Αρνητικό ρεκόρ 15ετίας κατέγραψαν το α’ τρίμηνο του τρέχοντος έτους οι κενές θέσεις εργασίας στη χώρα, καθώς ανήλθαν σε 70.826, δείχνοντας το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις.
Αύξηση 72,2% προκύπτει συγκριτικά με το δ’ τρίμηνο 2023, όταν οι κενές θέσεις ήταν 41.120.
Ακόμα χειρότερα όμως, αν η σύγκριση γίνει με το αντίστοιχο α’ τρίμηνο της περσινής χρονιάς, όταν ήταν 32.850 οι κενές θέσεις που είχε εντοπίσει η ΕΛΣΤΑΤ, καθώς διαπιστώνεται αύξηση κατά 115,6% μέσα σε μόλις ένα έτος.
Με δεδομένο ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα διογκώνεται όταν η ανεργία υποχωρεί, δημιουργούν ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία τα στοιχεία της
Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
Υπενθυμίζεται ότι πριν από μία εβδομάδα γνωστοποιήθηκε ότι η ανεργία κατά το α’ τρίμηνο του τρέχοντος έτους ήταν στο 12,1%, καταγράφοντας αύξηση κατά 0,3 της μονάδας σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, αλλά και κατά 1,5 μονάδα συγκριτικά με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πριν από ένα έτος.
Άρα, διαπιστώνεται ότι η αύξηση των κενών θέσεων εργασίας καταγράφεται σε μια περίοδο που το συνολικό ποσοστό ανεργίας όχι μόνο δεν υποχωρεί, αλλά αντίθετα καταγράφει και ανοδική τάση, πάντα με κριτήριο το α’ τρίμηνο της τρέχουσας χρονιάς.
Πρέπει να επισημανθεί ότι η μοναδική φορά που οι κενές θέσεις απασχόλησης ήταν τόσο πολλές (51.613) ήταν το α’ τρίμηνο του 2009, δηλαδή ακριβώς πριν από 15 έτη.
Μόνο που τότε η ανεργία βρισκόταν σε μονοψήφια ποσοστά (9,1%), δηλαδή τρεις ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από τα σημερινά επίπεδα.
Επίσης, τότε η χώρα δεν είχε υποστεί πολύχρονη οικονομική κρίση, που συνεχίστηκε με κρίση υγείας (πανδημία) και ενέργειας. Άρα οι κενές θέσεις εργασίας δεν αποτελούσαν τόσο δομικό πρόβλημα για τη λειτουργία των επιχειρήσεων, όπως συμβαίνει σήμερα.
Οι έξι «πληγές»
Οι αιτίες, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, για τη διόγκωση του προβλήματος είναι πολλές και εστιάζουν στα εξής σημεία:
1. Κατάρτιση και δεξιότητες: Διαπιστώνεται ότι υπάρχει υστέρηση στα προγράμματα κατάρτισης και δεξιοτήτων, με συνέπεια να διατηρείται η αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης.
2. Τα προγράμματα επανακατάρτισης δεν είναι ευθυγραμμισμένα με τις απαιτήσεις της αγοράς.
3. Αμοιβές: Οι χαμηλοί μισθοί αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα για να προσελκύσουν εργαζόμενους και να καλυφθούν οι κενές θέσεις εργασίας.
4. Εργασιακές σχέσεις: Τα ωράρια, η υπερεργασία, η δουλειά χωρίς ρεπό και πολύ πάνω από το οκτάωρο σε ημερήσια βάση, δημιουργούν επίσης ισχυρό αντικίνητρο για να διορθωθεί το πρόβλημα.
5. Οι εργασιακές συνθήκες: Παράδειγμα, στον τομέα του τουρισμού καταγράφονται παράπονα για τις συνθήκες διαμονής των εργαζομένων που πηγαίνουν να εργαστούν τους θερινούς μήνες.
6. Brain drain: Το υψηλό επίπεδο μόρφωσης και εξειδίκευσης που έχει αποκτήσει μεγάλη μερίδα εργαζομένων, κυρίως νέων σε ηλικία, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις προσφερόμενες θέσεις εργασίας, που πολλές φορές είναι χαμηλής ποιότητας.
Έτσι, οι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας προτιμούν τη λύση να εργαστούν στο εξωτερικό, καθώς με βάση τα προσόντα τους έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.
Tα τρία μηνύματα
Είναι χαρακτηριστική η τοποθέτηση του Γιώργου Αργείτη, καθηγητή στο Οικονομικό Τμήμα του ΕΚΠΑ και επιστημονικού διευθυντή στο Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ.
Όπως δήλωσε στη «Ν», το συγκεκριμένο στοιχείο που καταγράφεται από την ΕΛΣΤΑΤ «κρύβει δύο πράγματα. Το πρώτο είναι η σημαντική ανάγκη να γίνουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις με αύξηση δαπανών στα προγράμματα κατάρτισης και διά βίου εκπαίδευσης, έτσι ώστε να υπάρξει μείωση ανάμεσα στην οριζόντια αναντιστοιχία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων.
Το δεύτερο όμως είναι ότι κρύβει και το μείζον πρόβλημα των χαμηλών αμοιβών στην ελληνική οικονομία, που είναι και πρόβλημα της κάθετης αναντιστοιχίας, το οποίο αποθαρρύνει εργαζόμενους με υψηλή ειδίκευση και προσόντα να αποδεχτούν θέσεις πολύ χαμηλών αμοιβών και προσόντων».
Από την πλευρά του ο διοικητής της ΔΥΠΑ, Σπύρος Πρωτοψάλτης, εστιάζει με δήλωσή του στη «Ν» στην ανάγκη να δοθεί «ακόμα μεγαλύτερη έμφαση σε δράσεις ταχύρρυθμης συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, που θα προετοιμάσουν γρήγορα και αποτελεσματικά το εργατικό δυναμικό της χώρας για τις χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας που δημιουργεί η οικονομική ανάπτυξη.
Η ΔΥΠΑ θα συνεχίσει να αξιοποιεί ευρωπαϊκούς πόρους, ώστε οι άνεργοι και οι εργαζόμενοι να αποκτήσουν τις δεξιότητες που έχει ανάγκη η οικονομία και να βελτιωθεί η αντιστοίχιση δεξιοτήτων μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης στην αγορά εργασίας».
Αξίζει να επισημανθεί ότι η τελευταία φορά που οι κενές θέσεις εργασίας ήταν κάτω από το ψυχολογικό όριο των 10.000, ακριβέστερα 6.685, ήταν ακριβώς πριν από μία τριετία, δηλαδή το α’ τρίμηνο του 2021. Ακολούθως η πορεία που υπήρξε ήταν σχεδόν μόνιμα αυξητική. Το «φράγμα» των 20.000 κενών θέσεων (27.246) ξεπεράστηκε το β’ τρίμηνο του 2022, το α’ τρίμηνο του 2023 είχαμε για πρώτη φορά πάνω από 30.000 κενές θέσεις (32.850) και την ίδια χρονιά στο δ’ τρίμηνο ξεπεράστηκαν και οι 40.000 θέσεις (41.120).
Για να φτάσουμε στο α’ τρίμηνο του τρέχοντος έτους και να σκαρφαλώσουν οι κενές θέσεις στις 70.826, αριθμός που συνιστά νέο αρνητικό ρεκόρ.
Ουσιαστική παρέμβαση στο πρόβλημα που έχει ανακύψει πραγματοποιεί μέσω της «Ν» και η Λουκία Σαράντη, πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος, επισημαίνοντας ότι ο ΣΒΕ έχει «υπογραμμίσει πολλές φορές θέτοντας στο κέντρο της συζήτησης τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι βιομηχανικές -και όχι μόνο- επιχειρήσεις στην ανεύρεση κατάλληλου προσωπικού. Θέλοντας, λοιπόν, να προσφέρουμε στη δημόσια συζήτηση ως κοινωνικοί εταίροι, εκπονήσαμε σε συνεργασία με την Deloitte μια ποιοτική μελέτη που βρίσκεται στη διάθεση των αρμόδιων υπουργείων.
Οι 13 καλά μελετημένες, ρεαλιστικές και σε πολλές περιπτώσεις καινοτόμες προτάσεις της μελέτης, αν υιοθετηθούν, μπορούν να αλλάξουν άμεσα την εικόνα της εργασίας στην Ελλάδα.
Επιπλέον, χρειάζεται να γίνουν ουσιαστικά βήματα για την προσέλκυση εργαζομένων και από τρίτες χώρες και έτσι ως ΣΒΕ σχεδιάζουμε προσεκτικά -από κοινού με άλλους φορείς- μία καινοτόμα πλατφόρμα, που θα μπορεί να γεφυρώνει ψηφιακά την προσφορά και τη ζήτηση, ενώ διασφαλίζει τη νομιμότητα όλων των διαδικασιών».
Η κ. Σαράντη χαρακτηρίζει ως «εξαιρετικά κρίσιμο να δημιουργήσουμε τον σχεδιασμό και τις προϋποθέσεις ώστε κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό να καλύψει θέσεις εργασίας και να οδηγήσει τις επιχειρήσεις, και την ευρύτερη οικονομία της χώρας, σε μια ακόμα πιο αποτελεσματική πορεία ανάπτυξης.
Εμείς ως ΣΒΕ εργαζόμαστε έμπρακτα προς αυτή την κατεύθυνση και έτσι θα συνεχίσουμε».
Ποιοι κρίσιμοι κλάδοι βρίσκονται στο «ραντάρ»
Η έρευνα Κενών Θέσεων Εργασίας είναι δειγματοληπτική και διενεργείται σε τριμηνιαία βάση. Καταγράφει τον αριθμό των Κενών Θέσεων Εργασίας στο σύνολο της οικονομίας, με εξαίρεση τον πρωτογενή τομέα και τις δραστηριότητες των νοικοκυριών, διευκρινίζει η ΕΛΣΤΑΤ.
Σκοπός της έρευνας είναι η τριμηνιαία καταγραφή των κενών θέσεων εργασίας στο άμεσο μέλλον, δηλαδή εκείνων που θα πρέπει να καλυφθούν σε διάστημα όχι μεγαλύτερο των τριών μηνών.
Τα στοιχεία για τον αριθμό των Κενών Θέσεων Εργασίας συλλέγονται με την Έρευνα Κόστους και Κενών Θέσεων Εργασίας η οποία διενεργείται σε τριμηνιαία βάση.
Ο πληθυσμός αναφοράς είναι το σύνολο των επιχειρήσεων που απασχολούν τουλάχιστον 3 μισθωτούς και δραστηριοποιείται στους κλάδους με γεωγραφική κάλυψη το σύνολο της χώρας.
Πρόκειται για τους ακόλουθους 18 κλάδους:
1. Ορυχεία και Λατομεία
2. Μεταποίηση
3. Παροχή Ηλεκτρικού Ρεύματος, Φυσικού Αεριού, Ατμού και Κλιματισμού
4. Παροχή Νερού, Επεξεργασία Λυμάτων, Διαχείριση Απόβλητων και
Δραστηριότητες Εξυγίανσης
5. Κατασκευές
6. Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο, Επισκευή Μηχανοκίνητων Οχημάτων
και Μοτοσικλετών
7. Μεταφορά και Αποθήκευση
8. Δραστηριότητες Υπηρεσιών Παροχής Καταλύματος και Υπηρεσιών Εστίασης
9. Ενημέρωση και Επικοινωνία
10. Χρηματοπιστωτικές και Ασφαλιστικές Δραστηριότητες
11. Διαχείριση Ακίνητης Περιουσίας
12. Επαγγελματικές, Επιστημονικές και Τεχνικές Δραστηριότητες
13. Διοικητικές και Υποστηρικτικές Δραστηριότητες
14. Δημόσια Διοίκηση και Άμυνα, Υποχρεωτική Κοινωνική Ασφάλιση
15. Εκπαίδευση
16. Δραστηριότητες σχετικές με την Ανθρώπινη Υγεία και την Κοινωνική Μέριμνα
17. Τέχνες, Διασκέδαση και Ψυχαγωγία
18. Άλλες Δραστηριότητες Παροχής Υπηρεσιών
Ο ορισμός της κενής θέσης
Ως κενή Θέση Εργασίας θεωρείται μια νεοδημιουργηθείσα θέση, μια ήδη κενή θέση ή μια θέση που πρόκειται να κενωθεί σύντομα, για την οποία ο εργοδότης έχει προβεί πρόσφατα σε δραστικές ενέργειες για να βρεθεί κατάλληλος υποψήφιος, εκτός της επιχείρησης, και η οποία είναι διαθέσιμη είτε άμεσα είτε στο άμεσο / εγγύς μέλλον.
Σημειώνεται ότι οι Κενές Θέσεις Εργασίας αφορούν μόνο τους μισθωτούς. Δεν θεωρούνται Κενές Θέσεις Εργασίας αυτές που μεταξύ άλλων θα καλυφθούν από μαθητευομένους χωρίς αμοιβή.
