Ισχυρός επενδυτικός «παίκτης» στα Βαλκάνια παρέμεινε η χώρα μας και το 2023, σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία από τα ελληνικά Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στις αρμόδιες κατά τόπους ελληνικές Πρεσβείες.

Αύξηση ελληνικών επενδύσεων καταγράφεται σε Ρουμανία, Βουλγαρία, Αλβανία και Τουρκία, σε αντίθεση με τη Βόρεια Μακεδονία όπου το 2023 παρατηρείται αρνητική ροή ελληνικών ΑΞΕ, όπως και μείωση των εισαγωγών από την Ελλάδα.

Βόρεια Μακεδονία

Το 2022 τα ελληνικά Αποθέματα Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) στη Βόρεια Μακεδονία διευρύνθηκαν περαιτέρω και διαμορφώθηκαν στα 728,6 εκ. ευρώ (από 612,1 εκ. ευρώ το 2021 (μεταβολή 16%).

Τα ελληνικά Αποθέματα το 2022 αντιπροσώπευαν το 10,4% του συνόλου των ΑΞΕ στη γειτονική χώρα και η Ελλάδα ανέβηκε για πρώτη φορά στη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών που διαθέτουν τα μεγαλύτερα αποθέματα ΑΞΕ στη Βόρεια Μακεδονία.

Υπενθυμίζεται ότι, οι ελληνικές επενδύσεις αφορούν κατά κύριο λόγο τους τομείς ενέργειας, υποδομών – κατασκευών, κλάδους λιανεμπορίου και δη των τροφίμων, καθώς και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.

Όσον αφορά στις ροές ΑΞΕ στη Βόρεια Μακεδονία, το 2023, παρατηρείται αρνητική ροή της Ελλάδας προς την Βόρεια Μακεδονία ύψους -26,91 εκ. ευρώ (στοιχεία ροών Κεντρικής Τράπεζας Βορείου Μακεδονίας, Δεκέμβριος 2023).

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι δραστηριοποιούμενες στη Βόρεια Μακεδονία επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων υπολογίζονται σε περίπου 300.

Οι κύριοι τομείς οικονομικής δραστηριότητας, στους οποίους συγκεντρώνονται οι ελληνικές ΑΞΕ, είναι ο τραπεζικός (έχει απομείνει μόνον η Stopanska Banka του Ομίλου ЕТЕ, καθώς η Alpha Bank εξαγοράσθηκε το 2016), τα πετρελαιοειδή, η ηλεκτρική ενέργεια, η μεταποίηση και η κλωστοϋφαντουργία, η εξόρυξη και τα λατομεία, το εμπόριο τροφίμων/ποτών, οι συμβουλευτικές, λογιστικές και δικηγορικές εταιρείες, και επιχειρήσεις που ασχολούνται με τον καπνό.

Απομείωση καταγράφηκε επίσης το 2023 και στις εμπορικές σχέσεις των δυο χωρών.

Συγκεκριμένα, οι διμερείς εμπορικές σχέσεις διαγράφουν ανοδική πορεία την τελευταία πενταετία με εξαίρεση τα έτη 2020 και 2023. Ειδικά το 2023, ο όγκος εμπορίου σημείωσε μείωση 20,1% περίπου, σε σχέση με το 2022, ανερχόμενος σε περίπου 1,35 δισ. ευρώ (από 1,69 δισ. ευρώ),με μερίδιο 6,95% επί του συνολικού όγκου εξωτερικού εμπορίου (από 8,2% το 2022).

Το σύνολο των ελληνικών εξαγωγών στη Βόρεια Μακεδονία, την υπό εξέταση περίοδο, ήταν 1,04 δισ. ευρώ καταγράφοντας μείωση κατά 23,4% οφειλόμενη στην πτώση των τιμών ενέργειας.

Οι εξαγωγές προϊόντων της Βορείου Μακεδονίας στην Ελλάδα έφθασαν τα 306,5 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μικρή μείωση σε σχέση με πέρυσι (6,5%). Το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας, με πλεόνασμα 737,3 εκατ. ευρώ (από 1,03 δισ. ευρώ το 2022).

Συνολικότερα, το 2023 η χώρα μας βρέθηκε στην τρίτη θέση ως εμπορικός εταίρος της Βόρειας Μακεδονίας.

 Αλβανία

Στα 236 εκατ. ευρώ ανέρχονταν στα τέλη του Δεκεμβρίου 2023 οι ελληνικές Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (απόθεμα) στην Αλβανία, σύμφωνα με στοιχεία από το ελληνικό γραφείο ΟΕΥ Τιράνων, έναντι 208 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2022.

Παρότι ανοδική, η πορεία αυτή σίγουρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εντυπωσιακή, δεδομένης της μεγάλης αύξησης ΑΞΕ που δέχτηκε η Αλβανία το 2023 και συνεχίζεται και φέτος.

Για «δραματική μείωση του όγκου των ελληνικών επενδύσεων στην Αλβανία» είχε κάνει λόγο και ο Αλβανός πρωθυπουργός, Έντι Ράμα, στην ομιλία του στο Φόρουμ Ελλάδας-Αλβανίας που διοργάνωσε το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών τον Μάρτιο του 2023, σημειώνοντας ότι «ο όγκος των ελληνικών επενδύσεων στην Αλβανία έχει μειωθεί δραματικά. Από πάνω από 1 δισ. ευρώ το 2017 σε 200 εκατ. ευρώ».

Σύμφωνα, δε, με νεότερα στοιχεία της αλβανικής Κεντρικής Τράπεζας, οι ξένες επιχειρήσεις επένδυσαν 354 εκατ. ευρώ στην Αλβανία κατά το πρώτο τρίμηνο του 2024, με σημαντική συνεισφορά από τουρκικές και ιταλικές εταιρείες, Αυτό σημαίνει αύξηση 47 εκατ. ευρώ σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι (307 εκατ. το 2023).

Οι τουρκικές επενδύσεις ήταν στην κορυφή, συνολικού ύψους 69 εκατ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 20% της συνολικής εισροής άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ). Ακολούθησε η Ιταλία με 41 εκατ. ευρώ, ενώ σημαντική ήταν και η συμβολή της Αυστρίας, της Ολλανδίας, του Κοσόβου και της Γερμανίας.

Οι επενδύσεις από χώρες όπως η Κίνα, η Ελλάδα, η Σουηδία, η Γαλλία και η Σλοβενία ήταν συγκριτικά χαμηλότερες, κυμαινόμενες από 1 έως 3 εκατ. ευρώ. Κατά το τελευταίο έτος τη μεγαλύτερη αύξηση στις επενδυτικές ροές προς την Αλβανία σημείωσαν η Αυστρία, η Βόρεια Μακεδονία και το Κόσοβο σημείωσαν, με αύξηση 48%, 50% και 82% αντίστοιχα.

Σημειωτέον, επίσης, ότι αυξημένες κατά 26,4%, ήταν το 2023 οι αφίξεις επισκεπτών από την Αλβανία στην Ελλάδα, ανερχόμενες σε 1.086.400 έναντι 859.600 το 2022.

 Ρουμανία

Στην πέμπτη θέση μεταξύ των κυριότερων επενδυτριών χωρών στη Ρουμανία ανέβηκε η χώρα μας για το 2023, έναντι της όγδοης θέσης που κατείχε το 2022.

Σύμφωνα με στοιχεία από τη Ρουμανική Υπηρεσία Εμπορικού Μητρώου/Oficiul Național al Registrului Comerțului-ONRC, που αφορούν στο σύνολο του επενδεδυμένου ξένου κεφαλαίου/FDI Stock στη Ρουμανία ανά χώρα/αριθμό εταιρειών για το σύνολο του 2023, τα οποία δημοσιοποίησε το ελληνικό γραφείο ΟΕΥ στο Βουκουρέστι, υπάρχει  αύξηση τόσο του επενδεδυμένου κεφαλαίου όσο και του αριθμού των καταγεγραμμένων επιχειρήσεων.

Οι συνολικές επενδύσεις/FDI Stock της Ελλάδας στην Ρουμανία κατά την ίδια περίοδο έφθασαν στα 2,44 δισ. ευρώ, έναντι 1,5 δισ. ευρώ το 2022 (αύξηση κατά 59,5%, λόγω κυρίως της εξαγοράς της Enel από την ΔΕΗ) αντιπροσωπεύοντας ποσοστό 5% του συνόλου (3,29% το 2022). Επίσης, οι ρουμανικές εταιρείες με συμμετοχή ελληνικού κεφαλαίου ανέρχονται σε 8.624, έναντι 8.398 επιχειρήσεων το 2022.

Όσον αφορά, δε, τις διμερείς εμπορικές σχέσεις, το 2023 σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ σημειώθηκε μικρή πτώση τόσο στις ελληνικές εξαγωγές στη Ρουμανία, οι οποίες ανήλθαν σε 1,826 δισ. ευρώ έναντι 1,835 δισ. ευρώ του 2022, ενώ οι εισαγωγές ρουμανικών προϊόντων στην χώρα μας ανήλθαν σε 1,041 δισ. ευρώ έναντι 1,044 δισ. ευρώ.

Τα κυριότερα εξαγόμενα προϊόντα από την Ελλάδα στη Ρουμανία είναι παιχνίδια, προϊόντα πετρελαίου, προϊόντα βιομηχανίας κατασκευών – σύρματα από χαλκό, συσκευές ημιαγωγών, χοντρόσυρμα από σίδηρο, πλάκες-ταινίες και φύλλα από αργίλιο, ράβδοι από αργίλιο-, προϊόντα χημικής βιομηχανίας -λιπάσματα-, προϊόντα βιομηχανίας πλαστικών – πολυμερή του στυρολίου, πολυμερή του αιθυλενίου, πλάκες-φύλλα-μεμβράνες-ταινίες από πλαστικές ύλες-, Η/Υ, φρέσκα φρούτα (εσπεριδοειδή, βερίκοκα-κεράσια-ροδάκινα, μπανάνες) και παρασκευασμένες ελιές.

Αντίστοιχα, τα κυριότερα εισαγόμενα προϊόντα στην Ελλάδα από τη Ρουμανία είναι σύρματα και καλώδια, επιβατικά αυτοκίνητα, μετρητές αερίων, προβατοειδή- αιγοειδή, τσιγάρα, νερά, έπιπλα, αέρια πετρελαίου, τηλεφωνικές συσκευές και απορρυπαντικά.

Βουλγαρία

Σύμφωνα με στοιχεία από την Κεντρική Τράπεζα της Βουλγαρίας (ΒΝΒ) που επιμελήθηκε το ελληνικό γραφείο ΟΕΥ της Σόφιας, το 2023 οι ελληνικές άμεσες επενδύσεις στη Βουλγαρία (απόθεμα) αυξήθηκαν σε 3,570 δισ. ευρώ έναντι 2,958 δισ. ευρώ το 2022 και 2,814 δισ. ευρώ το 2021.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τη βουλγαρική κρατική υπηρεσία προσέλκυσης επενδύσεων  Invest Bulgaria, οι ελληνικές ΑΞΕ στη Βουλγαρία είναι ακόμη μεγαλύτερες, διότι μεγάλο μέρος των εισροών επενδυτικών κεφαλαίων ελληνικών επιχειρήσεων προέρχεται από το Λουξεμβούργο, την Κύπρο και την Ολλανδία.

Όσον αφορά, δε, το διμερές εμπορικό ισοζύγιο, σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που επεξεργάστηκε το ελληνικό γραφείο ΟΕΥ, οι ελληνικές εξαγωγές στη Βουλγαρία μειώθηκαν το 2023 κατά 17,79% ανερχόμενες σε 3,462 δισ. ευρώ έναντι 4,211 δισ. ευρώ του 2022, ενώ οι εισαγωγές στην Ελλάδα από τη Βουλγαρία αυξήθηκαν κατά 7,27%, ανερχόμενες σε 2,803 δισ. ευρώ έναντι 2,613 δις. ευρώ του 2022.

Τα πέντε κορυφαία προϊόντα στις εξαγωγές της Βουλγαρίας προς την Ελλάδα περιλαμβάνουν σιτάρι, σίκαλη (εκτός από εκείνα για σπορά), ηλιέλαιο ή καρθαμέλαιο,  λευκή ζάχαρη, καλαμπόκι και ακατέργαστο ηλιέλαιο.

Στην πρώτη πεντάδα αντίστοιχα των προϊόντων που εισάγει η Βουλγαρία από την Ελλάδα περιλαμβάνονται το πετρέλαιο εσωτερικής καύσης, τα απόβλητα και υπολείμματα εξευγενισμένου χαλκού, φωτοβολταϊκά στοιχεία, φυσικό αέριο και πλαστικά παιχνίδια.

Έντονα ανοδικά κινήθηκαν το 2023 και οι τουριστικές ροές προς τη χώρα μας από η Βουλγαρία. Συγκεκριμένα, οι αφίξεις από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα κατέγραψαν αύξηση 58,63% το 2023 έναντι του 2022, ανερχόμενες σε 2.874.587 έναντι 1.812.084.

Τουρκία

Στα 2,724 δις. ευρώ ανήλθαν οι ελληνικές εξαγωγές στη γειτονική Τουρκία το 2023, έναντι 2,502 δις. ευρώ του 2022, ενώ οι τουρκικές εισαγωγές στην Ελλάδα μειώθηκαν σε 1,818 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ που δημοσιοποιεί το ελληνικό γραφείο ΟΕΥ Άγκυρας.

Όσον αφορά τις επενδύσεις, οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία το 2022 αυξήθηκαν σε 352 εκατ. ευρώ από 345 εκατ. το 2021, ενώ οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα αυξήθηκαν το 2022 σε 312 εκατ. ευρώ έναντι 104 εκατ. του 2021.

Οι σημαντικότερες τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα προέρχονται από τις εταιρείες Dogus Group (επενδύσεις σε τουριστικές υποδομές-μαρίνες),  Eren Holding (χαρτοποιία-συσκευασία-Nova Paper and Packaging Hellas SA), Pak Holdings (MEL SA), Polisan (Χημικά στη Βιομηχανική Περιοχή Βόλου), Ziraat Bank (τουρκική κρατική τράπεζα στην Ελλάδα) και Suoz Energy (τεχνολογία φωτοβολταϊκών πάνελ).

Επίσης, ο πρόεδρος του Ελληνοτουρκικού Επιμελητηρίου Βορείου Ελλάδος, Δημήτρης Συμεωνίδης, έχει δηλώσει στις αρχές του 2024 ότι τουρκικοί επιχειρηματικοί Όμιλοι «ιχνηλατούν» την αγορά της Ανατολικής Μακεδονίας, με στόχο την πραγματοποίηση επενδύσεων ύψους πολλών εκατομμυρίων ευρώ, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από αέριο, σε συνεργασία με Έλληνες εταίρους και ότι υπάρχει προχωρημένο στάδιο διαπραγματεύσεων με δύο ομίλους στην Τουρκία, για ισάριθμες επενδύσεις, ύψους περίπου 100 εκατ. ευρώ έκαστη, στον ενεργειακό τομέα.

Ανοδικά κινήθηκε, στο μεταξύ, το 2023 ο εισερχόμενος τουρισμός στη χώρα μας από την Τουρκία, με 658.575 αφίξεις στην Ελλάδα το 2023 έναντι 567.819 του 2022.