Ανεβάζει ταχύτητα η ελληνική διαστημική βιομηχανία έχοντας μπροστά της δράσεις και έργα συνολικής αξίας 0,5 δις. ευρώ και κυρίως προοπτική να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ελληνική οικονομία, αλλά και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με όπλο την υψηλή τεχνολογία.
Το πρόγραμμα των μικροδορυφόρων του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ύψους 200 εκατ. η υλοποίηση του οποίου έχει δρομολογηθεί, η συμμετοχή της χώρας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), το έργο HAITF (Hellenic Assembly, Integration and Testing Facility) της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας (ΕΑΒ) και η προοπτική της απόκτησης τηλεπικοινωνιακού δορυφόρου για τις ανάγκες του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, δημιουργούν τις συνθήκες για την περαιτέρω ανάπτυξη ενός κλάδου με μεγάλη προστιθέμενη αξία για τη χώρα.
Η εξέλιξη αυτή βεβαίως δεν είναι άσχετη με ό,τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο αναφορικά με τις τεχνολογίες περί το Διάστημα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση για το διάστημα 2021 – 2027 έχει δεσμεύσει συνολικά για το Διάστημα περίπου 26 δις. ευρώ. Τα 7 δις. θα διατεθούν για το σύστημα Galileo (ένα από τα τέσσερα συστήματα παγκόσμιας δορυφορικής πλοήγησης) 8 δις για το γνωστό ως «τα μάτια της Ευρώπης στη Γη», πρόγραμμα γεωσκόπησης και παρακολούθησης, Copernicus, 5 δις. για την ανάπτυξη ασφαλών κρατικών επικοινωνιών (Govsatcom) και 6 δις. για το IRIS που αφορά στη δημιουργία ενός διαστημικού συστήματος ασφαλούς συνδεσιμότητας στην ΕΕ.
Στα ευρωπαϊκά προγράμματα συμμετέχουν και ελληνικές εταιρίες. Μπορεί η συμμετοχή τους να είναι ακόμα μικρή, ανάλογη δηλαδή με το μέγεθος της ελληνικής αγοράς, σε σύγκριση με των υπολοίπων χωρών, ωστόσο υπάρχει.
Η ελληνική διαστημική βιομηχανία ξεκίνησε να αναπτύσσεται το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 2000 στηριζόμενη αρχικά στα προγράμματα του ESA καθώς η συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτά με τη διάθεση κονδυλίων φέρνει επιστροφές υπό τη μορφή εκτέλεσης έργων από εγχώριες εταιρίες.
Το διάστημα μεταξύ 2020 και 2023 σχεδόν διπλασίασε το τζίρο της (2020: 230 εκατ., 2021 300 εκατ., 2022: 410 εκατ. και 2023: 425 εκατ. ευρώ) παρουσιάζοντας μέση ετήσια ανάπτυξη πάνω από 20%.
Η ΕΒΙΔΙΤΕ
Οι εταιρίες μέλη της Ένωσης Ελληνικών Βιομηχανιών Διαστημικής Τεχνολογίας και Εφαρμογών (ΕΒΙΔΙΤΕ) αυξήθηκαν κατά 20% στην πενταετία και έχουν φτάσει τις 55.
Στην πενταετία το εξειδικευμένο προσωπικό της εν λόγω βιομηχανίας αυξήθηκε 30%, μια αύξηση που συμβαδίζει με την αύξηση του τζίρου και τη διάχυση της διαστημικής τεχνολογίας σε άλλους τομείς. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις που ασχολούνται με διαστημική τεχνολογία επίσης αυξήθηκαν 20%, ως αποτέλεσμα της επιθυμίας πολλών νέων επιχειρηματιών να εισέλθουν στη διαστημική αγορά.
Όπως επισημαίνει μιλώντας στη «Ν» ο Θανάσης Πότσης, πρόεδρος της ΕΒΙΔΙΤΕ και διευθυντής επιχειρηματικής ανάπτυξης της EFA Group, «η ανάπτυξη της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας συμβαδίζει με το ευρύτερο περιβάλλον, δηλαδή το τι γίνεται σε όλες τις προηγμένες χώρες. Η ανάγκη ανάπτυξης είναι υπαρκτή, η αγορά σε τραβάει».
«Ως ελληνική διαστημική βιομηχανία έχουμε ωριμάσει τεχνολογικά και δομικά» υπογραμμίζει και συμπληρώνει: «Έχει δημιουργηθεί η αναγκαία κουλτούρα στην ελληνική βιομηχανία και πλέον αξιοποιείται επιστημονικό προσωπικό και υποδομές εστιάζοντας στην ανάπτυξη ανταγωνιστικών προϊόντων και λύσεων τα οποία βρίσκουν απήχηση στη διεθνή αγορά. Παράδειγμα αποτελεί η EFA Group η οποία έχει αποδείξει ότι η ελληνική τεχνολογία και τα ελληνικά προϊόντα μπορούν να κυριαρχήσουν στις διεθνείς αγορές δίνοντας το παράδειγμα να ακολουθήσουν και άλλες εταιρίες συμβάλλοντας έτσι στην γενικότερη ανάπτυξη της χώρας».
Ο ίδιος εξηγεί ότι «το Διάστημα είναι δραστηριότητα με πολλαπλές εφαρμογές και χρήσεις. Μια εταιρία με διαστημικές εφαρμογές π.χ. για την κλιματική αλλαγή έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει αυτές τις τεχνολογίες παράλληλα σε διαφορετικές αγορές, όπως μεταξύ άλλων της άμυνας και της ασφάλειας, της βιομηχανίας π.χ. της αυτοκινητοβιομηχανίας, της ναυτιλίας και πολλές άλλες.
Έχοντας αναπτύξει τεχνολογία όπως είναι ο ηλεκτρομαγνητισμός, η ψηφιακή επεξεργασία σήματος και εικόνας, οι αλγόριθμοι Τεχνητής Νοημοσύνης, η ανάπτυξη νέων υλικών, συσσωρευτών ενέργειας – μπαταρίες, έξυπνων αισθητήρων και τεχνολογίες τρισδιάστατης απεικόνισης μπορείς να καταφέρεις να οδηγήσεις ως game changer τη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας δημιουργώντας πολλαπλά προϊόντα και χρήσεις σε πολλούς τομείς.
Πλήθος δεδομένων
Την ίδια στιγμή από τα σε εξέλιξη προγράμματα σημαντικό είναι το όφελος για την ελληνική διαστημική βιομηχανία, όπως και για την πανεπιστημιακή κοινότητα και από το πλήθος των δεδομένων που θα συλλέγονται. Θα δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά ελκυστικό περιβάλλον για την περαιτέρω ανάπτυξη εμπορικών εφαρμογών.
Ως παράδειγμα να αναφέρουμε ότι με βάση τα δεδομένα που θα συλλεγούν από την αντιμετώπιση των πυρκαγιών δύναται να παράγουμε αλγόριθμους που θα προβλέπουν την κατεύθυνση της φωτιάς, αντίστοιχα την εξέλιξη μιας πλημμύρας, δράσεις για την γεωργία και πως θα την επηρεάσει τυχόν ξηρασία».
Το πρόγραμμα των μικροδορυφόρων
Το χρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Ανάκαμψης πρόγραμμα μικροδορυφόρων του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει τρεις άξονες.
Ο πρώτος χωρίζεται σε δύο έργα τα οποία έχουν ήδη ανατεθεί από τον ESA ο οποίος έχει αναλάβει τη διαγωνιστική διαδικασία για λογαριασμό και υπό την εποπτεία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Το πρώτο έργο, αξίας 20 εκατ. ευρώ, έχει αναλάβει η OroraTech (με έδρα στο Μόναχο της Γερμανίας και δραστηριοποίηση στον Καναδά και τη Βραζιλία) και αφορά σε τέσσερις δορυφόρους θερμικής απεικόνισης και σε σύστημα ανίχνευσης δασικών πυρκαγιών.
Σε συνεργασία με κοινοπραξία από Έλληνες υπεργολάβους (εταιρίες της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας) η OroraTech θα παραδώσει ένα σύστημα διαχείρισης δασικών πυρκαγιών που θα περιέχει επίγεια συστήματα και υπηρεσίες επεξεργασίας, καθώς και ένα σμήνος δορυφόρων θερμικής απεικόνισης για την παρακολούθηση του συνόλου της επικράτειας για πιθανές εστίες πυρκαγιάς.
Οι υπηρεσίες δεδομένων της OroraTech θα είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις ελληνικές υπηρεσίες άμεσης επέμβασης και θα αξιοποιούν την τεχνογνωσία των ελληνικών πανεπιστημίων και της βιομηχανίας. Η εταιρία συνεργάζεται με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για την ανάπτυξη αλγορίθμων προϊόντων δεδομένων, με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών για την ανάπτυξη διαστημικών αισθητήρων και υπηρεσιών βαθμονόμησης, με την εταιρία Satways Ltd για τη διαλειτουργικότητα του προϊόντος και με την Attisat S.A. για την κατασκευή του επίγειου σταθμού στην Ελλάδα.
Η OroraTech, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, θα επενδύσει τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα, εγκαινιάζοντας ένα hub για τις επιχειρησιακές λειτουργίες της στην Αθήνα, όπου θα φιλοξενεί το σύνολο του στόλου των διαστημικών αισθητήρων της εταιρίας και μία ομάδα ανάπτυξης αφιερωμένη στην προηγμένη τεχνολογία ανίχνευσης υπέρυθρων.
Όπως δήλωσε σχετικά ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, «επενδύοντας στοχευμένα στη διαστημική τεχνολογία, κάνουμε την ουσιαστική διαφορά στην παρακολούθηση των πυρκαγιών».
Το δεύτερο έργο, αξίας 33 εκατ., αναλαμβάνει η φιλανδική ICEYE και μέσω αυτού η Ελλάδα άμεσα θα αποκτήσει πρόσβαση σε εικόνες από δορυφόρους εξοπλισμένους με ραντάρ. Στο πλαίσιο του ίδιου έργου προβλέπεται και η κατασκευή δύο μικροδορυφόρων για την Ελλάδα. Οι εφαρμογές που θα αναπτυχθούν σχετίζονται με την αντιμετώπιση καταστροφών καθώς τα ραντάρ δύναται να ανιχνεύουν καλύτερα π.χ. πως εξελίσσεται η πλημμύρα, ή ένα άλλο καταστροφικό γεγονός.
Ο δεύτερος άξονας είναι συνολικού προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ. Η Ελλάδα θα αποκτήσει εντός του 2026 επτά δορυφόρους για την παρατήρηση γης με στόχο τα δορυφορικά δεδομένα και τα προϊόντα που θα προκύψουν από την επεξεργασία τους, να υποστηρίξουν τις προσπάθειες της χώρας μας σε ζητήματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Η συμφωνία για την κατασκευή και την εκτόξευση του σμήνους μικροδορυφόρων υπεγράφη στις 2 Ιουλίου, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Open Cosmos, παρουσία του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης του υφυπουργού Κωνσταντίνου Κυρανάκη και του Γενικού Γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Κωνσταντίνου Καράντζαλου.
Ο τρίτος άξονας, αξίας 17 εκατ. ευρώ, αφορά στη δημιουργία κέντρου (hub) για το software που θα «τρέχει» τις εφαρμογές. Όλες οι συμβάσεις που υπεγράφησαν είναι με ελληνικές εταιρίες.
Στο πρόγραμμα των 200 εκατ. στο οποίο η συμμετοχή των ελληνικών εταιριών κινείται στο 30% περιλαμβάνονται επίσης τα 14 εκατ. που διατέθηκαν για το πιλοτικό πρόγραμμα δημιουργίας 12 cubesats.
Το ελληνικό διαστημικό οικοσύστημα, εισήλθε στην διεθνή και αναδυόμενη αγορά των cubesats, με στόχο να δημιουργήσει ένα πλήρως λειτουργικό στόλο cubesat, με εφαρμογές σε ένα ευρύ φάσμα, από γεω-επισκόπηση μέχρι τηλεπικοινωνίες.
Οι εταιρίες εργάστηκαν αποκτώντας τεχνογνωσία και εμπειρία οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στις διαπραγματεύσεις για το υπόλοιπο πρόγραμμα, ενώ η προσδοκία είναι το πρόγραμμα αυτό να προχωρήσει στην επόμενη φάση του δηλαδή να μεγαλώσει και να δώσει υπηρεσίες εμπορικά, εξασφαλίζοντας επιπλέον χρηματοδότηση.
Επίσης περιλαμβάνεται η κατασκευή ενός επίγειου ραντάρ (προϋπολογισμού περίπου 30 εκατ. ευρώ) το οποίο θα παρακολουθεί τα αποκαλούμενα διαστημικά σκουπίδια (δορυφόροι που έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας αλλά συνεχίσουν να βρίσκονται σε τροχιά).
Παράλληλα η ΕΑΒ έχει αναλάβει το έργο HAITF (Hellenic Assembly, Integration and Testing Facility).
Πρόκειται για το σχεδιασμό, υλοποίηση και λειτουργία μιας σύγχρονης υποδομής, εντός των εγκαταστάσεων της ΕΑΒ, στο Σχηματάρι, για συναρμολόγηση, ενσωμάτωση και δοκιμή (AIT) διαστημικού υλικού και δορυφόρων.
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση της ΕΑΒ στις αρχές του έτους η υποδομή HAITF θα μπορεί να φιλοξενήσει διαστημικό υλικό και μικρούς δορυφόρους για να υποστηρίξει τη διαδικασία συναρμολόγησης και ενσωμάτωσης των δορυφορικών υποσυστημάτων στο διαστημικό σκάφος, καθώς και τη διεξαγωγή λειτουργικών και περιβαλλοντικών δοκιμών.
Η ελληνική διαστημική βιομηχανία συμμετέχει ακόμη στα προγράμματα που λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο της ελληνικής συμμετοχής – συνδρομής στον ESA αξίας 72 εκατ. για την τριετία 2023 – 2026. Όπως προαναφέραμε η ελληνική διαστημική βιομηχανία έχει ξεκινήσει ουσιαστικά από αυτά τα προγράμματα τα οποία ενισχύουν τις συνέργειες με το ευρωπαϊκό διαστημικό οικοσύστημα.
Τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος για την Άμυνα
Στις αρχές Ιουλίου ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, συναντήθηκε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, παρουσία του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Στρατηγού, Δημήτριου Χούπη και του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΘΑ Αντώνη Οικονόμου, με τον υπουργό και τον υφυπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Συζήτησαν θέματα επικοινωνιών των ενόπλων δυνάμεων τα οποία σύμφωνα με δήλωση του κ. Δένδια «αποτελούν σημαντικό τμήμα της Ατζέντας 2030». Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας ανακοίνωσε στη συνέχεια την πρόθεση της χώρας να αποκτήσει τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο που θα καλύπτει τις ανάγκες επικοινωνίας της εθνικής άμυνας.
«Η απόκτηση δορυφόρου για τις Ένοπλες Δυνάμεις μας αποτελεί έναν μεγάλο στόχο, για την επίτευξη του οποίου υπάρχει συνεχής συνεργασία με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης» δήλωσε σχετικά ανοίγοντας, μεταξύ άλλων, ακόμα ένα σημαντικό κεφάλαιο για την ελληνική διαστημική βιομηχανία.
Οι λεπτομέρειες και το χρονοδιάγραμμα δεν έχουν γίνει γνωστά, ωστόσο, μια επένδυση σε τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο είναι της τάξεως των 200 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τον κ. Πότση, «με όλα τα παραπάνω η Ελλάδα δύναται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στα Νοτιοανατολική Ευρώπη, διαθέτοντας σειρά από υπηρεσίες που θα αφορούν, μεταξύ άλλων, τη μετανάστευση, την γεωργία, ό,τι έχει να κάνει με την κλιματική αλλαγή, τη διαχείριση υδάτινων πόρων και καταστροφικών φαινομένων. Από την πλευρά του κράτους αυτή τη στιγμή χρειάζεται μια μακρόπνοη στρατηγική προκειμένου να αξιοποιηθούν όλες αυτές οι επενδύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη με στόχο τα οικονομικά, εθνικά και στρατηγικά οφέλη της διαστημικής αγοράς».
Η συμφωνία για την ένταξη της Ελλάδας στον ESA υπεγράφη σαν σήμερα 19 Ιουλίου, πριν 20 χρόνια (2004) στα κεντρικά γραφεία του Οργανισμού στο Παρίσι. Η Ελλάδα έγινε το 16ο μέλος του ESA περίπου ένα χρόνο μετά, τον Μάρτιο του 2025.
Με στόχο την ανταλλαγή επιστημονικών απόψεων και η από κοινού ανάπτυξη ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων μεταξύ Ελλάδος και Αμερικής χθες πραγματοποιήθηκε συνάντηση εργασίας στη Βουλή με το Πανεπιστήμιο Purdue.
Η συνάντηση έγινε με πρωτοβουλία της προέδρου της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Βουλευτού Ηλείας Διονυσίας – Θεοδώρας Αυγερινοπούλου και συμμετείχαν ο υφυπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κ. Κυρανάκης, ο αντιπρόεδρος του Πανεπιστημίου Purdue Δρ. Π. Βλάχος, εκπρόσωποι ελληνικών οργανισμών και επιχειρήσεων, καθώς και ερευνητές που δραστηριοποιούνται στο χώρο της αεροναυπηγικής, της διαστημικής τεχνολογίας και εφαρμογές αυτών.
Το Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο Purdue είναι γνωστό ως «κοιτίδα των Αστροναυτών». Διαθέτει εξειδικευμένα προγράμματα στον τομέα των διαστημικών εφαρμογών και της αεροναυπηγικής μηχανικής, έχει ήδη στείλει 27 και πλέον αποφοίτους του αστροναύτες στο διάστημα, ενώ συνεργάζεται στενά με τη NASA. Διαθέτει επίσης το Purdue Space Program (PSP), μια διεπιστημονική ομάδα φοιτητών που ασχολείται με τον σχεδιασμό, την κατασκευή και την πτήση πειραματικών πυραύλων και μικροδορυφόρων.
