Σε στοίχημα υψηλού ρίσκου μετατρέπεται από το ξεκίνημα της νέας χρονιάς ο στόχος για αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στο επίπεδο του 2% τόσο για την Ευρωζώνη όσο και για την Ελλάδα, καθώς ήδη διαφαίνονται «σύννεφα» στον ορίζοντα.
Το 2024 έκλεισε με τον δείκτη τιμών καταναλωτή να διαμορφώνεται στην περιοχή του 2,5%-3% σε Ευρώπη και Ελλάδα, ενώ ο Δεκέμβριος έφερε αναζωπύρωση σε πολλές χώρες (και συγκρατημένη οριακή μείωση στην Ελλάδα). Η ανησυχία εδράζεται τόσο στις νέες πληθωριστικές εστίες που εμφανίζονται (τα στοιχεία δείχνουν μεγάλες αυξήσεις και για τον δομικό πληθωρισμό, αλλά και στον κλάδο της παροχής υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και των ενοικίων κύριας κατοικίας) όσο και στα σύννεφα αβεβαιότητας που συγκεντρώνονται στην Ευρώπη και τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές:
- Η ανατίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ επηρεάζει τις τιμές όλων των εισαγόμενων προϊόντων που τιμολογούνται σε δολάριο. Το σημαντικό προϊόν είναι φυσικά το πετρέλαιο. Μπορεί μέχρι τώρα η διεθνής τιμή του «μαύρου χρυσού» να έχει παραμείνει χαμηλά, με αποτέλεσμα να μην επηρεάζονται προς το παρόν οι τιμές λιανικής, όμως οι ανατιμήσεις στο πετρέλαιο των τελευταίων ημερών (την Παρασκευή το μπρεντ έκλεισε κοντά στα 80 δολ., καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο τιμών από τον περασμένο Οκτώβριο) δείχνουν ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση για «φθηνό πετρέλαιο» τη φετινή χρονιά.
- Όλος ο πλανήτης περιμένει αυτή τη στιγμή να ξεκαθαρίσει το τοπίο όσον αφορά το ενδεχόμενο έναρξης ενός «εμπορικού πολέμου» με επιβολή δασμών αρχικά από τις ΗΠΑ. Οι τελικές αποφάσεις, τα προϊόντα και οι χώρες που θα μπουν στο «στόχαστρο», αλλά και οι απαντήσεις που θα δοθούν, θα κρίνουν και την επίπτωση που θα υπάρξει διεθνώς.
- Το 2025 ξεκινά με τη διακοπή της όδευσης του ρωσικού αερίου μέσα από το έδαφος της Ουκρανίας. Μένει να φανεί πώς αυτό θα επηρεάσει τελικώς τόσο την τιμή του φυσικού αερίου όσο και την αντίστοιχη του ηλεκτρικού ρεύματος. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς θα φανεί κατά πόσο αυτή η αλλαγή στην προσφορά αερίου μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές αερίου, άρα και ηλεκτρικής ενέργειας. Για την Ελλάδα, παίζει ρόλο ακόμη και η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Όσο ισχύει το υφιστάμενο πλαίσιο διαμόρφωσης των χρηματιστηριακών τιμών του ρεύματος, η Ελλάδα θα είναι εκτεθειμένη στα σκαμπανεβάσματα.
- Όπως και το 2024, έτσι και φέτος βασικός προσδιοριστικός παράγοντας για τη διαμόρφωση των τιμών θα είναι η κλιματική κρίση. Τη χρονιά που έφυγε, η ξηρασία και τα λοιπά καιρικά φαινόμενα έφεραν τα ρεκόρ στον καφέ, στο κακάο, στον χυμό πορτοκαλιού κ.λπ. Μένει να φανεί αν θα «χτυπηθεί» κάποιο βασικό προϊόν και φέτος.
Πρωταθλητές αυξήσεων την τελευταία τριετία
Η μεγαλύτερη αύξηση τιμής στην τριετία Νοεμβρίου 2021-Νοεμβρίου 2024 αφορά τα αεροπορικά εισιτήρια (για τις πτήσεις εξωτερικού) τα οποία έχουν ανατιμηθεί κατά 115,9 % (περίπου 41,7% ήταν η αύξηση το τελευταίο 12μηνο) και το ελαιόλαδο. Για το τελευταίο, μπορεί να δημιουργούνται οι προϋποθέσεις αποκλιμάκωσης της τιμής (τον Νοέμβριο το ποσοστό ετήσιας αύξησης περιορίστηκε στο 6,4% και σήμερα θα ανακοινωθεί η αντίστοιχη μεταβολή για τον Δεκέμβριο), όμως προς το παρόν η λιανική εξακολουθεί να είναι διπλάσια συγκριτικά με τα προ διετίας επίπεδα.
Κακάο και σοκολάτα σε σκόνη είναι το 3ο σε ποσοστό ανατίμησης προϊόν (με αύξηση 41,9%), ενώ ακολουθούν οι χυμοί φρούτων με 36,4%. Και το κακάο και οι χυμοί φρούτων φιγουράρουν στον κατάλογο με τα προϊόντα στα οποία εμφανίστηκαν οι μεγαλύτερες ανατιμήσεις λόγω της κλιματικής κρίσης. Και οι χυμοί και το κακάο είναι χρηματιστηριακά προϊόντα οι τιμές των οποίων επηρεάζονται άμεσα από τις συνθήκες στις διεθνείς αγορές, ακόμη και τις καιρικές.
Τα πακέτα διακοπών έχουν ακριβύνει κατά 36,3% στην τριετία και τα νωπά λαχανικά κατά 35,7%. Πολύ ψηλά στην κατάταξη είναι και αρκετά είδη πρώτης ανάγκης, όπως τα τυριά που έχουν ανατιμηθεί κατά 33,9% και οι πατάτες με το ίδιο ποσοστό. Λίγο χαμηλότερα το μοσχάρι, στο +33,5%. και το χοιρινό (+32,4%). Μεσολαβούν οι υπηρεσίες ταξί που έχουν αυξηθεί κατά 32,9%.
Η έκπληξη
Όσο και αν μπορεί να εκπλήσσει το συγκεκριμένο στατιστικό εύρημα, το προϊόν με τη μεγαλύτερη μείωση τιμής στην τριετία είναι πλέον το φυσικό αέριο. Η υποχώρηση στο διάστημα Νοεμβρίου 2021 – Νοεμβρίου 2024 έχει διαμορφωθεί στο 40,3% και οφείλεται στο γεγονός ότι η τιμή βάσης (η τιμή του 2021 δηλαδή) ήταν ήδη στα ύψη μεσούσης της ενεργειακής κρίσης. Άλλα προϊόντα και υπηρεσίες με ουσιαστική μείωση εντοπίζονται μόνο στον χώρο των επικοινωνιών, καθώς τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν υποχώρηση της τιμής τόσο σε τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες όσο και σε εξοπλισμό.
Τις μεγαλύτερες ανατιμήσεις για το 2024 τις «διεκδικούν» τα αεροπορικά εισιτήρια για πτήσεις εξωτερικού με το 41,7% που προαναφέρθηκε, το κακάο και τα προϊόντα σοκολάτας σε σκόνη που έχουν ακριβύνει κατά 14,1%, αλλά και η ιδιωτική ασφάλεια υγείας που είναι στο +14,1% (είναι το στατιστικό εύρημα που οδήγησε και στην παρέμβαση του υπουργείου Ανάπτυξης την προηγούμενη εβδομάδα ώστε να συγκρατηθούν τα ποσοστά αύξησης). Ο κατάλογος περιλαμβάνει πλέον και πολλές υπηρεσίες οι οποίες εμφανίζουν πλέον διψήφια ποσοστά αύξησης: εργασίες υδραυλικού στο +12,9%, υπηρεσίες παροχής καταλυμάτων στο +11,9%, πακέτα διακοπών εσωτερικού στο +9,6% κ.λπ.
Σημαντικές μειώσεις
Κάτι που έλειψε τα προηγούμενα χρόνια, εμφανίζεται τώρα στο κλείσιμο του 2024: σημαντικές μειώσεις τιμών σε ετήσια βάση. Η μεγαλύτερη για το 2024 αναμένεται να καταγραφεί στη ζάχαρη, με το ποσοστό να φτάνει στο 23,8%. Το πετρέλαιο θέρμανσης είναι στο -13,4% και το πετρέλαιο κίνησης στο -10,9%. Υπάρχει μείωση 10,1% στα ζυμαρικά και 9,4% στα κατεψυγμένα θαλασσινά, στα είδη καθαρισμού οι τιμές έχουν υποχωρήσει κατά 6,9%, ενώ αποκλιμάκωση τιμής έχουμε και στο νωπό γάλα (-6,3%).
