Αλλαγές ως προς σημερινό νομοθετικό πλαίσιο, έτσι ώστε να δοθεί νέα ώθηση στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης και να στηριχθεί περαιτέρω ο β’ πυλώνας, ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας.
Έτσι, ήδη έχουν ετοιμαστεί παρεμβάσεις, που αναμένεται να ενταχθούν σε ξεχωριστά νομοσχέδια, υπό μορφή τροπολογίας, ή στο σχέδιο νόμου για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία. Το πεδίο των παρεμβάσεων, επικεντρώνεται τόσο στο ύψος των εισφορών που μπορούν να κατατίθενται σε κάποιο ΤΕΑ, υπό μορφή συνταξιοδοτικού κεφαλαίου για επένδυση και αποταμίευση, όσο και στο φορολογικό σκέλος. Το τελευταίο μάλιστα, αποτελεί ίσως το μεγαλύτερο «αγκάθι» στον κλάδο, που θεωρεί ότι υπήρξε άνιση μεταχείριση, ανάμεσα στα προϊόντα που προσφέρουν τα ΤΕΑ και στα Ομαδικά Ασφαλιστήρια Συνταξιοδοτικά Συμβόλαια (ΟΑΣ).
Πιο αναλυτικά, οι παρεμβάσεις που αναμένεται να γίνουν, κωδικοποιούνται ως εξής:
Μισθωτοί – όριο συμμετοχής: Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, οι εισφορές δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν ετησίως και σωρευτικά (στην περίπτωση που κάποιος ανήκει σε περισσότερα ΤΕΑ ή ΟΑΣ) ως εξής:
α) Για τους μισθωτούς, το 20% του ακαθάριστου εισοδήματος του εργαζομένου από μισθωτή εργασία.
β) Για τους μη μισθωτούς, το ποσό των 20.000 ευρώ, αναπροσαρμοζόμενο κατ’ έτος βάσει του δείκτη τιμών καταναλωτή, όπως διαμορφώνεται την 31η Δεκεμβρίου εκάστου έτους.
Στο πεδίο των μισθωτών, υπήρξε αλλαγή της τελευταίας στιγμής στο «ακαθάριστο εισόδημα» που μετατράπηκε σε «μικτό εισόδημα». Έτσι όμως, μένουν εκτός τα εισοδήματα που αφορούν τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, άρα γίνεται μικρότερο το ποσό της συμμετοχής στο ΤΕΑ. Η συγκεκριμένη αλλαγή, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ήταν έτοιμη να πραγματοποιηθεί στον τελευταίο νόμο, που κύρωσε την Κοινοτική Οδηγία για τον κατώτατο μισθό, με ειδική Τροπολογία. Καθυστέρηση της τελευταίας στιγμής, ακύρωσε την εν λόγω πρωτοβουλία, κάτι που αναμένεται να συμβεί το επόμενο χρονικό διάστημα.
Φορολογικό πέναλτι: Στον Νόμο ορίζονται οι συντελεστές φορολόγησης ανάλογα με τα έτη ασφάλισης για τις συνταξιοδοτικές παροχές που καταβάλλονται από τα ΤΕΑ (έως 20% για καταβολή εφάπαξ και έως 10% για καταβολή σύνταξης στο ανώτατο πεδίο). Εκεί, υπάρχει μια προσαύξηση 50% για περιπτώσεις πρόωρης ρευστοποίησης του ατομικού λογαριασμού του δικαιούχου.
Ειδικά για όσους ασφαλιστούν σε ΤΕΑ και είναι άνω των 55 ετών, οι συντελεστές προσαυξάνονται κατά 5% για κάθε έτος που υπολείπεται των πέντε ετών ασφάλισης. Εκεί ακριβώς, στο πέναλτι του 5%, αναμένεται να γίνει αλλαγή, ώστε να περιοριστεί η επιβάρυνση.
Συντελεστές φορολόγησης
Οι βασικοί συντελεστές φορολόγησης είναι οι εξής:
- Για παροχές που αντιστοιχούν σε έως 5 έτη ασφάλισης, ισχύει φορολόγηση 10% για καταβολή σύνταξης και 20% για καταβολή εφάπαξ.
- Για παροχές με 5-10 έτη ασφάλισης, ισχύει συντελεστής φορολόγησης 7,5% για καταβολή σύνταξης και 15% για καταβολή εφάπαξ.
- Για παροχές με 10 – 20 έτη ασφάλισης, ο συντελεστής φορολόγησης υποχωρεί στο 5% για σύνταξη και στο 10% για εφάπαξ.
- Για παροχές με περισσότερα από 20 έτη ασφάλισης, εφαρμόζεται ο χαμηλότερος συντελεστής 2,5% για σύνταξη και 5% για εφάπαξ.
Ως αντικίνητρο φαίνεται ότι λειτουργεί και η φορολογική εξίσωση που επετεύχθη με τον σχετικό Νόμο (ν.5078/23), ως προς την αντιμετώπιση των εισφορών και των παροχών ανάμεσα στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) και στα Ομαδικά Ασφαλιστήρια Συνταξιοδοτικά Συμβόλαια (ΟΑΣ). Για να υπάρξουν οι όποιες διορθωτικές μεταβολές έχει ήδη συσταθεί νομοπαρασκευαστική επιτροπή στο Υπουργείο Εργασίας, για να κλείσουν τα όποια νομοθετικά κενά έχουν εντοπιστεί.
Ο κεντρικός στόχος λειτουργίας των ΤΕΑ πάντως, σύμφωνα με την Σταδίου 29 είναι να υπάρξουν ίδιοι κανόνες στην λειτουργία τους, σε σχέση με τα ΟΑΣ, στον μέγιστο βαθμό. Γίνεται αντιληπτό, όμως, ότι πλήρης εξομείωση των δύο προϊόντων δεν μπορεί να υπάρξει.
Συνολικά, στην Ελλάδα λειτουργούν 33 ΤΕΑ, από τα οποία τα τέσσερα είναι υποχρεωτικής ασφάλισης, με 205.087 ασφαλισμένους.
To γεγονός όμως, ότι παρά την λειτουργία εδώ και ένα έτος, της νέας νομοθεσίας, δεν έχει υπάρξει η δημιουργία Πολυεργοδοτικών Ταμείων, που ήταν βασικός στόχος της παρέμβασης, επίσης προβληματίζει την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας. Γι’ αυτό και εκτιμάται πως με τις όποιες διορθωτικές κινήσεις, θα σταλεί ένα νέο «σήμα» προς την αγορά, ώστε να κινηθεί και προς αυτή την κατεύθυνση.
Χαρακτηριστικό της περιορισμένης συμμετοχής του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης είναι ότι βρίσκεται κάτω από το 1% του ΑΕΠ, που αφορά τα συνταξιοδοτικά κεφάλαια της χώρας, αξιοποιείται μέσω των ΤΕΑ. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ βρίσκεται στο 32% σύμφωνα με την «έκθεση Ντράγκι» που όμως αξιοποιεί στοιχεία από το 2022. Στις ΗΠΑ ανέρχεται στο 142%, ενώ στο 100% βρίσκεται στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Πώς καταγράφεται η πορεία των Ταμείων από την ΤτΕ
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για την συνολική πορεία του κλάδου, όπως αποτυπώνονται από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) και αφορούν το γ’ τρίμηνο της προηγούμενης χρονιάς, προκύπτει ότι το ενεργητικό των ΤΕΑ αυξήθηκε κατά 3,4%, φτάνοντας στα 2,428 δισ. ευρώ στα τέλη Σεπτεμβρίου 2024. Σε σχέση με τα 2,348 δισ. ευρώ που είχε υπολογιστεί το αντίστοιχο ενεργητικών των Ταμείων, στα τέλη Ιουνίου, προκύπτει αύξηση κατά 80 εκατ. ευρώ, σε ένα τρίμηνο. Μια αύξηση που οφείλεται κυρίως στη θετική πορεία που κατέγραψαν οι επενδύσεις των ΤΕΑ σε αμοιβαία κεφάλαια, αλλά και σε ομόλογα.
Η αξία των συνολικών τοποθετήσεων των Ταμείων σε χρεωστικούς τίτλους αυξήθηκε στα 1,108 δισ. ευρώ στο τέλος του γ΄ τριμήνου του 2024, έναντι 1,063 δισ. ευρώ, που ήταν κατά το β’ τρίμηνο. Σύμφωνα με την ΤτΕ η εξέλιξη αυτή οφείλεται κυρίως σε καθαρές αγορές κυβερνητικών ομολόγων του εξωτερικού, οι οποίες αντισταθμίστηκαν εν μέρει από καθαρές πωλήσεις ελληνικών κυβερνητικών ομολόγων, καθώς και σε αύξηση των αποτιμήσεων του συνόλου των ομολόγων.
Η αξία των συνολικών τοποθετήσεων σε μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων, κατέγραψε θετική πορεία, επίσης. Αυξήθηκε στα 801 εκατ. ευρώ στο τέλος του γ΄ τριμήνου του 2024, έναντι 754 εκατ. ευρώ το προηγούμενο τρίμηνο και το ποσοστό τους επί του συνόλου του ενεργητικού αυξήθηκε στο 33%, έναντι 32,1% την ίδια χρονική περίοδο. Η αύξηση της αξίας των τοποθετήσεων οφείλεται κυρίως σε καθαρές αγορές μεριδίων του εξωτερικού.
