Ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ συσφίγγει την εμπορική του πολιτική. Ξεκίνησε την εβδομάδα του με δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Οι δασμοί θα επηρεάσουν όλες τις χώρες», είπε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους που τον συνόδευαν στο Air Force One. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν προχώρησε σε λεπτομέρειες, καθώς -όπως είπε- οι ανακοινώσεις θα γίνουν εντός της εβδομάδας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές προϊόντων χάλυβα, καθώς η αμερικανική βιομηχανία δεν μπορεί να καλύψει πλήρως την εγχώρια ζήτηση. Οι εισαγωγές χάλυβα αυξήθηκαν κατά 2,5% τους πρώτους έντεκα μήνες του 2024 και ανήλθαν σε 29 εκατομμύρια τόνους, σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Χάλυβα και Σιδήρου. Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να έχουν ανέλθει συνολικά σε σχεδόν 29 εκατομμύρια τόνους. Οι εισαγωγές χάλυβα αντιπροσωπεύουν μικρό μερίδιο της συνολικής κατανάλωσης, αλλά είναι ζωτικής σημασίας για τομείς όπως η αεροδιαστημική, η αυτοκινητοβιομηχανία, οι ανεμογεννήτριες και οι γεωτρήσεις πετρελαίου.
Σε κάθε περίπτωση, οι δασμοί αυτοί θα επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τον Καναδά, που βρίσκεται ήδη στο στόχαστρο του Αμερικανού προέδρου και είναι ο κύριος εξαγωγέας χάλυβα και αλουμινίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Η Βραζιλία, το Μεξικό και η Νότια Κορέα είναι επίσης σημαντικοί προμηθευτές χάλυβα.
Εκτός από τον Καναδά, οι ΗΠΑ εισάγουν αλουμίνιο από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μεξικό. Οι καθαρές εισαγωγές αλουμινίου αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 80% το 2023, σύμφωνα με τη Morgan Stanley.
Κατά την πρώτη του θητεία στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε επιβάλει το 2018 δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο για να προστατεύσει την αμερικανική βιομηχανία, η οποία, όπως είπε, αντιμετωπίζει αθέμιτο ανταγωνισμό από χώρες της Ασίας και της Ευρώπης. Ωστόσο, στη συνέχεια αναγκάστηκε να τους άρει.
Η Ε.Ε. «τραβάει» όπλο
«Οι δασμοί των ΗΠΑ στην Ε.Ε. δεν θα μείνουν αναπάντητοι», διαμήνυσε σήμερα η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προαναγγέλλοντας αυστηρά αντίμετρα από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Λυπάμαι βαθύτατα για την απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς στις ευρωπαϊκές εξαγωγές χάλυβα και αλουμινίου» δήλωσε η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σημειώνοντας πως οι δασμοί είναι επιζήμιοι για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.
Ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν Νοέλ Μπαρό τόνισε ότι «ουδείς έχει συμφέρον να μπει σε εμπορική σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Ένωση» και προειδοποίησε ότι η Ε.Ε. «όπως και στην πρώτη του θητεία, έτσι και τώρα, είναι έτοιμη να τραβήξει το όπλο της όταν έρθει η ώρα, και ήρθε η ώρα».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εισάγουν συγκριτικά λίγο χάλυβα από την Ευρώπη. «Για την ευρωπαϊκή βιομηχανία οι επιπτώσεις είναι πιθανό να παραμείνουν διαχειρίσιμες», όπως λένε στη «Ν» παράγοντες της αγοράς. Σύμφωνα με στοιχεία της German Trade & Invest (GTAI), η Γερμανία, για παράδειγμα, που παράγει κάθε χρόνο 37 εκατομμύρια τόνους ακατέργαστου χάλυβα, εξάγει στις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο ένα εκατομμύριο τόνους. «Τα περισσότερα προϊόντα χάλυβα που παράγουν η Thyssen, η Salzqitter και η Arcelor-Mittal με έδρα το Λουξεμβούργο, καταναλώνονται εντός της Γερμανίας και της Ευρώπης», εξηγούν οι ίδιες πηγές.
Μικρές οι συνέπειες
Ο μεγαλύτερος παραγωγός χάλυβα της Γερμανίας, ο βιομηχανικός όμιλος Thyssen-Krupp, δεν αναμένει προς το παρόν δραστικές συνέπειες. «Με βάση τις πληροφορίες που υπάρχουν, οι ανακοινωθέντες δασμοί στις εισαγωγές στις ΗΠΑ θα έχουν πολύ περιορισμένο αντίκτυπο στις επιχειρήσεις της Thyssen-Krupp», δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας. «Οι εξαγωγές του τμήματος χάλυβα της Thyssen-Krupp Steel στις ΗΠΑ είναι αμελητέες και μεγάλο μέρος της παραγωγής για Αμερικανούς πελάτες πραγματοποιείται εντός των Ηνωμένων Πολιτειών», εξήγησε ο εκπρόσωπος του γερμανικού ομίλου.
«Η αγορά βλέπει ότι ο Τραμπ “γαβγίζει” πολύ, αλλά δαγκώνει λίγο και μπορεί να πονέσει και ο ίδιος προσπαθώντας να πετύχει τους στόχους του», τονίζουν στη «Ν» παράγοντες της αγοράς.
«Η Ευρώπη πάντως θα προσπαθήσει να αγοράσει περισσότερα όπλα και LNG από τις ΗΠΑ για να κάνει τον Τραμπ να “γαβγίζει” λιγότερο», προσθέτουν.
Σε κάθε περίπτωση, το «κλειδί» για τους δασμούς είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικά για την Ευρωζώνη, δεδομένου ότι οι εξαγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν το 5% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το συνολικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ είναι βαθιά στο «κόκκινο», καθώς το εμπορικό έλλειμμα φτάνει σχεδόν το 1 τρισ. ευρώ. Ειδικά με την Ε.Ε., τους πρώτους εννέα μήνες του 2024 το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα ήταν στα 130 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 75 δισ. ευρώ ήταν μόνο με τη Γερμανία.
Έμμεσες επιπτώσεις
Ωστόσο, οι δασμοί θα μπορούσαν να αποδειχθούν μεσοπρόθεσμα μειονέκτημα για την ευρωπαϊκή αγορά χάλυβα. Αντί για άμεση απώλεια παραγγελιών, ο κλάδος φοβάται τις έμμεσες συνέπειες μακροπρόθεσμα: προϊόντα χάλυβα από την Ασία που προορίζονταν στην πραγματικότητα για εξαγωγή στις ΗΠΑ, θα μπορούσαν να καταλήξουν στην Ευρώπη. «Οι αχρησιμοποίητες ποσότητες χάλυβα από την Ασία και κυρίως την Κίνα θα μπορούσαν να εκτραπούν στην Ευρώπη», εξηγούν παράγοντες της ευρωπαϊκής αγοράς και προσθέτουν: «Οι κινεζικές εξαγωγές χάλυβα αυξήθηκαν κατά 19% το 2024 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Δεδομένου ότι ο χάλυβας της Κίνας πωλείται κάτω από το κόστος παραγωγής, οι κινεζικές εξαγωγές θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στην ευρωπαϊκή αγορά και να διαταράξουν τις τιμές στην ευρωπαϊκή βιομηχανία».
Σχεδόν μισό εκατομμύριο τόνοι χάλυβα εξήχθησαν από την Κίνα στις ΗΠΑ πέρυσι και αυτή η ποσότητα θα μπορούσε να πωληθεί στην Ευρώπη ή τη Γερμανία στο μέλλον.
Αμελητέες συνέπειες για ελληνικές επιχειρήσεις
Ψυχραιμία συνιστούν οι ελληνικές επιχειρήσεις του εξορυκτικού-μεταλλουργικού κλάδου έναντι της ανακοίνωσης της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ για την επιβολή δασμών στα προϊόντα αλουμινίου και χάλυβα. Όπως τονίζουν θα πρέπει να αποσαφηνιστούν σημαντικές λεπτομέρειες σχετικά με το θέμα που αφορούν τα είδη των προϊόντων που εμπίπτουν στη δασμολογική πολιτική, καθώς και τον τρόπο που θα υλοποιηθεί. Παράλληλα επισημαίνουν πως είναι αμελητέες οι συνέπειες για τις ελληνικές εταιρείες, μιας και η έκθεση των ελληνικών προϊόντων του κλάδου αλουμινίου και χαλκού έναντι των κινδύνων που προκύπτουν από την επιβολή δασμών είναι μικρή και δεν τις καθιστά ευάλωτες. Επίσης, όπως τονίζεται χαρακτηριστικά, κύριο μέλημα των ελληνικών επιχειρήσεων είναι να εξασφαλίσουν την παρουσία τους σε άλλες αγορές, εάν χρειαστεί, ως αντιστάθμισμα για τις όποιες ελάχιστες συνέπειες προκύψουν από τη νέα δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ.
Ωστόσο, αυτό που επισημαίνεται από τους ανθρώπους του χώρου είναι η επίπτωση που θα επέλθει στο διεθνές εμπόριο, οι ανακατατάξεις που θα προκύψουν και η αλλαγή των εμπορικών συνθηκών, μιας κι αυτό που για κάποιους θα είναι απειλή για κάποιους άλλους ίσως να αποτελέσει ευκαιρία.
Όπως έχει επισημάνει η ηγεσία του ελληνικού εξορυκτικού-μεταλλουργικού κλάδου, η ελληνική εξορυκτική βιομηχανία έχει και την πρόθεση και τη δυνατότητα να αξιοποιήσει ακόμα περισσότερο τον πλούσιο ελληνικό ορυκτό πλούτο, προσφέροντας περισσότερο ΑΕΠ, περισσότερες εξαγωγές και περισσότερες θέσεις εργασίας. Μόνη προϋπόθεση είναι να αποκατασταθούν στοιχειώδεις συνθήκες διεθνούς ανταγωνισμού ως προς τα κόστη παραγωγής, ώστε τα παραγόμενα αγαθά να είναι «διεθνώς εμπορεύσιμα».
