Ο «κύβος ερρίφθη» και η κυβέρνηση προχωρά, από το 2025, στη μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης, κατά 30% μεσοσταθμικά, με τρεις παρεμβάσεις που ανατρέπουν το ισχύον καθεστώς που επιβαρύνει κάθε χρόνο πάνω από 1,5 εκατ. φορολογούμενους.
Οι κινήσεις στη σκακιέρα των τεκμηρίων έχουν ως στόχο όχι μόνο την υλοποίηση μιας προεκλογικής δέσμευσης της κυβέρνησης, αλλά κυρίως τη μείωση των άδικων επιβαρύνσεων. Μείωση που εντάσσεται στο γενικότερο πακέτο μέτρων στήριξης των εισοδημάτων στη δύσκολη «μάχη» με την ακρίβεια, η οποία σαρώνει την αγορά, ειδικά όταν και οι προβλέψεις από το εν λόγω «μέτωπο» είναι δυσοίωνες και για το επόμενο έτος.
Με δεδομένο, εξάλλου, ότι το «πακέτο» της φετινής Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης αλλά και των επόμενων θα είναι «περιορισμένο», λόγω των νέων δημοσιονομικών περιορισμών που θέτει η Ε.Ε. από το 2025, η κυβέρνηση μελετά όπως ειδικά για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να κρύψουν τα εισοδήματα που εισπράττουν -καθώς αυτά εμφανίζονται προσυμπληρωμένα στις φορολογικές τους δηλώσεις- υπάρξει έως το 2027 μία ακόμη μεγαλύτερη μείωση από 30%.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το «ξήλωμα» των τεκμηρίων διαβίωσης, εκτός από τη μείωσή τους, θα περιλαμβάνει και τη διόρθωση όλων των στρεβλώσεων, αλλά και την αυστηροποίησή τους για τους παραβάτες, οι οποίοι ζημιώνουν το Δημόσιο.
Επισημαίνεται ότι στην κατηγορία των τεκμηρίων εντάσσονται τα αυτοκίνητα, τα ακίνητα, τα σκάφη αναψυχής, οι πισίνες, ακόμη και τα δίδακτρα που πληρώνουν οι γονείς για να στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία.
«Πρωταθλητές» οι εισοδηματίες
Σύμφωνα, εξάλλου, με τα στοιχεία της ΑΑΔΕ, «πρωταθλητές» των τεκμηρίων αναδεικνύονται οι εισοδηματίες, καθώς πλήρωσαν τα μεγαλύτερα ποσά φόρων, ενώ και οι μισθωτοί και συνταξιούχοι αριθμούν τα περισσότερα «θύματα» του μέτρου.
Όσον αφορά, λοιπόν, το νέο «καθεστώς» των τεκμηρίων διαβίωσης, οι παρεμβάσεις που εξετάζονται στο σύστημα είναι οι εξής:
- Αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ. και σκάφη αναψυχής. Ουσιαστικά, αναμένεται να τροποποιηθεί το σύστημα προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων διαβίωσης, ώστε αυτά να προσεγγίζουν περισσότερο το πραγματικό ετήσιο κόστος συντήρησης και χρήσης των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων. Η κατεύθυνση που έχει δοθεί είναι όπως τα νέα ποσά που προκύψουν είναι μειωμένα μεσοσταθμικά κατά 30% σε σύγκριση με τα ισχύοντα σήμερα. Ωστόσο, οι κλίμακες αλλά και τα κριτήρια προσδιορισμού των ποσών των τεκμηρίων θα αλλάξουν, προκειμένου αυτά να γίνουν δικαιότερα και αποτελεσματικότερα.
- Τροποποιήσεις στις διατάξεις για τα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων διαβίωσης των 3.000 ευρώ για τους άγαμους και των 5.000 ευρώ για τους έγγαμους ή τους συνάψαντες σύμφωνα συμβίωσης. Τα ποσά αυτά ενδέχεται να μειωθούν ή και να παραμείνουν σε ισχύ μόνο για όσους φορολογουμένους δεν βαρύνονται από άλλα τεκμήρια διαβίωσης. Ουσιαστικά, τα ποσά ελαχίστων τεκμηρίων διαβίωσης, είτε μειωθούν είτε όχι, εξετάζεται να ισχύουν μόνο για όλους όσοι «φιλοξενούνται» σε σπίτια γονέων ή συγγενών τους και ταυτόχρονα δεν έχουν στο όνομά τους άλλα περιουσιακά στοιχεία που θεωρούνται τεκμήρια διαβίωσης, όπως αυτοκίνητα, σκάφη και πισίνες. Αν διαθέτουν τέτοια περιουσιακά στοιχεία τα τεκμήρια διαβίωσης που αναλογούν σε αυτά εξετάζεται να μην προστίθενται στα ελάχιστα ποσά τεκμηρίων.
- Εξάλειψη στρεβλώσεων και αδικιών που προκαλεί ο προσδιορισμός του φορολογητέου εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης. Οι ακραίες περιπτώσεις υπερφορολόγησης νοικοκυριών, μισθωτών και συνταξιούχων με πολύ χαμηλά εισοδήματα, λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων διαβίωσης και του χαρακτηρισμού του εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τα τεκμήρια ως προερχόμενου από επιχειρηματική δραστηριότητα θα επιδιωχθεί να εξαλειφθούν. Στόχος είναι να πάψει να παρατηρείται το φαινόμενο οικογένειες με πενιχρά πραγματικά ετήσια εισοδήματα να καλούνται να πληρώνουν φόρους εισοδήματος δυσανάλογα υψηλούς των πραγματικών τους εισοδημάτων, ακόμη και μεγαλύτερους από τα εισοδήματά τους.
Τα τεκμήρια που μπορεί να αυξάνουν τη φορολογία
Με βάση το ισχύον καθεστώς, οι τεκμαρτές δαπάνες που απειλούν σήμερα να αυξήσουν τη φορολογία των φυσικών προσώπων είναι οι ακόλουθες:
● Κατοικίες: το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της κατοικίας, είτε είναι ιδιόκτητη, είτε με ενοίκιο, είτε ακόμα και με δωρεάν παραχώρηση.
● Ι.Χ. αυτοκίνητα: το τεκμήριο διαμορφώνεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και ξεκινάει από 4.000 ευρώ για αυτοκίνητα 1.200 κ.εκ. και άνω.
● Δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.
● Δαπάνη για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.
● Σκάφη αναψυχής με βάση το μήκος τους.
● Πισίνες, ανάλογα με την επιφάνειά τους ή και το αν είναι εξωτερικές ή εσωτερικές.
● Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, εντός του έτους, όπως ακινήτων, αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής και αγαθών μεγάλης αξίας.
● Ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης ύψους 3.000 ευρώ για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο, και 5.000 ευρώ προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα. Επισημαίνεται ότι, σήμερα, οι φορολογούμενοι που δηλώνουν χαμηλότερο πραγματικό εισόδημα από το τεκμαρτό τους έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τη διαφορά, επικαλούμενοι εισοδήματα τα οποία είναι αφορολόγητα ή φορολογήσιμα, εισοδήματα προηγουμένων οικονομικών ετών ή με τη λήψη δανείων.
