Στην επικαιροποίηση του Μεταλλευτικού Κώδικα, μεταξύ άλλων, προχωρά το ΥΠΕΝ, σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, Α. Αϊβαλιώτη, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της υπεύθυνης εξορυκτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα και στο πλαίσιο της στρατηγικής για αυτονομία σε Ορυκτές Πρώτες Ύλες της χώρας μας αλλά και της Ευρώπης συνολικά.
Όπως τόνισε ο κ. Αϊβαλιώτης κατά τη σχετική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Δράμα για την Καινοτομία και Ψηφιακή Μετάβαση στην Εξορυκτική Βιομηχανία – Εφαρμογές και Προκλήσεις με το γενικό τίτλο «Εξορύσσοντας για το μέλλον», με αφορμή τα 100 χρόνια του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, η στρατηγική προς αυτή την κατεύθυνση περιλαμβάνει επίσης σειρά πρωτοβουλιών από την ελληνική πλευρά που αφορούν την ενδυνάμωση της ΕΑΓΜΕ, θεσμικές παρεμβάσεις για προώθηση μεταλλευτικών επενδύσεων για τα κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά όσο και για τα λατομικά ορυκτά και κυρίως το ελληνικό μάρμαρο, τη νομοθετική ρύθμιση για το PostMining, δηλαδή ανενεργούς εξορυκτικούς χώρους και την αποκατάστασή τους, την προκήρυξη διαγωνισμού για τα αποθέματα Αντιμονίου στη Χίο και την υποστήριξη των προσπαθειών παραγωγής γαλλίου από τα βωξιτικά κοιτάσματα, τη θέσπιση και ενεργοποίηση του «onesinglepointcontact» όπως αυτό προβλέπεται στην CRMA, την ψηφιοποίηση του συστήματος υποβολής των ετήσιων δελτίων δραστηριότητας για όλες τις εξορυκτικές επιχειρήσεις, το σχεδιασμό ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος για τον τομέα των ΟΠΥ, τη θεσμική κατοχύρωση της υπόγειας εκμετάλλευσης των λατομικών ορυκτών, την ώθηση εφαρμογών καινοτομίας.
Πρωτοβουλίες
Αναλυτικά ο Γ.Γ. του ΥΠΕΝ επεσήμανε πως «έχουμε ήδη αρχίσει με σταθερά και συστηματικά βήματα να σχεδιάζουμε και να υλοποιούμε επενδύσεις και σε τέτοια ορυκτά που ως κρίσιμα και στρατηγικά, αντανακλούν στην βελτίωση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης αλλά και τη δική μας συνεισφορά στο σκοπό αυτό». Ωστόσο σημείωσε πως «η Ελλάδα έχει ανάγκη από υπεύθυνη εξόρυξη και διαφύλαξη της ασφάλειας, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας για την επίτευξη της αυτονομίας στον τομέα των πρώτων υλών, και είναι ο μόνος δρόμος για να διατηρήσουμε το αναπτυξιακό και πολιτιστικό μας πρότυπο. H αναμενόμενη σημαντική ανάπτυξη του τομέα Ορυκτών Πρώτων Υλών θα πρέπει να συνοδεύεται από ενέργειες που προωθούν την κυκλική οικονομία, την επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση αλλά και τη δέουσα διαφάνεια και τη συμπερίληψη κριτηρίων αναφοράς για το περιβάλλον, την κοινωνία και την διακυβέρνηση δηλαδή τα κριτήρια ESG, ώστε να περιορίζονται οι αρνητικές επιπτώσεις σε περιβάλλον, τοπικές κοινότητες, ειδικές πληθυσμιακές ομάδες κλπ.».
Οι πρωτοβουλίες για την ώθηση της υπεύθυνης εξορυκτικής δραστηριότητας σύμφωνα με τον κ.Αϊβαλιώτη αφορούν κατ’αρχάς την ενδυνάμωση της ΕΑΓΜΕ είτε με ανθρώπινους πόρους είτε με χρηματοδότηση έργων για να ανταποκριθεί στις προσδοκίες έρευνας που αναμένουμε. Ο στόχος είναι η ολοκληρωμένη γνώση του κοιτασματολογικού δυναμικού της χώρας που θα μειώσει το ρίσκο του επενδυτή και θα φέρει περισσότερες επενδύσεις και έσοδα για το κράτος. Από πλευράς περιβάλλοντος, έμφαση έχει δοθεί στην τεχνοκρατική και αποφασιστική επανεκκίνηση της αποκατάστασης της Κίρκης, που θεωρείται η πιο μολυσμένη μεταλλευτική περιοχή, κάτι που θα συμβάλλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης της κοινωνίας στην εξορυκτική βιομηχανίας.
Η στοχοθεσία περιλαμβάνει επίσης θεσμικές παρεμβάσεις που σχετίζονται τόσο με την προώθηση των μεταλλευτικών επενδύσεων, ειδικότερα για τα κρίσιμα και στρατηγικά ορυκτά όσο και για τα λατομικά ορυκτά και κυρίως το ελληνικό μάρμαρο και την προώθησή του ως ένα εμβληματικό παραδοσιακό τομέα που υπηρετεί τον τόπο μας για πολλές χιλιετίες.
Ήδη έχει ανατεθεί στις υπηρεσίες του ΥΠΕΝ η επικαιροποίηση του Μεταλλευτικού Κώδικα που μετά από αρκετά χρόνια θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί και να γίνει πιο ελκυστικός για επενδυτικούς σκοπούς. Πράγματι, έχουμε εντοπίσει αρκετά σημεία όπου ο Μεταλλευτικός Κώδικας απαιτεί την ουσιαστική παρέμβασή μας ώστε να γίνει απλούστερη, ευκολότερη και συμβατή με τις απαιτήσεις των καιρών, η διαδικασία εκμίσθωσης των μεταλλευτικών χώρων. Για να αντιμετωπίσουμε προβλήματα του παρελθόντος έχουμε ενεργοποιήσει μια Ομάδα Έργου που θα φέρει μια νομοθετική ρύθμιση για το PostMining, δηλαδή ανενεργούς εξορυκτικούς χώρους και την αποκατάστασή τους ώστε να μην εγκαταλείπονται οι χώροι εξόρυξης, με απρόβλεπτες συνέπειες στο περιβάλλον. Η ίδια ομάδα θα προτείνει σχέδιο νόμου για την φύλαξη, συντήρηση και εναλλακτική αξιοποίηση των χώρων αυτών με στόχο την αξιοποίησή τους με παράλληλη διατήρηση και ανάδειξη της μεταλλευτικής κληρονομιάς.
Όσον αφορά τις κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες, τα μέχρι τώρα δεδομένα της έρευνας για το μεταλλείο στους Μολάους είναι πολύ ενθαρρυντικά για την ύπαρξη Γερμανίου, ενώ προχωρά η προκήρυξη διαγωνισμού για τα αποθέματα Αντιμονίου στη Χίο. Παράλληλα, το ΥΠΕΝ υποστηρίζει τις προσπάθειες παραγωγής Γαλλίου από τα βωξιτικά κοιτάσματα.
Σημαντικό αντικείμενο της προσπάθειας για τις κρίσιμες και στρατηγικές πρώτες ύλες είναι η θέσπιση και ενεργοποίηση του «onesinglepointcontact» όπως αυτό προβλέπεται στην CRMA. Αυτό όμως θα ισχύσει για όλες τις ορυκτές πρώτες ύλες. Πρόθεσή δεν είναι η ύπαρξη δύο διαφορετικών μηχανισμών αδειοδότησης, αλλά η δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος αδειοδότησης, τύπου «singlepointcontact» για όλες τις ορυκτές πρώτες ύλες. Σύντομα θα ανακοινωθούν οι σχετικές αποφάσεις.
Ολοκληρώθηκε η ψηφιοποίηση του συστήματος υποβολής των ετήσιων δελτίων δραστηριότητας για όλες τις εξορυκτικές επιχειρήσεις, ένα πάγιο αίτημα που δεν θα μπορούσε να περιμένει περισσότερο στις μέρες μας.
Ακόμη έχει μπει ως στόχος εντός του ετήσιου σχεδίου δράσης του Υπουργείου, ο σχεδιασμός ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος για τον τομέα των ΟΠΥ, το οποίο θα υποστηρίζει τους εμπλεκόμενους φορείς, τις επιχειρήσεις και τις υπηρεσίες αδειοδότησης, αλλά και τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στον κλάδο ειδικότερα μετά την δημοσίευση του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για τις Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες, που -μεταξύ άλλων- επιτάσσει την ψηφιοποίηση των διαδικασιών του τομέα και την εξωστρέφεια της πληροφορίας προς διευκόλυνση των επενδύσεων. Ένα τέτοιο Σύστημα θα πρέπει να ενσωματώνει όλα τα απαραίτητα δεδομένα προκειμένου να αποτελέσει εργαλείο πληροφόρησης αλλά και λήψης αποφάσεων στον τομέα της εξόρυξης, με τη συμμετοχή σε αυτό όλων των υπηρεσιών που εκδίδουν σχετικές διοικητικές πράξεις και αλληλοεπιδρώντας με συστήματα που ήδη λειτουργούν (π.χ. Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο, notifybusiness.gov.gr).
Για το μάρμαρο, θεωρείται ότι η εκμετάλλευσή του, ειδικότερα η υπόγεια, μπορεί πέραν των τεχνικών και οικονομικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει αναλόγως την επιμέρους εφαρμογή, να αποκτήσει πλέον και περιβαλλοντική διάσταση. Δηλ. να οδηγήσει σε περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και στην ενίσχυση της φέρουσας ικανότητας του περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή Ανατολικής Μακεδονίας όπου έχουμε την πλειοψηφία των μαρμαροφόρων εκμεταλλεύσεων σε όλη τη Χώρα.
Γίνεται δουλειά και προς την κατεύθυνση αυτή, δηλ. την θεσμική κατοχύρωση της υπόγειας εκμετάλλευσης των λατομικών ορυκτών, για την υλοποίηση της οποίας όμως θα χρειαστεί η έμπρακτη συνδρομή όλων των επιχειρηματικών φορέων και των θεσμών που τους εκπροσωπούν. Συνδρομή, με την έννοια πάντοτε της τήρησης των αυστηρότατων κανόνων για την ασφάλεια, την ορθολογική εκμετάλλευση και το περιβάλλον που απαιτούνται. Τέλος, στο θέμα της καινοτομίας, ο κ. Αϊβαλιώτης τόνισε πως είναι ένας πυλώνας απαραίτητος για τον εκσυγχρονισμό της μεταλλευτικής βιομηχανίας. Η καινοτομία και η ψηφιακή τεχνολογία έχουν ξεκινήσει να ενσωματώνονται στην Ιndustry 4.0 με πρωταγωνιστές την αυτοματοποίηση και τη ρομποτική αλλά και το διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT).
Παγκόσμιος Πρωταθλητής ο ελληνικός εξορυκτικός κλάδος
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, Κ. Γιαζιτζόγλου ανέφερε πως η Ελλάδα παράγει περισσότερους από 70 εκατομμύρια τόνους ορυκτών πρώτων υλών παράγει ετησίως και το 60% αυτών καταναλώνονται εντός της χώρας.
Οι ελληνικές εξορυκτικές επιχειρήσεις αποδεικνύουν εμπράκτως τη δυναμική τους χρησιμοποιώντας τεχνολογίες αιχμής τόσο στο κομμάτι του εξοπλισμού όσο και στο κομμάτι της διαχείρισης της επικοινωνίας και της πληροφορίας, δηλαδή των ψηφιακών εφαρμογών που είναι άγνωστες στο ευρύ κοινό.
Απτά παραδείγματα καινοτομίας και τεχνολογίας αιχμής
Απτό παράδειγμα καινοτομίας αποτελεί η αξιοποίηση των σύγχρονων ηλεκτρικών μηχανημάτων (πριόνια, συρματοκοπές κ.ά.) που παρέχει τη δυνατότητα εξόρυξης με μεγαλύτερη ασφάλεια και ακρίβεια σε σχέση με τις προηγούμενες μεθόδους», σύμφωνα με τον Ζ. Σισμάνη, Διευθυντή Έργων Λατομείου Βώλακα της NOR-DIA SA. Αντίστοιχη εμβληματική υποδομή για τα ελληνικά δεδομένα αποτελεί η εγκατάσταση υπογείου ιδιωτικού δικτύου με τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας 4ης γενιάς (LTE) και σε βάθος 300μ. κάτω από το έδαφος, στο μεταλλείο της Ολυμπιάδας στη Χαλκιδική σύμφωνα με τον Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή Λειτουργιών Μεταλλείων Κασσάνδρας, της Hellas Gold SA κ. Μ. Παπασωτηρίου. Στην ασφάλεια των εργαζομένων στοχεύει η εφαρμογή της ψηφιακής τεχνολογίας στον εξοπλισμό των εξορυκτικών δραστηριοτήτων όπως αναφέρθηκε ο Σ. Παπαλής, Digital & Service Operations Manager της Eltrak.
Στην Ελλάδα ο αυτόματος διαλογέας πλακιδίων μαρμάρου έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει εύκολα, γρήγορα και με ακρίβεια τις διαλογές πλακιδίων και είναι μια παγκόσμια καινοτομία, σύμφωνα με τον Ηλία Ρηγόπουλο, Διευθύνοντα Σύμβουλο ΜΑΡΜΟΡ. Αντίστοιχα ο κος Γ. Μπουρμάς, Μine Operations Manager των Ελληνικών Λευκολίθων παρουσίασε το Ηλεκτρικό Μεταλλείο της εταιρείας την Εύβοια που αποτελεί το πρώτο του είδους του στην Ε.Ε. Σύμφωνα με τον Καθηγητή της Σχολής Μηχανικών Μεταλλείων_Μεταλλουργών του ΕΜΠ, Ανδρέα Μπενάρδο, η μεταλλευτική είναι ένας κλάδος ο οποίος πάντα χρησιμοποιούσε και χρησιμοποιεί την καινοτομία και τα εργαλεία που αυτή προσφέρει για να μπορέσει να επιτύχει τη μείωση του κόστους, την αύξηση της ασφάλειας, τη βελτιστοποίηση της παραγωγικότητας αλλά και την αύξησης της αποληψιμότητας των ορυκτών πρώτων υλών.
Συμπληρώνοντας ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής των Εκδηλώσεων Αθανάσιος Κεφάλας επιβεβαίωσε πως η χώρα μας έχει βάλει ψηλά βάζει τον πήχη αναφορικά με τους εθνικούς ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους, για την επίτευξη των οποίων περίοπτη θέση κατέχουν οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες, Στρατηγικές, Κρίσιμες αλλά και στο σύνολό τους. Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα του ΣΜΕ κ. Φώτη Στεφανή, «ο ΣΜΕ έχει επεξεργασθεί και επικοινωνήσει αρμοδίως σειρά θέσεων που αφορούν την εξόρυξη σε περιοχές Νatura, την υπόγεια εκμετάλλευση μαρμάρων, τις λιμενικές εγκαταστάσεις των εξορυκτικών βιομηχανιών, την Δασική Νομοθεσία και την απλοποίηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας».
Πλούσιο ορυκτολογικό δυναμικό της χώρας
Το πλούσιο ορυκτολογικό δυναμικό της χώρας είναι σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα της και η αξιοποίηση του ουσιαστικός μοχλός ανάπτυξης αλλά και εφαρμογής καινοτόμων λύσεων και υψηλής τεχνολογίας.
Παραμένουμε Νο 1 στην παραγωγή στην Ευρώπη και Νο 2 στον κόσμο (32% παγκόσμιας παραγωγής) σε περλίτη (κατασκευές), Νο 1 στην παραγωγή στην Ευρώπη και Νο 3 στον κόσμο (7,5% παγκόσμιας παραγωγής) σε μπετονίτη (κατασκευές, καλλυντικά, γεωργία), Νο 4 στην παραγωγή στην Ευρώπη και Νο 8 στον κόσμο στην παραγωγή μαρμάρων, Νο 1 στην παραγωγή στην Ευρώπη και Νο 13 στον κόσμο (4.9% παγκόσμιας παραγωγής) στο νικέλιο, Νο 1 στην παραγωγή στην Ευρώπη και στις 10 πρώτες χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα βωξίτη. H χώρα μας έχει ευνοϊκό γεωλογικό περιβάλλον και έχουμε ήδη ενεργή εξόρυξη για 5 κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες που αφορά στην παραγωγή βωξίτη, νικελίου, κοβαλτίου, μαγνησίτη και χαλαζία υψηλής ποιότητας για παραγωγή μεταλλικού πυριτίου καθώς και προγραμματισμένη εξόρυξη για 1 κρίσιμη πρώτη ύλη η οποία αφορά στην παραγωγή χαλκού, ενώ έχουμε και γεωλογική αναγνώριση που αφορά 9 κρίσιμες πρώτες ύλες (αρσενικό, γάλλιο, ελαφριές σπάνιες γαίες, βαριές σπάνιες γαίες, σκάνδιο, ομάδα λευκόχρυσου, βολφράμιο, γερμάνιο, γραφίτης).
Είναι καταγεγραμμένες είτε παλιές εκμεταλλεύσεις είτε αρχικές γεωλογικές έρευνες για το μαγγάνιο, τους άστριους, το χρώμιο, το αντιμόνιο, τον βαρύτη. Σημαντικές ενδείξεις για κοιτάσματα Γερμάνιου, Χαλκού και Αντιμονίου δίνουν ώθηση στη δραστηριότητα της εξορυκτικής βιομηχανίας στη χώρα μας και μπορούν να ενισχύσουν τη θέση της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό χάρτη των κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών.
