Τον ελληνικό χάρτη πλουτοπαραγωγικών πηγών ιαματικού τουρισμού και ευεξίας αποτυπώνει εκτενής μελέτη της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), με έμφαση στους πηλούς και τους ηφαιστειακούς λίθους της χώρας για ιαματική χρήση, που δημοσιεύει το naftemporiki.gr. Σύμφωνα με την ΕΑΓΜΕ μεταξύ 45,5 δισ. δολ.- 75 δισ. δολ. υπολογίζεται ο παγκόσμιος ιαματικός τουρισμός και σε αυτήν την οικονομική πίτα ισχυρό μερίδιο αγοράς μπορεί να διεκδικήσει η ελληνική περιφέρεια, με το πλήθος φυσικών ιαματικών πόρων που διαθέτει. Η Ελλάδα μέχρι στιγμής κατέχει μόλις το 3% του ιατρικού τουρισμού παγκοσμίως.
Αναλυτικά περίπου 99 περιοχές ανά την επικράτεια και 514 σημεία παρατήρησης και χαρακτηρισμού πηλών και ηφαιστειακών λίθων για ιαματική χρήση αναλύθηκαν στην πρόσφατη τεχνική μελέτη που ολοκλήρωσε η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ). Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της εκτενούς μελέτης 591 σελίδων, που είναι προς διάθεση στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος εξετάστηκαν περιοχές όπως στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας, Δυτικής Ελλάδας, Ιονίων Νήσων, Πελοποννήσου, Αττικής καθώς και του Βόρειου Αιγαίου όπως της Νήσου Λήμνου. Υπολείπονται λίγες περιοχές με ενδιαφέρον για έρευνα σε αναγνωριστικό επίπεδο και καλό είναι να συμπεριληφθούν στο επόμενο ΕΣΠΑ που έρχεται, όπως η Κρήτη, η Λευκάδα, η Κέρκυρα, η Λέσβος, η Χίος, η Ικαρία, η Σάμος, η Ρόδος κ.ά. νησιά του Αιγαίου, καθώς και η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.
Αντικείμενο του έργου αποτέλεσε η περιγραφή και η οριοθέτηση των χώρων αποθέσεων ιαματικών πηλών, η δημιουργία βάσης δεδομένων καθώς και η μελέτη φυσικών και χημικών ιδιοτήτων των γνωστών για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες ιαματικών πηλών ως προς την καταλληλότητά τους για ιαματική χρήση, καθώς και νέων πηλών που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για ιαματικούς λόγους σε όλη την Ελληνική επικράτεια. Η ανάδειξη των χώρων των ιαματικών πηλών συντελεί στην ανάπτυξη του κλάδου του ιαματικού τουρισμού και αναδεικνύει τη σημασία των ιαματικών φυσικών πόρων για τις τοπικές κοινωνίες και την εθνική οικονομία.
Η χρήση των πηλών τόσο για Ιαματική χρήση όσο στην Αισθητική και στην Κοσµετολογία αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Από την ανάπτυξη του κλάδου της πηλοθεραπείας μπορεί να προκύψουν πολλαπλά, παράπλευρα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, όπως στην επιχειρηματικότητα το τουρισμό και κατά συνέπεια την οικονομία. Στην Ελλάδα τρεις περιοχές είναι επίσημα ανακηρυγμένες για πηλοθεραπεία από την πολιτεία, μέχρι σήμερα. Το Πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων, η Αγία Τριάδα Μεσολογγίου και η λουτρο-πηλοθεραπεία των λουτρών Κυλλήνης. Αναμένεται επίσης, η κατάθεση της αίτησης αναγνώρισης, του πηλού Σαγιάδας του δήμου Φιλιατών, στο Υπουργείο Τουρισμού και την Επιτροπή Προστασίας των Ιαματικών Φυσικών Πόρων. Από την ΕΑΓΜΕ έχει ήδη παραδοθεί στο δήμο η υδρογεωλογική μελέτη αναγνώρισης του πηλού Σαγιάδας με πολύ καλές προοπτικές ανάπτυξης γιατί ο πηλός έχει όλες τις κατάλληλες προϋποθέσεις τόσο ποιοτικά, μικροβιολογικά όσο και ποσοτικά.
H Ελλάδα σήμερα κατέχει μόλις το 3% του ιατρικού τουρισμού παγκοσμίως, όταν η Τουρκία, η Πολωνία και η Τσεχία κατέχουν το 13% και το Βέλγιο το 8%. Σημειώνεται ότι το 2025 ο ιαματικός τουρισμός αναμένεται να είναι μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες στον κόσμο ενώ τα έσοδα της παγκόσμιας αγοράς ιατρικού τουρισμού εκτιμάται μεταξύ 45,5 δισ. δολ.- 72 δισ. δολ., παρουσιάζοντας ρυθμό αύξησης 15% – 25%, με περίπου 14 εκατ. διασυνοριακούς ασθενείς σε όλο τον κόσμο να ξοδεύουν κατά μέσο όρο 3.800 – 6.000 δολάρια ανά ιατρική επίσκεψη, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών που σχετίζονται με ιατρικές υπηρεσίες, διασυνοριακές και τοπικές μετακινήσεις και την ενδονοσοκομειακή παραμονή. Η αύξηση της γήρανσης του πληθυσμού θα αυξήσει την ανάγκη για μείωση του κόστους στις δαπάνες των ασφαλιστικών ταμείων με τη χρήση μορφών τουρισμού υγείας όπως ο Ιαματικός Τουρισμός.
Συστηματική έρευνα και ανάπτυξη
Ειδικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη της ΕΑΓΜΕ, υπάρχουν περιοχές με μεγάλες δυνατότητες εκμετάλλευσης και ανάπτυξης και θα πρέπει η έρευνα να συνεχιστεί σε συστηματικότερο στάδιο. Πρόκειται για περιοχές με τεράστιες εκτάσεις ώριμων, ψυχρών, ποταμο-θαλάσσιων πηλοειδών, υψηλής περιεκτικότητας κατάλληλων στοιχείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για θεραπευτικούς σκοπούς στο χώρο εναπόθεσής τους (ψυχρή πηλοθεραπεία) και μετά από ωρίμανση για θερμά πηλόλουτρα.
Αναλυτικά εξετάστηκαν οι περιοχές Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης Δέλτα ‘Εβρου, Εκβολές Στρυμόνα Ανατολικά, Λιμνοθάλασσες Ανατολικού και Δυτικού Πόρτο Λάγους, Πηλοθεραπευτήριο Κρηνίδων, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Πικρολίμνη Κιλκίς, Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα, Γαλλικός – Καλοχώρι, Αλυκές Κίτρου Πιερίας, Περιφέρεια Ηπείρου ΠηλοθεραπευτήριοΣαγιάδας, Εκβολές Καλαμά – Ηγουμενίτσας, Λίμνες Χότκοβα – Προντάνη, Δέλτα Αχέροντα – Βάλτος Καλοδικίου – Λίμνη Κανέτα, ΚοκκινοπηλόςΘεσπρωτικού, Λιμνοθάλασσα Ροδιάς, ΜύτικαςΠρεβέζης – Τσοπέλι – Μάζωμα, Λιμνοθάλασσα Λογαρού – Τσουκαλίου, Κόφτρα – Κομμένο – Συκές – Μενίδι, Περιφέρεια Θεσσαλίας Κόκκινο Νερό Αγιάς – Λίμνη Κάρλα, Ραδιενεργοί Άμμοι Εκβολών Πηνειού, Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας Λίμνες Κοκκάλα, Σαλτίνη, Βουλκαρία και περιοχή Αγίου Νικολάου, Κατάφουρκο – Μπούκκα Αμφιλοχίας, Ρεμπάκια και Αγία Τριάδα Αιτωλικού – Λιμνοθάλασσα Παλιούρι-Κομμένο, Εκβολές Αχελώου – Λιμνοθάλασσα Πόρτο Αιτωλοακαρνανίας, Βάλτος Αγυιάς – Λιμνοθάλασσες Καλογερά και Προκοπίου – Λίμνη Λάμια, Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου Ηλείας, Κατάκολο – Αποξηραμένη λίμνη Αγουλινίτσα – Λίμνη Καϊάφα, Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Εκβολές Σπερχειού, Περιφέρεια Αττικής Βουρκάρι Μεγάρων, Λίμνη ΨήφταΤροιζηνίας – Βύδι – Παραλία Αλυκής Πόρου, Λίμνη Ψήφτα Τροιζηνίας – Βύδι – Παραλία Αλυκής Πόρου, Περιφέρεια Πελοποννήσου Λίμνη Διβαρίου Πύλου,Εκβολές Ευρώτα – Λίμνη Στρογγύλη – Λιμνοθάλασσα Γέρακα, Λίμνη Δόξα – περιοχή Φενεού – Λίμνη Στυμφαλία, Άκρα Μετόχι – Σωληνάρι – Θερμησία, Έλος κόλπου Ερμιόνης – Κάμπος Κρανιδίου, Λιμνοθάλασσα Βιβαρίου Αργολίδας – Νέα Κίος, Λιμνοθάλασσα Μουστού Αρκαδίας, Περιφέρεια Ιονίων νήσων Νήσος Ζάκυνθος, Νήσος Κεφαλλονιά, Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου Νήσος Λήμνος.
Έμφαση
Το πηλοθεραπευτήριο Πικρολίμνης Κιλκίς είναι ένα μέτρια οργανωμένο ιδιωτικό λουτροπηλοθεραπευτήριο, με τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης αλλά χωρίς ακόμη την αναγνώριση από την πολιτεία. Θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει σε αναγνώριση από την πολιτεία ώστε να μπορεί να λειτουργεί νόμιμα. Ο συνδυασμός του υδροθειούχου νερού της γεώτρησης με την καλή ποιότητα των πηλών που τροφοδοτεί η λίμνη της Πικρολίμνης (μεγάλη αλατότητα) κατατάσσει το πηλοθεραπευτήριο μοναδικό στο χώρο της Κεντρικής Μακεδονίας. Η ΕΑΓΜΕ/ΙΓΜΕ έχει ασχοληθεί συστηματικά την τελευταία δεκαετία και πλέον με την στενή περιοχή του πηλοθεραπευτηρίου Σαγιάδας. Η αναγνώριση του πηλού Σαγιάδας πρέπει να προχωρήσει άμεσα. Προτείνεται ανεπιφύλακτα η χρήση των πηλοειδών καθώς και η αξιοποίηση του χώρου σε ένα σύγχρονο κέντρο ιαματικού τουρισμού και ευεξίας υψηλού επιπέδου. Πρόκειται για σημείο με πάρα πολύ καλές προοπτικές που μπορεί να αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής.
Όλη αυτή η τεράστια περιοχή Λιμνοθάλασσα Ροδιάς, Μύτικας Πρεβέζης – Τσοπέλι – Μάζωμα, Λιμνοθάλασσα Λογαρού – Τσουκαλίου, Κόφτρα – Κομμένο – Συκές – Μενίδι παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για πηλοειδή, με τεράστιες αποθέσεις ώριμων, οργανικών ή μη, ψυχρών, θαλάσσιων ή και λιμνοθαλάσσιωνπηλοειδών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για θεραπευτικούς σκοπούς στο χώρο εναπόθεσής τους (ψυχρή πηλοθεραπεία) όσο και μαζί με το παραπλήσιο θερμομεταλλικό νερό που εντοπίστηκε από το τμήμα Γεωθερμίας της ΕΑΓΜΕ/ΙΓΜΕ στην περιοχή Συκιών για θερμά πηλόλουτρα. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από τα παραπλήσια λουτροθεραπευτήρια τόσο της Πρέβεζας όσο και του Χανόπουλου, αλλά ακόμη και του Αγιού Βάρβαρου της Τρύφου που βρίσκεται στην απέναντι πλευρά του (νότια) του Αμβρακικού κόλπου στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας. Σύμφωνα με την ΕΑΓΜΕ η ποσότητα και η ποιότητα των πηλοειδών που υπάρχει στην περιοχή, αν αξιοποιηθούν σωστά, μπορεί να αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής. Η έρευνα θα πρέπει να συνεχιστεί με περισσότερη και πυκνότερη δειγματοληψία σε επόμενο στάδιο.
Στην περιοχή Ραδιενεργοί Άμμοι Εκβολών Πηνειού η ύπαρξη ήπιας μορφής ραδιενέργειας συνηγορεί ότι η περιοχή παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για θεραπευτική αμμοθεραπεία και θα μπορούσε να αναγνωριστεί σαν Ιαματικός Φυσικός Πόρος. Επίσης και το ιστορικό πλήθους λουόμενων που έκαναν αμμοθεραπεία στη περιοχή και είδαν θεραπευτικό αποτέλεσμα, το αποδεικνύει. Θα πρέπει να συνεχιστεί η έρευνα σε συστηματικότερο επίπεδο.
Με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Εκβολές Σπερχειού, η ΕΑΓΜΕ έχει ασχοληθεί συστηματικά την τελευταία εικοσαετία και πλέον με τις μεγαλύτερες λουτροπόλεις της Ελλάδας που αναπτύχθηκαν γύρο από το βύθισμα του Σπερχειού ποταμού. Τέτοιες είναι οι Θερμοπύλες, τα Καμένα Βούρλα, η Υπάτη, το Πλατύστομο κ.ά. Επειδή στην περιοχή υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις ώριμων, ψυχρών, οργανικών ή μη, θαλάσσιων πηλοειδών που μακροσκοπικά πληρούν τις προϋποθέσεις αναγνώρισης όπως έδειξαν οι παρατηρήσεις πεδίου, θα πρέπει άμεσα η έρευνα της ΕΑΓΜΕ να προχωρήσει σε συστηματικότερο επίπεδο για την απόκτηση πλήρους εικόνας τόσο των ποιοτικών όσο και των ποσοτικών χαρακτηριστικών του πηλού της περιοχής, ώστε τα υπάρχοντα λουτροθεραπευτήρια να προχωρήσουν και σε αναγνώριση για πηλοθεραπεία, αφού η κοντινή περιοχή θα τους παρέχει κατάλληλο υλικό για πηλοθεραπεία. Αυτό θα βοηθούσε πάρα πολύ στην προσέλευση καινούργιων λουομένων, ώστε μαζί με την αναδιοργάνωση που επίκειται η περιοχή να αλλάξει πρόσωπο. Είναι ίσως μία από τις σπουδαιότερες περιοχές της Ελλάδας όταν μιλάμε για Ιαματικούς Φυσικούς Πόρους (ΙΦΠ) που μπορεί και πρέπει να αναπτυχθεί με σύγχρονα Υδρο – πηλοθεραπευτήρια. Άλλωστε η επωνυμία και μόνο των Θερμοπυλών γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων παγκοσμίως για την ιστορία της και τα θερμά της λουτρά γενικότερα θα επιβεβαιώσουν το αποτέλεσμα.
Όλη η περιοχή του κόλπου Βουρκαρίου Μεγάρων παρουσιάζει αρκετό ενδιαφέρον για πηλοειδή λόγω και της γειτνίασής της με την Αθήνα. Σύμφωνα με τη μελέτη η δημοτική αρχή θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει και να ολοκληρώσει την αναγνώριση του πηλού από την Πολιτεία ώστε να πιστοποιηθεί η καταλληλότητα του πηλού για Ιαματική χρήση. Από την ΕΑΓΜΕ προτείνεται σε πρώτο στάδιο η χρήση των πηλοειδών για θεραπευτικούς σκοπούς καθώς και η αξιοποίηση τους. Αναμένεται να τελειώσει το δεύτερο μέρος της υδρογεωλογικής μελέτης με μικροβιολογικά δεδομένα κ.ά. Περιοχή με πολύ καλές προοπτικές ανάπτυξης που μπορεί να αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα της ευρύτερης περιοχής.
Χρήση στην Ιατρική και την Αισθητική
Όπως τονίζουν οι μελετητές της ΕΑΓΜΕ, ο ιαματικός τουρισμός στόχο έχει την πρόληψη, τη διατήρηση και την αποκατάσταση της σωματικής και της ψυχικής υγείας, καθώς και την ευεξία με τη χρήση φυσικών ιαματικών πόρων. O τουρισμός ευεξίας συνδυάζει τις διακοπές με υπηρεσίες πρόληψης, διατήρησης ή βελτίωσης της υγείας μέσω προγραμμάτων ολικής αναζωογόνησης και χαλάρωσης σε σωματικό, πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο. Ειδικά, ο ιαματικός τουρισμός είναι το μόνο είδος που δημιουργεί αναγκαστικούς repeaters, δεδομένης μάλιστα της μεγάλης δυναμικής που έχει το είδος του ιαματικού τουρισμού και των μονάδων ιαματικής ιατρικής που έχει η Ελλάδα με το μοναδικό βιοκλίμα της και το συνδυασμό της θάλασσας με τις ιαματικές πηγές, οι προοπτικές να αναπτυχθεί το εν λόγω είδος είναι τεράστιες. Εκτιμάται δε ότι στην Ελλάδα θα μπορούσε να προσελκύει κάθε χρόνο 100.000 ασθενείς ταξιδιώτες, επιτυγχάνοντας έσοδα άνω των 400 εκατ. ευρώ ετησίως. H εθνική στρατηγική θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την ανάγκη διεθνούς πιστοποίησης σε συνεργασία με διεθνείς ιατρικούς οργανισμούς και κορυφαία ιατρικά ιδρύματα, με σκοπό την ουσιαστική βελτίωση του προφίλ των Ελληνικών ιδρυμάτων στο εξωτερικό. H δημιουργία ισχυρού brand της Ελλάδας ως ελκυστικού προορισμού τουρισμού υγείας είναι κρίσιμη για την επιτυχία της νέας στρατηγικής για 12μηνο ποιοτικό τουρισμό μακροζωίας και ευζωίας. Προς το παρόν η χρήση των ιαματικών φυσικών πόρων γίνεται μόνο για θεραπευτικούς σκοπούς και δεν περιλαμβάνει προσφορά υπηρεσιών που αφορούν αναζωογόνηση και ευεξία.
