«Στέκεστε μπροστά σε ένα παράθυρο ευκαιρίας, με την κυβέρνηση να έχει εντολή για μεταρρυθμίσεις και την Ε.Ε. να προσφέρει σημαντικά κεφάλαια. Μην το αφήσετε να κλείσει Αξιοποιήστε το σωστά. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή. Ή τώρα ή ποτέ».
Αυτό είναι το μήνυμα που στέλνει στην Ελλάδα μιλώντας στη Ναυτεμπορική, η Μπεάτα Γιάβορτσικ, επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD, η οποία επισκέφθηκε την Αθήνα για να συμμετάσχει στο τριήμερο συνέδριο Athens Democracy Forum.
«Ή τώρα ή ποτέ» είναι το μήνυμα της και για την Ευρώπη. Έχοντας ταξιδέψει ανά τη γηραιά ήπειρο, το feedback που έχει λάβει είναι κοινό. «Υπάρχει μία αίσθηση πως έχουμε μείνει πίσω σε σχέση με τις ΗΠΑ σε όρους καινοτομίας και ανταγωνιστικότητας, ότι έχουμε ένα τσουνάμι ρυθμίσεων από την Ε.Ε. που δυσκολεύει τις επιχειρήσεις και ειδικά τις μικρομεσαίες. Όλες αυτές οι παράμετροι θίγονται στην έκθεση Ντράγκι, η οποία ήρθε να ταρακουνήσει το ευρωπαϊκό κατεστημένο και δεν μπορεί να αγνοηθεί. Κάτι πρέπει να γίνει», εξηγεί.
5 φορές υψηλότερες οι τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη
Σκιαγραφόντας τις προκλήσεις που έχουν μπροστά τους Ελλάδα και Ευρώπη, η κ. Γιάβορτσικ κάνει λόγο για ένα περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας, γεωπολιτικών εντάσεων, εμπορικών συγκρούσεων και ακριβού χρήματος. Οι ενεργειακές τιμές, αν και έχουν υποχωρήσει αισθητά σε σχέση με το 2022, παραμένουν ο μεγάλος πονοκέφαλος για τις βιομηχανίες και τα νοικοκυριά. «Ζούμε σε ταραχώδεις καιρούς με πολλές αβεβαιότητες και πληθώρα προκλήσεων. Η Ευρώπη εξακολουθεί να αισθάνεται τον αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία. Βλέπουμε ότι οι τιμές της ενέργειας είναι πολύ υψηλότερες από ό,τι στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα οι τιμές του φυσικού αερίου είναι πέντε φορές υψηλότερες από ό,τι στις ΗΠΑ και αν δούμε τις προθεσμιακές αγορές, θα παραμείνουν σε αυτά τα υψηλά επίπεδα και την επόμενη χρονιά. Ακόμη και εάν ο πληθωρισμός υποχωρήσει είμαστε σε ένα περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων, κάτι που μεταφράζεται σε υψηλότερο κόστος δανεισμού και εξυπηρέτησης χρέους».
Ολοένα και πιο κατακερματισμένος ο κόσμος
Σε όλα αυτά, όπως σημειώνει η κ.Γιάβορτσικ, ήρθε να προστεθεί η κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών του πετρελαίου και νέες πληθωριστικές πιέσεις, σε μία περίοδο που οι κεντρικές τράπεζες ήλπιζαν ότι έχουν ξεμπερδέψει με τον πληθωρισμό. Και υπάρχει πάντα και η απειλή των υψηλότερων δασμών. «Ο Ντόναλντ Τραμπ υπόσχεται δασμό 10% σε όλες τις εισαγωγές, η Ευρώπη Ένωση εξετάζει υψηλότερους δασμούς στις εισαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων από την Κίνα. Οπότε είμαστε σε έναν κόσμο υψηλότερων δασμών και αντιποίνων από εμπορικούς εταίρους», αναφέρει.
Αυτό που πρέπει να μας ανησυχεί περισσότερο, όπως λέει, είναι η πιθανότητα η Κίνα, η οποία ελέγχει μεγάλο μέρος της παραγωγής κρίσιμων πρώτων υλών και σπάνιων γαιών, να θέσει περιορισμούς στις εξαγωγές της.
Είδαμε ήδη πέρυσι περιορισμούς στις εξαγωγές γραφίτη, γαλλίου και γερμανίου. Το 2025, προειδοποιεί η επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD, θα μπορούσε να είναι το έτος που ο κόσμος θα κάνει ακόμη ένα βήμα στην κατεύθυνση του κατακερματισμού. Είναι μία διαδικασία που είναι σε εξέλιξη εδώ και καιρό. Από το δημοψήφισμα για το Brexit του 2016, τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ – Κίνας το 2018, τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας αρχικά το 2014 και σε πολύ πιο σκληρή εκδοχή το 2022.
Σε θετική τροχιά η Ελλάδα, αλλά…
Κληθείσα να σχολιάσει τις ισχυρές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας στο μέτωπο της ανάπτυξης, αλλά και την απογοητευτική εικόνα στη σύγκριση με τα άλλα μέλη της Ε.Ε. σε επίπεδο μισθών και αγοραστικής δύναμης, σημειώνει: «Η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να αισθάνεται τις επιπτώσεις από την κρίση που βίωσε πριν από πάνω από δέκα χρόνια, ενώ και οι πραγματικοί μισθοί έχουν διαβρωθεί από τον πληθωρισμό. Ωστόσο υπήρξαν πολλές θετικές εξελίξεις, η Ελλάδα βρίσκεται σε καλή τροχιά. Η ανάπτυξη είναι ταχύτερη από την Ευρωζώνη, αν και βεβαίως ο πήχυς είναι χαμηλός, το οικονομικό κλίμα είναι πιο θετικό και ο τουρισμός πολύ ισχυρός με τη χώρα να οδεύει προς μία χρονιά – ρεκόρ. Προχωρούν επίσης απολύτως αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, ενώ είναι διαθέσιμες τεράστιες ποσότητες κεφαλαίων από την Ε.Ε. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να αξιοποιήσει τη χρηματοδότηση αυτή και να μπει σε έναν δρόμο υψηλότερης ανταγωνιστικότητας, να υλοποιήσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να επενδύσει στις ψηφιακές υποδομές και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Το εάν θα μπορέσει να κλείσει την ψαλίδα με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες εξαρτάται από το πόσο καλά θα αξιοποιήσει την ευκαιρία αυτή».
Οι παράγοντες που την κάνουν να αισιοδοξεί, όπως λέει, για την πορεία της χώρας είναι πως από τη μία υπάρχει μία σταθερή κυβέρνηση με εντολή μεταρρυθμίσεων, αλλά και η κατανόηση στην κοινωνία ότι κάτι πρέπει να γίνει και από την άλλη τα χρήματα από την Ε.Ε. αναγκάζουν την κυβέρνηση να επενδύσει κατά τρόπους που θα αποδώσουν μακροπρόθεσμα.
Πώς θα κλείσει το επενδυτικό κενό
Αυτό που έχει ανάγκη βεβαίως η Ελλάδα είναι να προσελκύσει ξένες άμεσες επενδύσεις; Τι χρειάζεται για να γίνει ελκυστικός επενδυτικός προορισμός; «Δεν υπάρχει μαγική συνταγή. Αυτό που θέλουν οι επενδυτές είναι ένα σταθερό μακροοικονομικό περιβάλλον, προβλέψιμη φορολογία, περιορισμένη γραφειοκρατία, λιγότερη διαφθορά. Όλοι αυτοί είναι τομείς στους οποίους η Ελλάδα έχει περιθώρια βελτίωσης», εξηγεί και προσθέτει:
«Το άλλο που απαιτείται είναι ένα ισχυρό μήνυμα που θα προέλθει από τα κορυφαία κλιμάκια της κυβέρνησης ότι η χώρα είναι ανοιχτή σε business. Πρέπει να ενημερωθεί ο κόσμος, να ενημερωθούν οι επιχειρήσεις. Να δώσει το μήνυμα ότι θα κάνει τη ζωή εύκολη για τους επενδυτές, ότι θα τους βοηθήσει να “πλοηγηθούν” στις διοικητικές διαδικασίες, τις εγγραφές, τις αγορές γης κτλ.
Όσο για το ποιοι είναι οι κλάδοι στους οποίους θα πρέπει να εστιάσουμε; «Αυτό θα το αποφασίσει η κυβέρνηση», τονίζει. «Ένα πράγμα είναι βέβαιο. Η Ελλάδα έχει τεράστια δύναμη στον τουρισμό και τη ναυτιλία, αλλά χρειάζεται διαφοροποίηση».
Ο ρόλος της EBRD στη χώρα
H ΕΒRD έχει επενδύσει έως σήμερα 7,8 δισ. ευρώ, σε 114 project στην Ελλάδα. Αυτή την περίοδο στηρίζει ουσιαστικά την αξιοποίηση των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας – ένα πεδίο, στο οποίο «η Ελλάδα τα πηγαίνει πολύ καλά σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Οι 3 προτεραιότητες της EBRD είναι:
- Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στον ιδιωτικό τομέα
- Στήριξη των υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και
- Ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα.
