Όταν ο Μάριο Ντράγκι παρουσίασε ένα σχέδιο 800 δισ. ευρώ για τη θωράκιση της Ευρώπης έναντι του αμερικανικού και κινεζικού ανταγωνισμού, οι βιομηχανίες της γηραιάς ηπείρου μάλλον ένιωσαν για πρώτη φορά – εδώ και πολλά χρόνια – ότι κάποιους τις ακούει. Και κάποιος μπήκε στον κόπο να παρουσιάσει ένα σχέδιο για να επιβιώσουν και να βγουν μπροστά.
Το 2012 ήταν και πάλι ο Μάριο Ντράγκι που είχε ένα σχέδιο συνολικά για την επιβίωση της Ευρωζώνης. Στην πιο κρίσιμη στιγμή, με τις κερδοσκοπικές δυνάμεις της αγοράς σε πλήρη επίθεση, είπε το «ό,τι χρειαστεί», σε μία απόφαση με την οποία επέδειξε πολιτικά πρωτίστως αντανακλαστικά και όχι νοοτροπία τραπεζίτη- τεχνοκράτη. Τότε κράτησε τη νομισματική ένωση όρθια, την ώρα που οι πολιτικοί ηγέτες επεξεργάζονταν σχέδια για exits, συρρίκνωση ή μετάλλαξή της σε ένα μίνι – κλαμπ «λίγων πειθαρχημένων μαθητών».
Ήταν οι Γερμανοί το 2012 που εξαπέλυσαν την πιο σφοδρή επίθεση κατά του Ιταλού επικεφαλής της ΕΚΤ, προσφεύγοντας ακόμη και στη Δικαιοσύνη. Σήμερα είναι και πάλι οι Γερμανοί που λένε το «nein» στο σχέδιό του. Δέχεται όμως κριτική και εκτός Ε.Ε., από τους άλλους… συνήθεις υπόπτους, τους Βρετανούς.
Ποιος θα πληρώσει (και γιατί)
Ενδεικτικό είναι άρθρο της στήλης Charlemagne (Καρλομάγνος) του Economist για την έκθεση Ντράγκι με τον τίτλο, «Ωραίες ιδέες κ. Ντράγκι. Τώρα, ποιος θα πληρώσει για αυτές;». Το βρετανικό περιοδικό λοιπόν μας θυμίζει ένα παλιό ανέκδοτο, που στοιχειώνει τους οικονομολόγους.
Ένας χημικός, ένας φυσικός και ένας οικονομολόγος είναι εγκλωβισμένοι σε ένα έρημο νησί με μία κονσέρβα φασόλια αλλά χωρίς εργαλείο για να την ανοίξουν. Ο χημικός προτείνει τη διάβρωση της κονσέρβας με θαλασσινό νερό, αλλά καταλήγει στο συμπέρασμα ότι θα χρειαστούν χρόνια. Ο φυσικός προτείνει μια μέθοδο για να «νικήσουν» τον κασσίτερο, που αποδεικνύεται εξίσου μη πρακτική. Η οικονομολόγος χαίρεται που μόνο αυτή έχει τη σωστή απάντηση: «Υποθέστε ότι έχουμε ένα ανοιχτήρι για κονσέρβες».
Σχολιάζει λοιπόν ο Economist, πως αυτή ήταν η απάντηση του Μάριου Ντράγκι στο πώς θα αναζωογονηθούν οι οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης «Υποθέστε πως έχουμε 800 δισ. ευρώ»
«Το πρόβλημα είναι ότι τα χρήματα αυτής της κλίμακας είναι τόσο άπιαστα στην Ευρώπη όσο ένα ανοιχτήρι σε ένα έρημο νησί», σημειώνει.
Βέβαια ο Ντράγκι στην έκθεση των 400 σελίδων δεν λέει απλά «δώστε 800 δισ. ευρώ». Μας εξηγεί γιατί χρειαζόμαστε αυτό το ποσό, αλλά και πώς θα το βρούμε. Ο κατάλογος των απαιτούμενων δαπανών είναι όντως μακρύς και εύλογα τρομάζει. Αλλά με το να τον κρύβουμε κάτω από το χαλάκι, μάλλον δεν πετυχαίνουμε πολλά.
- Πρέπει να δαπανηθούν περισσότερα για τη βελτίωση των ψηφιακών δικτύων
- Να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ευρωπαϊκή άμυνα ώστε να περιοριστούν οι εξαρτήσεις
- Να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στα ασφαλιστικά συστήματα
- Να επενδυθούν περισσότερα στην καινοτομία και τις δεξιότητες, που μεταφράζονται σε αύξηση της παραγωγικότητας
- Να χτιστούν ευρωπαϊκοί «κολοσσοί», που θα μπορούν να τα βάλουν με τους αμερικανικούς.
Το «ταμπού» των κοινών ευρω-ομολόγων
Πώς θα γίνουν όλα αυτά, την ώρα στη μεγάλη πλειονότητά τους τα κράτη – μέλη εμφανίζουν υψηλά επίπεδα δημοσίου χρέους και 7 οικονομίες είναι σε διαδικασία «υπερβολικού ελλείμματος»; Ο Ντράγκι δεν απαντάει «με τρόπο μαγικό», αλλά προτείνει ως κύρια πηγή χρηματοδότησης την έκδοση κοινών ευρω-ομολόγων. Δεν είναι ούτε περίεργο, ούτε ουτοπικό, ούτε εξωφρενικό, ούτε «ανέκδοτο».
Η έκδοση χρέους είναι ο τρόπος που οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία και – ναι βεβαίως και η Βρετανία – όλες οι μεγάλες δυνάμεις παγκοσμίως χρηματοδοτούν τα δικά τους σχέδια για τη στήριξη των κρίσιμων τομέων της οικονομίας. Γιατί είναι ξαφνικά «αστείο» να το κάνει η Ε.Ε.;
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόστηκε (με επιτυχία) μία και μοναδική φορά για την αντιμετώπιση του τεράστιου σοκ της πανδημίας και των lockdown. Γιατί θα πρέπει να είναι λύση έκτακτη της μίας φοράς; Γιατί οι Γερμανοί δεν θέλουν να «μοιράζονται το ρίσκο του χρέους».
Μόνο που σήμερα εκείνοι είναι ο μεγάλος ασθενής της Ευρώπης και εκείνοι εμφανίζουν ξαφνικές τρύπες στον προϋπολογισμό τους και όχι ο «απείθαρχος» Νότος. Θα πρέπει ίσως να θυμίσουμε και στο Βερολίνο (και στον Economist) ότι η ΟΝΕ είναι μία «Οικονομική και Νομισματική Ένωση».
Το Όμικρον στο όνομα σημαίνει δημοσιονομική ολοκλήρωση, που βεβαίως δεν νοείται χωρίς κοινά ευρωομόλογα. Αν αυτό δεν γίνει σήμερα, που η Ε.Ε. κινδυνεύει να μείνει σε όλες τις κρίσιμες κούρσες τελευταία, πότε επιτέλους θα τολμήσουμε το βήμα;
