Είκοσι δύο αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης και εκτέλεσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) δρομολογεί το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου-ενιαίου μηχανισμού με διευρυμένη οπτική γωνία και ορίζοντα εκτέλεσης των σχετικών έργων βάθους 20ετίας.
Στόχος του υπουργείου είναι η εξασφάλιση ενός εθνικού-μακρόπνοου σχεδιασμού για τις επενδυτικές υποχρεώσεις της χώρας, που θα αποτυπώνει με οργανωμένα και σαφώς προσδιορισμένα στοιχεία την παρούσα κατάσταση του ΠΔΕ, αλλά και την προοπτική εκτέλεσής του όχι μόνο στον χρόνο της τρέχουσας κυβερνητικής περιόδου, αλλά και των επόμενων. Απώτερος σκοπός η διασφάλιση της ομαλότητας και της διαφάνειας στην εκτέλεση του προγράμματος, ώστε το κράτος να λειτουργεί ως εγγυητής της συνέχειας και της συνέπειας του επενδυτικού του σχεδιασμού.
Το νέο πλαίσιο εκτέλεσης του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το οποίο επεξεργάζεται εδώ και μεγάλο διάστημα ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης, αναμένεται να αποτελέσει ένα γενναίο μεταρρυθμιστικό σχέδιο, που θα προβλέπει ολιστικές παρεμβάσεις στο ισχύον καθεστώς και θα προσδώσει αναπτυξιακή πνοή στις δημόσιες επενδύσεις.
Επί της ουσίας θα οδηγήσει σε έναν εθνικό-στρατηγικό σχεδιασμό για το ποια έργα, πότε και γιατί θα εντάσσονται στο νέο πρόγραμμα, με ποια προοπτική, τι κόστος εκτέλεσης και συντήρησης, καθώς και με ποιες πηγές χρηματοδότησης. Το νέο καθεστώς θα επιτρέψει την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση κάθε προσφερόμενου κονδυλίου, την ορθολογικότερη χρήση των διαθέσιμων εργαλείων χρηματοδότησης, αλλά και το μέγιστο δυνατό συντονισμό όλων των δημόσιων φορέων στον τομέα της οργάνωσης, εκτέλεσης και συντήρησης των δημόσιων έργων.
Στην πράξη, η εφαρμογή του νέου ΠΔΕ θα σημάνει εξοικονόμηση πόρων για την εκτέλεση των έργων, πλήρη εξορθολογισμό διαδικασιών, καθώς και ταχύτητα στην απορρόφηση κονδυλίων, εθνικών και κοινοτικών. Πέραν αυτών, θεωρείται βέβαιο ότι θα εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια στη διαχείριση των κονδυλίων αξίας πολλών δισ. ευρώ.
Το πόσο κρίσιμη είναι η σημασία του εν λόγω εγχειρήματος φαίνεται από το γεγονός ότι η αξία του φετινού προγράμματος ανέρχεται στα 12,2 δισ. ευρώ, ποσό που καταγράφεται ως το υψηλότερο της τελευταίας 15ετίας.
Ποιες αλλαγές έρχονται
Ειδικότερα, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της «Ν», με τις προωθούμενες νομοθετικές παρεμβάσεις το νέο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων:
- Θα καθιερώσει σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα -βάθους 20ετίαςτον σχεδιασμό, την κοστολόγηση και την εκτέλεση όλων των δημόσιων επενδύσεων.
- Θα προβλέπει ωστόσο και σχεδιασμό σε βάθος 10ετίας για την καλύτερη δυνατή αξιολόγηση, χρηματοδότηση και κυρίως νομική διαχείριση των προς υλοποίηση έργων.
- Θα ορίζει ειδική διαδικασία διαχείρισης και εποπτείας έργων που αφορούν την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
- Θα καθορίζει και θα κατανέμει τα κονδύλια τόσο για την κατασκευή-εκτέλεση όσο και για τη συντήρηση των έργων σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
- Στην εκκίνησή του θα εκκαθαρίσει πλήρως όλους τους λογαριασμούς, όπως και τα υπό εκτέλεση αλλά και τα προς εκτέλεση έργα.
- Θα προβλέπει ταχύτερες διαδικασίες ένταξης κάθε μελλοντικού έργου στο νέο πρόγραμμα.
- Θα ορίζει νέες διαδικασίες χρηματοδότησης, που θα καταστούν ταχύτερες και διαφανέστερες.
- Θα διασφαλίζει την έγκαιρη χρηματοδότηση της κατασκευής και συντήρησης όλων των σχεδιαζόμενων έργων.
- Θα διασφαλίζει την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόσων, εθνικών και κοινοτικών.
- Θα εξασφαλίζει την ορθολογικότερη και κυρίως μακροπρόθεσμη αποτύπωση όλων των δημοσιονομικών δεδομένων και αναγκών.
- Μέσω ειδικού μηχανισμού θα καταγράψει και θα αξιολογήσει τρίτα έργα, με την προοπτική της σταδιακής ένταξής τους στο νέο ΠΔΕ.
- Θα προβλέπει ειδικό μηχανισμό καταγραφής και διαχείρισης του κόστους συντήρησης των έργων που έχουν δοθεί σε χρήση.
- Θα λειτουργεί ως μια στρατηγικού τύπου δομή, μέσω της οποίας θα ελέγχεται το σύνολο των δημόσιων έργων.
- Θα διαχωρίζει και θα αναλύει τα έργα με εθνική χρηματοδότηση έναντι όσων θα είναι συγχρηματοδοτούμενα με τη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή άλλων διεθνών φορέων.
- Θα καταγράφει σε πλήρη ανάλυση και βάθος τον τρόπο αξιοποίησης των εθνικών κονδυλίων, όπως και των κοινοτικών, με βασικότερα το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης.
- Θα αναδιαρθρώσει τον τρόπο οργάνωσης του ΠΔΕ, λαμβάνοντας ως βάση τα προγράμματα χρηματοδότησης, καθώς και τους χρόνους εκτέλεσης.
- Θα αξιολογεί το κόστος του Δημοσίου για τη συμμετοχή του σε κάθε σχεδιαζόμενο ΣΔΙΤ.
- Θα καταγράφει τη συμμετοχή του Δημοσίου στις στρατηγικές επενδύσεις.
- Θα κωδικοποιεί όλα τα δεδομένα του Αναπτυξιακού Νόμου.
- Θα παρακολουθεί την εκτέλεση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.
- Θα καταγράφει όλες τις σχεδιαζόμενες στρατηγικές μεταρρυθμίσεις.
- Θα προβλέπει ειδική διαδικασία παρακολούθησης των μακρόπνοων έργων (επενδύσεων που θα ξεπερνούν τον ορίζοντα της τρέχουσας κυβερνητικής περιόδου).
Πρεμιέρα το 2026
Σημειώνεται ότι η εποπτεία του νέου Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων θα παραμείνει στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Η εφαρμογή του εκτιμάται ότι θα ισχύει από το 2026, οπότε το σύνολο των υπουργείων και των κρατικών φορέων θα αρχίσουν να γνωστοποιούν υπό συγκεκριμένες προδιαγραφές και χρονοδιαγράμματα τα προς υλοποίηση έργα. Βάσει των ίδιων εκτιμήσεων, το 2025 θα αποτελεί έτος μετάβασης από το σημερινό καθεστώς του προγράμματος στο νέο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
