Τη σύνδεση εκταμίευσης των κοινοτικών πόρων με την υποχρέωση των χωρών – μελών της Ε.Ε. να υλοποιούν συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις που θα υπαγορεύονται από τις Βρυξέλλες, προτείνει η απερχόμενη και εκ νέου διεκδικήτρια της προεδρίας της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ειδικότερα, σε συνέντευξή της στους Financial Times, η κ. Φον ντερ Λάιεν επιβεβαίωσε πλήρως πρόσφατο δημοσίευμα της «Ν» με τίτλο «Προαπαιτούμενα και κούρεμα στις εκταμιεύσεις των ΕΣΠΑ» (φ. 22/4/2024), στο οποίο γινόταν λόγος για σχέδιο μπλοκ ευρωπαϊκών χωρών, πρωτοστατούσης της Γερμανίας, για την επιβολή μνηνονιακών όρων στην εκταμίευση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, καθώς και της σύνδεσης της πολιτικής συνοχής με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι βλέπει την επιβολή όρων στα Ταμεία Συνοχής αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων και στη γενναιόδωρη Κοινή Αγροτική Πολιτική του μπλοκ ως έναν πιθανό τρόπο για να βελτιωθεί η υποτονική ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε. έναντι των παγκόσμιων ανταγωνιστών.
Άμεση σύνδεση
Η επιβολή όρων παραπέμπει ευθέως στην υιοθέτηση των κανόνων του Ταμείου Ανάκαμψης, για το οποίο οι εκταμιεύσεις είναι άμεσα συνδεδεμένες με την εκπλήρωση οροσήμων. Άλλωστε τα ορόσημα είναι αυτά που δυσχεραίνουν την απορροφητικότητα του Ταμείου, με αποτέλεσμα να είναι βέβαιο ότι τα προβλεπόμενα κοινοτικά κονδύλια δεν πρόκειται να αξιοποιηθούν στο σύνολό τους έως τον Αύγουστο του 2026, όταν και λήγει η προθεσμία. Το παραπάνω επιβεβαιώνει η ίδια η Φον ντερ Λάιεν, δηλώνοντας ότι ένα επιτυχημένο προηγούμενο ήταν το πρόγραμμα NextGenerationEU του μπλοκ -ένα πρόγραμμα κοινού δανεισμού ύψους 800 δισ. ευρώ, που είχε ως στόχο την επανεκκίνηση των εθνικών οικονομιών μετά την πανδημία της Covid-19- στο οποίο οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν πρόσβαση μόνο εάν πραγματοποιήσουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Έχοντας έναν «συνδυασμό μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων… οδήγησε στην ανάπτυξη», δήλωσε η ίδια. «Και το βλέπετε τώρα στην επιτυχημένη οικονομική ανάπτυξη που έχουμε στην Ιταλία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία». Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ νωρίς να μπορεί να χαρακτηριστεί το Ταμείο Ανάκαμψης ως επιτυχημένο προηγούμενο, όταν στα μέσα του 2024 το ποσοστό απορρόφησης κονδυλίων στην Ε.Ε. είναι μόλις 29,4% και ο μέσος όρος εκπλήρωσης των οροσήμων στο ακόμα χαμηλότερο 17% «Θα πρέπει λοιπόν να πάρουμε μαθήματα», είπε. «Είμαι ανοιχτή σε αυτή τη συζήτηση, διότι βλέπω ότι ο αντίκτυπος των επενδύσεών μας ήταν ισχυρός».
Επενδύσεις, αλλά σε όπλα
«Εάν έχουμε μια πολύ σαφή ανάλυση σχετικά με το ποιες είναι οι προτεραιότητες (των δαπανών) και ποιες από τις προτεραιότητες που θέλουμε να βάλουμε είναι σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είμαι ανοιχτή σε αυτό, αλλά πρέπει πρώτα να τεθούν οι προϋποθέσεις», δήλωσε η ίδια.
«Δεν υπάρχει καμιά λευκή επιταγή». Με τη συγκεκριμένη αναφορά, η πρόεδρος της Κομισιόν είναι προφανές ότι θέτει ήδη μια πιθανή παράταση του Ταμείου Ανάκαμψης πέραν του 2026 που ζητούν αρκετές χώρες, σε συνάρτηση με την αλλαγή των όρων στο ΕΣΠΑ και στην ΚΑΠ, καθώς και τη μείωση των προϋπολογισμών τους και τη μεταφορά των κονδυλίων σε άλλες «προτεραιότητες», όπως για παράδειγμα η αμυντική βιομηχανία. Επίσης, η υιοθέτηση των όρων του Ταμείου Ανάκαμψης θα σημάνει μια ευρεία επιστροφή πόρων στην Ε.Ε., καθώς τα προαπαιτούμενα με την πάροδο του χρόνου θα είναι ολοένα και δυσκολότερα στην εκπλήρωσή τους. Κοντολογίς, με την καθιέρωση αυστηρών όρων στις εκταμιεύσεις, η επικεφαλής της Κομισιόν αφήνει να εννοηθεί ότι θα μένουν αδιάθετα κονδύλια, αφού τα κράτη-μέλη θα δυσκολεύονται να τα απορροφήσουν και τα οποία θα διατίθενται για τη χρηματοδότηση εξοπλιστικών προγραμμάτων, καθώς κάποιοι στις Βρυξέλλες, με αφορμή τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας, βλέπουν να αναβιώνει ο εξ Ανατολών κίνδυνος.
Χαμένη η Ελλάδα αν υλοποιηθούν οι προτάσεις των «βορείων»
Μέχρι και χθες, έως ότου η πρόεδρος της Κομισιόν να δημοσιοποιήσει τις προθέσεις της για την επόμενη περίοδο Πολιτικής Συνοχής 2028 – 2034, οι συζητήσεις για την αλλαγή των όρων χρηματοδότησης ήταν υπόγειες μεν, αλλά σε γνώση των αρμοδίων των κρατών-μελών της. Πλέον η συζήτηση που ανοίγει με τον πιο επίσημο τρόπο, λίγες ημέρες πριν από τις ευρωεκλογές, προκαλεί τη δυσφορία ειδικά των χωρών του Νότου, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η χώρα μας, η οποία είναι αποδέκτρια κονδυλίων δισεκατομμυρίων ευρώ, θα βγει ζημιωμένη από την όποια αλλαγή στο υφιστάμενο καθεστώς, αφού και πόρους θα χάσει, αλλά και τα κονδύλια θα εκταμιεύονται με δυσκολότερους όρους. Αρκεί να σημειωθεί ότι για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο 2021 – 2027 η Ελλάδα προβλέπει να «αντλήσει» από την Ε.Ε. σχεδόν 21 δισ. ευρώ, ενώ άλλα σχεδόν 19,5 δισ. ευρώ είναι τα κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) για την ίδια περίοδο.
Η σύνδεση της εκταμίευσης των κοινοτικών κονδυλίων με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που θα υπαγορεύονται από τις Βρυξέλλες, σημαίνει ότι οι χώρες χάνουν την ιδιοκτησία των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ που έχουν έως σήμερα, σημειώνουν αρμόδιοι παράγοντες. Όμως, πέραν αυτού στα επόμενα βήματα του μπλοκ των χωρών (Γερμανία, Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία) που προτάσσουν την αλλαγή των όρων, θα είναι και μείωση των κονδυλίων για το επόμενο ΕΣΠΑ, αλλά και της ΚΑΠ. Κάτι τέτοιο για την Ελλάδα θα είναι ιδιαίτερα βαρύ, καθώς μετά από μια μακρόχρονη οικονομική κρίση, επιδιώκει και πάλι να σταθεί στα πόδια της. Αρκεί να αναφέρουμε τη συμβολή των κοινοτικών πόρων στην ανάπτυξη της χώρας.
Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του τρέχοντος έτους ανέρχεται στα 12,2 δισ. ευρώ και είναι το μεγαλύτερο των τελευταίων 14 ετών. Το 85% των πόρων προέρχεται από την Ε.Ε., ενώ από την επιτυχή υλοποίησή του θα εξαρτηθεί η επίτευξη του 65% της αύξησης του ΑΕΠ για το 2024. Πάντως η ελληνική κυβέρνηση είχε γνώση εδώ και καιρό των μεθοδεύσεων των συγκεκριμένων χωρών και στο πλαίσιο αυτό επιδιώκει τη δημιουργία συμμαχιών με χώρες που θα πληγούν από τις προτεινόμενες αλλαγές για την αποτροπή τους. Οι συζητήσεις εντός της Ε.Ε. αναμένονται με μεγαλύτερη ένταση μετά την εκλογή των νέων οργάνων της Κομισιόν και θα κορυφωθούν τον Ιούνιο του 2025 όπου θα κατατεθεί η πρόταση για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο.
