολογισμούς των επόμενων ετών. Έτσι, ο φετινός ρυθμός μεταβολής των καθαρών δαπανών μπορεί να φτάσει ακόμη και στο 4,3%-4,4% και περίπου στα ίδια επίπεδα και για το 2026. Σε αυτό το ποσοστό -το οποίο αφήνει περιθώριο αύξησης των καθαρών δαπανών κατά περισσότερα από 4 – 4,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση- δεν πρέπει να «χωρέσουν» μόνο τα νέα μέτρα στήριξης αλλά και όλες οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις που έχει ήδη αναλάβει η κυβέρνηση για την επόμενη χρονιά και οι οποίες δεν είναι καθόλου λίγες. Έχει ήδη προγραμματιστεί για του χρόνου:
- Η νέα αύξηση των συντάξεων με βάση το ποσοστό που θα προ κύψει από τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό.
- Η οριζόντια ενίσχυση των μισθών στο Δημόσιο με βάση την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού από τον Απρίλιο του 2026. Ούτως ή άλλως οι διάφορες επιμέρους αυξήσεις που έχουν ανακοινωθεί από φέτος για το Δημόσιο (ένστολοι, κ.λπ.) θα έχουν μεγαλύτερη δημοσιονομική επίπτωση το 2026, καθώς θα εφαρμοστούν για το σύνολο της χρονιάς.
- Η επανάληψη όλων των μέτρων που θα ενεργοποιηθούν φέτος και κατά τα επόμενα έτη (επιστροφή ενοικίου, εφάπαξ ενίσχυση χαμηλοσυνταξιούχων κ.λπ.).
Με βάση τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις, το περιθώριο για νέα μέτρα στήριξης μόνιμου χαρακτήρα εκτιμάται αυτή τη στιγμή στο 1-1,1 δισ. ευρώ. Αυτό το ποσό ενσωματώνει και την ανάγκη για αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά περί που 500-600 εκατ. ευρώ μέσα στο 2026 σε σχέση με το 2025.
Αν αυτό το ποσό δεν συνυπολογιστεί τελικώς στον υπολογισμό του ρυθμού μεταβολής των καθαρών δαπανών, τότε αυτομάτως θα αυξηθούν και τα περιθώρια αύξησης του ποσού χρηματοδότησης των πρόσθετων μέτρων στήριξης. Το ποσό των 500-600 εκατ. ευρώ αποτελεί μια πρώτη εκτίμηση και δεν έχει «κλειδώσει». Ακόμη και οι εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ρωτήθηκαν χθες σχετικά, απέφυγαν κάθε ποσοτικοποίηση, καθώς εξαρτάται και από το τεχνικό πλαίσιο βάσει του οποίου θα εφαρμοστεί η ρήτρα διαφυγής.
Διαψεύσεις
Ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης ξεκαθάρισε χθες για μια ακόμη φορά ότι δεν υπάρχουν τα δημοσιονομικά περιθώρια ούτε και βούληση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην καταβολή 13ου μισθού ή 13ης σύνταξης. Επίσης, ουσιαστικά απέκλεισε το ενδεχόμενο να ενσωματωθεί στο καλάθι της ΔΕΘ μια νέα μείωση του ΕΝΦΙΑ, εκτιμώντας ότι είναι επαρκείς οι μειώσεις που έχουν ήδη γίνει σε δύο φάσεις (η συνολική μείωση 35% μέσα από την αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ αλλά και η σύνδεση του φόρου κατοχής με την ασφάλιση των ακινήτων).
Προς αυτή την κατεύθυνση επισημαίνεται επίσης το γεγονός ότι οι αντικειμενικές αξίες των ακινήτων έχουν παραμείνει καθηλωμένες στα επίπεδα του 2020 χωρίς να έχουν αναπροσαρμοστεί έκτοτε, παρά την εκτόξευση των τιμών των ακινήτων.
Παράλληλα, ο Κυριάκος Πιερρακάκης απέκλεισε το ενδεχόμενο να επιβληθεί πλαφόν στα ενοίκια. Στο μεταξύ, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης διέψευσε δημοσιεύματα περί αύξησης του ορίου απαλλαγής ΦΠΑ. «Δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα, δεν επεξεργάζεται κάτι τέτοιο η κυβέρνηση και συγκεκριμένα το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών» τόνισε και πρόσθεσε: «Ό,τι εξειδικευμένο μέτρο έχει γραφτεί ότι πρόκειται να ανακοινωθεί από τον πρωθυπουργό για τη ΔΕΘ, είναι καθαρά σε θεωρητικό επίπεδο, δεν έχει καμία βάση. Η κυβέρνηση δεν έχει καν ξεκινήσει προπαρασκευαστικές συσκέψεις για την εξειδίκευση των μέτρων που θα ανακοινωθούν στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Οπότε, μην τα πιστεύετε αυτά που διαβάζετε, τα εξειδικευμένα».
