Κρίσιμος ο Απρίλιος για τα δημόσια οικονομικά της χώρας, καθώς αποκαλύπτεται το τελικό ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2024 και «σφραγίζονται» οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις για το 2025 και το 2026.
Στο δημόσιο λογιστικό ενσωματώνεται μέσα στον μήνα το όριο αύξησης των καθαρών δαπανών, ενώ προς το τέλος του μήνα θα κατατεθεί στις Βρυξέλλες και η ετήσια έκθεση προόδου μέσω της οποίας η Ελλάδα θα επιβεβαιώσει εκ νέου τη δέσμευση για την τήρηση των δημοσιονομικών δεσμεύσεων της χώρας.
Με αυτές τις δύο κινήσεις -οι οποίες θα βεβαιώσουν για μια ακόμη φορά τα στενά δημοσιονομικά περιθώρια εντός των οποίων θα μπορεί να κινηθεί η κυβέρνηση για τα επόμενα χρόνια- αναμένεται να πέσουν οι τόνοι όσον αφορά το ύψος των παροχών που θα καταφέρει να χρηματοδοτήσει η Ελλάδα για το 2026. Το όριο αύξησης των καθαρών δαπανών για το 2025 έχει προσδιοριστεί στο 3,7% και για το 2026 στο 3,6%. Αυτό σημαίνει ότι οι δαπάνες του 2026 μπορούν να αυξηθούν το πολύ κατά 3 δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2025. Και σε αυτό το ποσό πρέπει να «χωρέσουν» οι νέες αυξήσεις στις συντάξεις, οι αναπροσαρμογές στους μισθούς του Δημοσίου που έχουν ήδη «κλειδώσει» (η επόμενη αύξηση του κατώτατου μισθού στον ιδιωτικό τομέα θα φέρει και ισόποση αύξηση στον δημόσιο τομέα), αλλά και τα επιπλέον ποσά που θα χρειαστούν για τις λειτουργικές δαπάνες του Δημοσίου.
Με δεδομένες αυτές τις υποχρεώσεις, το περιθώριο που μπορεί να υπάρξει για χρηματοδοτήσεις πρόσθετων μέτρων στήριξης δύσκολα θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ και μπορεί να προσαυξηθεί μόνο ανάλογα με την πορεία των διαπραγματεύσεων για τη «ρήτρα διαφυγής» των αμυντικών δαπανών. Ο Απρίλιος θα είναι, με βάση τα όσα προαναφέρθηκαν, μήνας ξεκαθαρίσματος του τοπίου:
- Θα δημοσιευτούν τα στοιχεία για την πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού για το 2024 από τη Eurostat. Όλοι -από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης μέχρι τον επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή- προεξοφλούν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα, με πρωτογενές πλεόνασμα ίσο ή και μεγαλύτερο του 3,5% και έναν προϋπολογισμό ισοσκελισμένο σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης. Ωστόσο, ταυτόχρονα με τη δημοσίευση των δημοσιονομικών επιδόσεων θα καταστεί σαφές ότι οι επιδόσεις της προηγούμενης χρονιάς δεν εγγυώνται και τις αντίστοιχες της επόμενης, καθώς ο δημοσιονομικός χώρος δεν μεταφέρεται από χρήση σε χρήση.
- Με την ενσωμάτωση των «κλειδωμένων» ρυθμών μεταβολής των καθαρών δαπανών στο δημόσιο λογιστικό θα γίνει ακόμη πιο δεσμευτική για τη χώρα η υποχρέωση συγκράτησης του καθαρού ρυθμού μεταβολής των δαπανών. Ακόμη και μια μείωση φορολογικού συντελεστή επηρεάζει τον συγκεκριμένο δείκτη, οπότε δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να προκύπτει ότι υπάρχει ο απαιτούμενος χώρος. Αυτομάτως η συγκεκριμένη δέσμευση συνεπάγεται και αδυναμία υιοθέτησης μέτρων όπως η επιστροφή του 13ου μισθού ή των γενναίων μειώσεων φορολογικών συντελεστών, καθώς δεν υπάρχει ο απαιτούμενος δημοσιονομικός χώρος.
- Η ετήσια έκθεση προόδου που θα κατατεθεί στις Βρυξέλλες, στο τέλος Απριλίου, θα δείξει ότι έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια για το 2025 για οποιαδήποτε πρόσθετη παροχή. Ακόμη και τα μέτρα για τους στρατιωτικούς (πέραν του 100άρικου που ισχύει για όλους τους ένστολους και των 30 ευρώ που εφαρμόζεται οριζόντια σε όλο το Δημόσιο) θα ισχύσουν προς το τέλος του χρόνου με πολύ περιορισμένη δημοσιονομική επίπτωση για φέτος.
Ο διαθέσιμος χώρος
Η κυβέρνηση δεν θα «κλειδώσει» δημοσιονομικό χώρο του 2026 πριν από το καλοκαίρι, καθώς θα πρέπει να ξεκαθαρίσει το ύψος του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου. Ακόμη και για τους στρατιωτικούς, πηγές του οικονομικού επιτελείου ξεκαθαρίζουν ότι οι ανακοινώσεις που έγιναν πρακτικά δεν επηρεάζουν τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς, παρά τα κατά μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.
Όπως εξηγούν, οι αυξήσεις των στρατιωτικών κοστίζουν περί τα 110 εκατ. ευρώ ετησίως. Από αυτό το ποσό, το ίδιο το υπουργείο Άμυνας έχει εξοικονομήσει το μεγαλύτερο μέρος με παρεμβάσεις όπως οι αποστρατείες (εξασφαλίζουν περί τα 75 εκατ. ευρώ) και ουσιαστικά ο κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται με 40-45 εκατ. ευρώ λόγω της αύξησης του κόστους συνταξιοδότησης των ένστολων που αποστρατεύονται. Για να ισχύσουν τα ίδια μέτρα και για τα υπόλοιπα σώματα ασφαλείας (αστυνομία, πυροσβεστική κ.λπ.) απαιτείται πρόσθετος χώρος περίπου 80 εκατ. ευρώ. Ακόμη και αυτό το ποσό θα ζητηθεί από τα αρμόδια υπουργεία να το εξοικονομήσουν.