Η αιμορραγία των 10 τρισ. στις αγορές μετά την «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Ντόναλντ Τραμπ δεν αποτελεί μία προσωρινή αναταραχή. Στελέχη της Wall Street – ορισμένα από τα οποία είχαν μάλιστα στηρίξει προεκλογικά τον Τραμπ – μιλούν πια για έναν «πυρηνικό χειμώνα».
Οι επενδυτικοί οίκοι προειδοποιούν πως βρισκόμασε ακόμα στην αρχή μιας καταιγίδας που συνδυάζει γεωπολιτικό ρίσκο, νομισματικές αναταράξεις και δυνητικές ρωγμές στον πυρήνα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Και τούτο γιατί ο Τραμπ μοιάζει – προς το παρόν τουλάχιστον – αποφασισμένος να επιμείνει στη στρατηγική του, την οποία η Wall Street χαρακτηρίζει «εμπορικό μεσαίωνα».
Η κατάρρευση των αγορών, που έχει σβήσει τρισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματιστηριακή αξία, προκάλεσε και μαζικά margin calls. Όπως προειδοποιεί η Capital Economics, τέτοιες πτώσεις μπορούν να γίνουν αυτοτροφοδοτούμενες, οδηγώντας σε αύξηση του συστημικού κινδύνου ή ακόμη και σε «πάγωμα» κρίσιμων μηχανισμών της αγοράς.
Ο δείκτης cross-currency basis, ένα κλασικό βαρόμετρο πίεσης στις διεθνείς αγορές χρηματοδότησης, έχει αυξηθεί — αν και παραμένει σε ελεγχόμενα επίπεδα. Ο VIX, γνωστός και ως δείκτης φόβου, έχει εκτιναχθεί σε επίπεδα που ξυπνούν μνήμες από την πανδημία και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Η μεγάλη διαφορά σε σχέση με προηγούμενες κρίσεις είναι πως βλέπουμε την ίδια την ηγεσία της ισχυρότερης οικονομίας του πλανήτη να προκαλεί, με δική της επιλογή, όλο αυτόν τον πόνο. Η Αμερική βρίσκεται σε mode…αυτοκαταστροφής, σχολιάζουν αναλυτές.
Το δολάριο παύει να χαμογελά: Αντίδραση ή κατάρρευση;
Ένα από τα πιο παράδοξα φαινόμενα είναι η αδυναμία του δολαρίου, που έχει χάσει πάνω από 6% από τότε που ο Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο. Σύμφωνα με την κλασική θεωρία, οι δασμοί θα έπρεπε να ενισχύουν το δολάριο — αλλά η πραγματικότητα αποδεικνύεται πιο σύνθετη.
Η UBS υποστηρίζει ότι οι πολιτικές Τραμπ 2.0 έχουν ριξει βαριά «σκιά» στο δολάριο, ενώ η Capital Economics μιλά για πιθανή διάβρωση της εμπιστοσύνης στις θεσμικές ικανότητες των ΗΠΑ.
Αν το δολάριο αρχίσει να συμπεριφέρεται σαν νόμισμα αναδυόμενης αγοράς, τότε τα σενάρια πολλαπλασιάζονται — και όχι προς το θετικότερο. Η UBS βλέπει την ισοτιμία στο 1,14 δολ. ανά ευρώ σε ορίζοντα 12 μηνών, έναντι προηγούμενων εκτιμήσεων ακόμη και για απόλυτη ισοτιμία.
Επιτόκια και πληθωρισμός: Η ζυγαριά του 2025
Η UBS αναμένει πως η Fed θα προχωρήσει σε μείωση επιτοκίων κατά 75-100 μονάδες βάσης μέσα στο έτος, ώστε να στηρίξει την οικονομία, ενώ το βασικό τους σενάριο περιλαμβάνει σταδιακή αποκλιμάκωση των δασμών από το τρίτο τρίμηνο.
Αν αυτό επιβεβαιωθεί, η UBS βλέπει τον S&P 500 να ανακάμπτει στις 5.800 μονάδες έως το τέλος του έτους.
Η Capital Economics προβλέπει απότομη επιβράδυνση της οικονομίας ως τα τέλη του 2025 (με την πιθανότητα της ύφεσης στο 30%) και τον πληθωρισμό να υπερβαίνει το 4% . Μία τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να συνεχίσει να προκαλεί πόνο στις αγορές, ακόμη και εάν έχουμε επιθετικές μειώσεις επιτοκίων.
Το πλήγμα στις άλλες χώρες
Οι επιπτώσεις στην παγκόσμια ανάπτυξη είναι άνισες. Αν οι δασμοί παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα, τότε θα «φάνε» από τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ των άλλων μεγάλων οικονομιών αξιοσημείωτο ποσοστό:
Ευρωζώνη: -0,3% έως -0,4% στο ΑΕΠ
Ηνωμένο Βασίλειο: -0,1%
Ιαπωνία: -0,4%
Νότια Κορέα: -0,6%
Κίνα: -0,8%
Τα νούμερα αυτά ενδέχεται να είναι χειρότερα αν οι χώρες επιλέξουν αντίποινα, με την Κίνα ήδη να κινείται πιο επιθετικά απ’ όσο ανέμεναν οι περισσότεροι.
‘Ένας κατακερματισμένος κόσμος
Παρά τους στόχους του Τραμπ να «ξηλώσει» τη μεταπολεμική οικονομική τάξη, η Capital Economics τονίζει ότι η επιστροφή της παραγωγής στις ΗΠΑ είναι οικονομικά μη ρεαλιστική: η μεταφορά εργοστασίων απαιτεί έτη προγραμματισμού και τεράστιο κόστος. Σε κλάδους όπως τα παιχνίδια, τα έπιπλα και τα υφάσματα, το πλεονέκτημα κόστους των αναδυόμενων αγορών παραμένει τεράστιο.
Παράλληλα, η παγκοσμιοποίηση δεν αφορά μόνο το εμπόριο αγαθών, αλλά περιλαμβάνει διασυνοριακές ροές υπηρεσιών, επενδύσεις, ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογική συνεργασία. Οι δομές της είναι βαθιές και ανθεκτικές, και πιθανότατα θα επιβιώσουν ακόμα κι αν οι δασμοί δεν εξαφανιστούν.
Παρόλα αυτά σίγουρα έχουμε μία μετάβαση προς έναν κόσμο πιο κατακερματισμένο. Και όσο αυτή διαρκεί, οι αναταράξεις θα είναι η κανονικότητα.
