Γεωπολιτικές εντάσεις, τσουνάμι δασμών, αστάθεια. Το σημερινό περιβάλλον – χαρακτηριζόμενο από διαρκείς ανατροπές – κρύβει τεράστιες προκλήσεις και παγίδες. Πόσο καλά είναι «εξοπλισμένη» η Ευρώπη για να αντιμετωπίσει τα όσα έρχονται; Πού θα πρέπει να δώσουν έμφαση οι κυβερνήσεις και πώς μπορεί να κινηθεί σε ένα τέτοιο περιβάλλον μία μικρή οικονομία όπως η Ελλάδα;
Συζητήσαμε για όλα τα παραπάνω με τον Ivailo Izvorski, επικεφαλής οικονομολόγο της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία. Ο κ. Izvorski θα συμμετάσχει στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, που φέτος συμπληρώνει 10 χρόνια επιτυχημένης παρουσίας και θα διεξαχθεί στην εμβληματική πόλη των Δελφών από τις 9 έως τις 12 Απριλίου 2025. Χαρακτηρίζει την Ε.Ε. «μηχανή σύγκλισης», που πέτυχε θαύματα, αλλά σχολιάζει πως σήμερα δεν λειτουργεί το ίδιο καλά. Προειδοποιεί δε πως εάν δεν εντείνει τον βηματισμό της για να αντιμετωπίσει κρίσιμα ζητήματα, όπως η παραγωγικότητα και η ενεργειακή ασφάλεια, θα χρειαστεί να θυσιάσει κάτι άκρως πολύτιμο: το μοντέλο κοινωνικής πρόνοιας.
Επιτάχυνση παραγωγικότητας και ενεργειακή ασφάλεια ή…θυσίες στο κοινωνικό μοντέλο
«Κάθε χώρα που έγινε μέλος της ΕΕ κατάφερε να φτάσει σε επίπεδο υψηλού εισοδήματος – γι’ αυτό αποκαλούμε την ΕΕ «μηχανή σύγκλισης». Αυτή η μηχανή ανέβασε το βιοτικό επίπεδο σε όλη την ήπειρο και πέτυχε θαύματα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο, μετά την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση του 2007-09, η οικονομική μηχανή της ΕΕ δεν λειτουργεί πλέον με την ίδια ένταση. Η οικονομική ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί, η παραγωγικότητα υστερεί και οι προβλέψεις δείχνουν ότι το 2025 η ΕΕ πιθανότατα θα αναπτυχθεί κατά μόλις 1% για τρίτη συνεχόμενη χρονιά», αναφέρει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας.
«Τι μπορεί να γίνει; Η έκθεση του Μάριο Ντράγκι παρέχει μια καλή επισκόπηση των προκλήσεων και αναλύει αρκετές προτάσεις», σημειώνει και προσθέτει: «Αν η αύξηση της παραγωγικότητας δεν επιταχυνθεί και αν δεν αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας, η Ευρώπη ίσως χρειαστεί να κάνει θυσίες στο μοντέλο κοινωνικής της πρόνοιας».
Ανταγωνισμός παντού
Το τελευταίο διάστημα έχουν πολλαπλασιαστεί τα καμπανάκια για ακόμη έναν κίνδυνο: αυτόν του στασιμοπληθωρισμού. Πόσο σοβαρή απειλή τον θεωρεί ο ίδιος για την Ευρωζώνη; «Οι εκτιμήσεις για την ανάπτυξη της ευρωζώνης έχουν υποβαθμιστεί σε σχέση με τις αρχές του 2024, όταν τοποθετούσαν τον πήχυ για το 2025 στο 1,3%. Τώρα η πρόβλεψη είναι 0,9%. Αν και δεν προβλέπεται ύφεση, μια τόσο μέτρια ανάπτυξη είναι προβληματική», σημειώνει.
Ο πληθωρισμός, λέει, έχει μειωθεί σημαντικά. Αλλά αυτό, όπως εξηγεί, προς το παρόν αυτό οφείλεται κυρίως στη μείωση του ρυθμού της εγχώριας ζήτησης. Τι καλείται λοιπόν να κάνει η Ε.Ε. σε ένα τέτοιο περιβάλλον; «Η βασική πολιτική απάντηση είναι να γίνει η ΕΕ πολύ πιο δυναμική και φιλική προς τις επιχειρήσεις, με αγορές που θα επιτρέπουν τον ανταγωνισμό παντού, με προσπάθειες να πειθαρχηθούν οι κατεστημένες επιχειρήσεις και ταυτόχρονα να στηριχθούν οι νέες, δυναμικές και καινοτόμες εταιρείες. Ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να ανθίσει σε όλη την ΕΕ», τονίζει.
Όσο για την Ελλάδα, όπως σημειώνει ο Ivailo Izvorski, είναι καλά ενσωματωμένη στις ευρωπαϊκές αγορές. «Οι εξαγωγές προς την ΕΕ αντιπροσωπεύουν το 45% του συνόλου των αποστολών της στο εξωτερικό. Συμμετέχει στις αλυσίδες αξίας της ΕΕ, μεταξύ άλλων, στη γεωργία, το λιανεμπόριο και τον τουρισμό. Οι επισκέπτες από την ΕΕ αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό των τουριστών που επισκέπτονται τη χώρα. Αυτό δείχνει ότι οι οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το τι συμβαίνει στην υπόλοιπη ΕΕ», αναφέρει.
Η καινοτομία το κλειδί για την Ελλάδα
Έχει όμως να αντιμετωπίσει ένα χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα και ένα επενδυτικό. Πώς μπορεί η Ελλάδα να αναπτυχθεί περαιτέρω προς την κατηγορία των χωρών υψηλού εισοδήματος; Το κλειδί βρίσκεται στην καινοτομία.
«Όπως συμβαίνει και με την ΕΕ συνολικά, το κλειδί είναι η μετάβαση σε μια πιο δυναμική οικονομία που θα βασίζεται περισσότερο στην καινοτομία. Σε πολλές από τις χώρες της ΕΕ που έχουν φτάσει σε υψηλό εισόδημα από το 1990 – χώρες που αποκαλούμε “συγκλίνουσες” – οι ξένες επιχειρήσεις έχουν συμβάλει σημαντικά στην εισροή ξένου κεφαλαίου, τεχνολογίας και τεχνογνωσίας. Ωστόσο, αυτές οι επιχειρήσεις είναι κυρίως μονάδες παραγωγής των ξένων ιδιοκτητών τους», αναφέρει και θυμίζει πως οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη στην Ελλάδα ανέρχονται περίπου στο 1,5% του ΑΕΠ ετησίως. «Αν και αυτό το ποσοστό έχει διπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία και είναι διπλάσιο από αυτό στις πέντε χώρες της ΕΕ με τις χαμηλότερες επιδόσεις, παραμένει σημαντικά χαμηλότερο από το 3% του ΑΕΠ στις πέντε χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις», σχολιάζει. Το ζητούμενο λοιπόν για τη χώρα μας θα πρέπει να είναι να αναδείξει πιο δυναμικές και καινοτόμες επιχειρήσεις.
Δείτε όλο το Αφιέρωμα Delphi Economic Forum
Sponsored by Τράπεζας Πειραιώς
