Τουλάχιστον πέντε είναι τα «αγκάθια» που έχουν εντοπίσει στο υπουργείο Εργασίας αναφορικά με την ομαλή λειτουργία της ψηφιακής κάρτας, που επιφέρουν πρόστιμα σε εργοδότες, λόγω της μη τήρησης του ωραρίου απασχόλησης.
Η προσπάθεια προστασίας των εργαζομένων από φαινόμενα εκμετάλλευσης αποτελεί τη μία όψη χρήσης του καινούργιου μοντέλου ωρομέτρησης σε πραγματικό χρόνο. Η άλλη όψη είναι ο κίνδυνος που υπάρχει να επιβληθούν υπέρογκα πρόστιμα σε εργοδότες που θέλουν να είναι τυπικοί και σέβονται το ωράριο εργασίας, από αστοχίες ή από υπερβολική αυστηρότητα του συστήματος χρήσης της ψηφιακής κάρτας. Η επέκτασή της σε βιομηχανία και σε λιανεμπόριο πραγματοποιείται με αργό ρυθμό και γι’ αυτό το υπουργείο Εργασίας υποχρεώθηκε άρον άρον σε τρίμηνη παράταση της πιλοτικής διαδικασίας, μέχρι την 1η Ιουλίου. Τότε πρόκειται να ενταχθούν μαζικά στο σύστημα ελέγχου του προγράμματος ΕΡΓΑΝΗ περισσότεροι από 600.000 εργαζόμενοι, από τουλάχιστον 150.000 επιχειρήσεις. Όμως ήδη έχουν διαπιστωθεί σημαντικά προβλήματα από τη λειτουργία της ψηφιακής κάρτας και σε άλλους κλάδους (τράπεζες, σούπερ μάρκετ, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, εταιρείες security, ΔΕΚΟ μεταφορών). Η καθημερινότητα αρκετών εργοδοτών έχει γίνει πολύ πιο δύσκολη, σε μια προσπάθεια να αποδείξουν ότι δεν έχουν πρόθεση να ξεγελάσουν το σύστημα καθημερινής ωρομέτρησης, ούτε να στερήσουν εισόδημα από εργαζόμενους που το δικαιούνται.
Ουσιαστικά, η πολιτεία, θέλοντας να περιορίσει τον κίνδυνο της υπερεργασίας και να προστατεύσει τους εργαζόμενους από τυχόν μη καταβολή υπερωριών, αυστηροποιεί το καθεστώς ελέγχου, τοποθετώντας στη θέση του απολογούμενου ένα μέρος των επιχειρήσεων.
Η «Ν» κωδικοποίησε τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργοδότες, όπως έχουν εντοπιστεί από αρμόδιους υπηρεσιακούς παράγοντες, κατά το πρώτο διάστημα λειτουργίας της ψηφιακής κάρτας. Τα μεγαλύτερα εξ αυτών εστιάζονται στο πώς μπορεί να αποδειχτεί ο ακριβής χρόνος απασχόλησης όταν ο εργαζόμενος πραγματοποιεί (λόγω της φύσης του επαγγέλματός του) εξωτερικές εργασίες. Σε αυτό το πλαίσιο, η απολογιστική δήλωση του ψηφιακού ωραρίου μπορεί να λειτουργήσει ως προστασία των εργοδοτών από πιθανές άδικες κυρώσεις και πρόστιμα στο μέλλον. Από την 1η Ιουλίου θα παρέχεται η δυνατότητα μέσω του ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ να υποβάλλονται τα ψηφιακά ωράρια ακόμα και απολογιστικά, δηλαδή μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα από εκείνον που έγινε η σήμανση στην ψηφιακή κάρτα. Έτσι, δεν θα χρειάζεται να προδηλώνεται η υπερωρία, ή οι όποιες ανάγκες πρόσθετης απασχόλησης, αφού πολλές φορές δεν μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη από τους εργοδότες ότι θα χρειαστούν. Οι όποιες αλλαγές ή τροποποιήσεις υπάρξουν στην τελική εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας πρόκειται να προκύψουν μέσα από νέες Υπουργικές Αποφάσεις, που αναμένονται το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Εκεί θα κωδικοποιείται με μεγαλύτερη σαφήνεια η χρήση της Κάρτας με τρόπο πιο απλό, πιο λειτουργικό, που θα προκαλεί λιγότερη ταλαιπωρία σε επιχειρήσεις και σε εργαζόμενους.
Τα βασικά πεδία υπό εξέταση
Ας δούμε τώρα τα βασικά πεδία προβληματισμού από την χρήση της ψηφιακής κάρτας έως τώρα:
- Ποιος χτυπάει την ψηφιακή κάρτα Ο εργοδότης φέρει την ευθύνη της ορθής χρήσης της ψηφιακής κάρτας. Όμως, η σήμανσή της αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του εργαζόμενου και δεν μπορεί να υποκατασταθεί από τον εργοδότη. Ήδη έχουν εντοπίσει στο υπουργείο Εργασίας ότι υπάρχουν εργοδότες που επιδιώκουν να χτυπούν οι ίδιοι τις κάρτες των εργαζομένων τους. Ο εντοπισμός τέτοιων περιπτώσεων όμως επιφέρει πρόστιμο 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο.
- Εργασία χωρίς παρουσία στον χώρο του εργοδότη Όταν ο εργαζόμενος δεν προσέρχεται στον χώρο εργασίας του εργοδότη, αλλά κάνει εξωτερικές δουλειές που του έχουν ανατεθεί, δεν έχει την υποχρέωση να χτυπήσει ψηφιακή κάρτα. Πρόκειται για ένα κενό που έχει εντοπιστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας και αναμένονται διευκρινίσεις σε σχετική εγκύκλιο, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος επιβολής προστίμων.
- Δηλωμένο ωράριο: Εργασία μικρότερης διάρκειας Υπάρχουν πολλά επαγγέλματα που από τη φύση τους είναι τέτοια ώστε να μπερδεύουν την ακρίβεια εφαρμογής του δηλωμένου ωραρίου (π.χ. οδηγοί, πωλητές, διανομείς, υπάλληλοι με εξωτερικές εργασίες). Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πιθανό το καθημερινό ωράριο που έχει δηλωθεί να είναι για παράδειγμα 9-5, αλλά ο εργαζόμενος να εισέρχεται στον χώρο εργασίας του λίγες ώρες αργότερα (π.χ. στις 12 το μεσημέρι), λόγω εξωτερικών ραντεβού. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το «χτύπημα» με τη λήξη του ωραρίου θα πρέπει να γίνει στη δηλωμένη και προκαθορισμένη ώρα και όχι αργότερα.
- Υπέρβαση έναρξης ή λήξης ωραρίου Πρόκειται για το ζήτημα της υπερεργασίας και πότε αυτή επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία. Όμως, υπάρχει ο αντίλογος από εργοδότες, που διαφωνούν με τον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό, αν πρόκειται για ολιγόλεπτη είσοδο ή αντίστοιχα έξοδο από τον χώρο εργασίας. Για τυπικούς αλλά και ουσιαστικούς λόγους, η ώρα σήμανσης της κάρτας πρέπει να συμφωνεί με την ώρα έναρξης της εργασίας. Αν ο εργαζόμενος έχει μεταβεί στην εργασία του λίγο νωρίτερα, η σήμανση της κάρτας πρέπει πάλι να πραγματοποιηθεί την ώρα έναρξης της απασχόλησης, όπως αυτή έχει δηλωθεί στην οργάνωση του χρόνου εργασίας. Το ελάχιστο διάστημα ανοχής του συστήματος (π.χ. 15 λεπτά) αποτελεί αντικείμενο λήψης απόφασης από το υπουργείο Εργασίας, που μπορεί να αποτυπώνεται σε επόμενη εγκύκλιο, έτσι ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος επιβολής αυστηρών προστίμων.
- Έλλειψη σήμανσης έναρξης ή λήξης στο σύστημα της ψηφιακής κάρτας Εάν υπάρχουν συστηματικές τέτοιες παραλείψεις, τότε η Επιθεώρηση Εργασίας θα πρέπει να πραγματοποιήσει επιτόπιο έλεγχο στην επιχείρηση. Πρόκειται για τις περιπτώσεις όπου η έναρξη ή η λήξη της εργασίας θεωρείται ότι είναι το ωράριο που έχει δηλωθεί ψηφιακά και δεν επιβεβαιώνεται από το χτύπημα της κάρτας. Εκεί ο κίνδυνος να επιβληθεί το ανώτατο πρόστιμο των 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο είναι μεγάλος. Στην Ανεξάρτητη Αρχή έχουν εντοπίσει τη δυνατότητα να πραγματοποιούν και ηλεκτρονικούς ελέγχους, που θα καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα. Όμως, φαίνεται ότι η ανάγκη για επιτόπιο έλεγχο παραμένει μεγάλη, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα είναι δύσκολο να αποδειχτεί η παράβαση εάν η υπόθεση καταλήξει στα δικαστήρια.
