Ένας στους δύο Έλληνες που ζει στο εξωτερικό δηλώνει ότι θέλει να επιστρέψει αρκετά έως πάρα πολύ, ωστόσο οι χαμηλοί μισθοί και οι χειρότερες συνθήκες εργασίας αποτελούν τα μεγαλύτερα εμπόδια για τον επαναπατρισμό τους. Τα παραπάνω προκύπτουν από τις έρευνες που παρουσίασε ο πρόεδρος της πρωτοβουλίας BrainReGain, Κωνσταντίνος Κεσεντές, στη διάρκεια εκδήλωσης.
Όπως είπε, διενεργήθηκαν τρεις έρευνες, των οποίων την επιστημονική επιμέλεια ανέλαβε ο καθηγητής Ιωάννης Χαλικιάς. Η πρώτη έρευνα, με θέμα «θα επέστρεφα αν», διενεργήθηκε μεταξύ του Νοεμβρίου του 2023 και του Ιανουαρίου του 2024, ομάδα-στόχος ήταν οι Έλληνες του εξωτερικού και συμπληρώθηκαν 3.398 ερωτηματολόγια. Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Κεσεντές σημείωσε ότι το «κύμα» του brain drain έχει ανασχεθεί.
Το προφίλ των Ελλήνων που ζουν στο εξωτερικό
Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε, το ποσοστό των ανθρώπων που είναι πάνω από 35 ετών είναι η πλειονότητα των Ελλήνων που ζει, αυτήν τη στιγμή, στο εξωτερικό. Ο χρόνος παραμονής έχει πλέον αυξηθεί και είναι πάνω από έξι χρόνια. Σε σχέση με την έρευνα του 2021, αυτό που έχει διαφοροποιηθεί είναι ότι έχει μειωθεί κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες η ηλικιακή ομάδα 25-34 ετών, όπως επίσης μειώθηκαν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες και αυτοί που διαμένουν λιγότερα από έξι χρόνια. Επίσης, οι άνθρωποι οι οποίοι ζουν στο εξωτερικό έχουν αποκτήσει οικογένειες.
Όσον αφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης, το 70% των Ελλήνων που ζει στο εξωτερικό διαθέτει μεταπτυχιακό και πολλοί από αυτούς (σχεδόν το 18%) έχουν διδακτορικό και μεταδιδακτορικό.
Σε ό,τι αφορά τον τομέα απασχόλησης, πρώτη θέση κατέχει η τεχνολογία (19%), ο ακαδημαϊκός χώρος (10%) και ο χώρος της υγείας (10%).
2 στους 10 θέλουν να επιστρέψουν άμεσα
Σημαντικό είναι ότι ένας στους δύο δηλώνει ότι θέλει να επιστρέψει αρκετά έως πάρα πολύ, ενώ το 21% αναφέρει ότι επιθυμεί να επιστρέψει άμεσα ή στους επόμενους 12 μήνες.
Τα εμπόδια για την επιστροφή
Σύμφωνα με τις απαντήσεις, που δόθηκαν, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την επιστροφή είναι οι χαμηλοί μισθοί, οι χειρότερες συνθήκες εργασίας και η έλλειψη αντίστοιχης θέσης εργασίας.
Όπως υπογράμμισε ο κ. Κεσεντές, παρόλο που το θέμα των μισθών είναι το πρώτο εμπόδιο, είναι ευχάριστη έκπληξη ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, που φτάνει το 60%, είναι διατεθειμένο να επιστρέψει ακόμα και με χαμηλότερο μισθό.
Στο ερώτημα «ποια είναι η εξασφάλιση, που θα θέλατε, για να επιστρέψετε», την πρώτη θέση καταλαμβάνουν η αξιοκρατία, η διαφάνεια και η ασφάλεια (35%), ακολουθεί το επίπεδο αμοιβών και παροχών (33%) και, στη συνέχεια, έπεται το επίπεδο ζωής και η ποιότητα των υπηρεσιών, που απολαμβάνει κάποιος, μετά την επιστροφή του στη χώρα (29%)
Στην ερώτηση «πού θα θέλατε να εργαστείτε, όταν επιστρέψετε», το 37% δηλώνει ότι θέλει να εργαστεί σε μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, το 22% να κάνει κάτι δικό του, να δημιουργήσει μία δική του επιχείρηση και 16% επιθυμεί να εργαστεί στο Δημόσιο είτε στον ακαδημαϊκό χώρο είτε στον χώρο της υγείας.
Παράλληλα, ποσοστό 7,4% απάντησε ότι θέλει να εργαστεί σε μεγάλη ελληνική επιχείρηση, καταγράφοντας υποχώρηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με την έρευνα του 2021, όπου το ποσοστό αυτό ανερχόταν σε 17%.
Πάνω από 8 στις 10 επιχειρήσεις δηλώνουν ότι θα προχωρήσουν σε προσλήψεις
Η δεύτερη έρευνα, με θέμα «θα προσλάμβανα αν», στην οποία συμμετείχαν συμμετείχαν 125 επιχειρήσεις, διενεργήθηκε την ίδια χρονική περίοδο με την προηγούμενη έρευνα. Όπως προκύπτει από τα ευρήματά της, το 84% δηλώνει ότι θα προχωρήσει σε προσλήψεις τους επόμενους 12 μήνες
Οι τομείς που θα γίνουν οι προσλήψεις είναι η πληροφορική (43%), οι πωλήσεις και Business Development (36,8%) και engineering εκτός πληροφορικής (28%), ενώ ακολουθούν γενικότερα θέματα διοίκησης και άλλες θέσεις.
Από τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα, το 70% δηλώνει ότι ενδιαφέρεται να προσλάβει Έλληνες από το εξωτερικό και, από αυτούς, το 61% έχει ήδη προσλάβει Έλληνες από το εξωτερικό και, μάλιστα, θεωρεί ότι αυτή η πρόσληψη είχε σημαντικά οφέλη. Επιπλέον, το 70% των επιχειρήσεων σημειώνει ότι προσφέρει κίνητρα τα οποία μπορούν να συμβάλουν στον επαναπατρισμό των Ελλήνων.
Γιατί επιστρέφουν στην Ελλάδα
Η τρίτη έρευνα, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2024 και είναι σε εξέλιξη, αφορά την εποχή, μετά την επιστροφή. Έως τώρα, έχουν συμμετάσχει περίπου 100 άτομα, το 48% ανήκει στην ηλικιακή ομάδα 35-44 ετών, το 75% έχει ζήσει πάνω από έξι χρόνια στο εξωτερικό και το 80% διαθέτει μεταπτυχιακούς τίτλους.
Με βάση την έρευνα, ποσοστό 58% όσων επαναπατρίστηκαν είναι σε μισθωτή εργασία και το 32% ασκεί ελεύθερο επάγγελμα ή είναι επιχειρηματίας.
Οι τομείς απασχόλησης είναι ενδεικτικοί των ευκαιριών που υπάρχουν, αυτήν τη στιγμή, στη χώρα, ξεκινώντας από τον χώρο των συμβουλευτικών υπηρεσιών, που συγκεντρώνει 19,5%, ακολουθούν η τεχνολογία, η υγεία, η ενέργεια, οι κατασκευές και η βαριά βιομηχανία.
Σε ερώτηση σχετικά με τους κυριότερους λόγους επιστροφής, οι συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν ότι ο πρώτος λόγος είναι η επιθυμία τους να ζήσουν στην πατρίδα τους, η επανένωση με τους γονείς τους, το κλίμα, οι ανθρώπινες σχέσεις και μία πρόταση συνεργασίας από εταιρεία, κυρίως συναισθηματικά κίνητρα.
Οι δυσκολίες και οι προκλήσεις
Τα μεγαλύτερα εμπόδια που καθυστέρησαν την απόφασή τους να επιστρέψουν στην Ελλάδα είναι οι χαμηλότεροι μισθοί, η έλλειψη αντίστοιχης θέσης εργασίας και οι χειρότερες συνθήκες εργασίας.
Οι σημαντικότερες δυσκολίες, κατά τη διάρκεια προετοιμασίας της επιστροφής τους, ήταν η ανεπάρκεια ενημέρωσης από τις κρατικές υπηρεσίες της Ελλάδος (54%), η συγκέντρωση δικαιολογητικών (52%) και η εξασφάλιση στέγης (37%).
Τα σημαντικότερα κίνητρα που αξιοποίησαν είναι τα φορολογικά κίνητρα (40%) και τα κίνητρα που δόθηκαν από τις επιχειρήσεις (50%).
Οι σημαντικότερες προκλήσεις τις οποίες αντιμετώπισαν, μετά την επιστροφή τους, είναι η γραφειοκρατία (31%) και η εταιρική κουλτούρα στους χώρους εργασίας (29%).Τέλος, όταν κλήθηκαν να βαθμολογήσουν τη χώρα στους τομείς της οικονομίας, της εκπαίδευσης, της υγείας, της ψηφιακής διακυβέρνησης και το γενικότερο επίπεδο διαβίωσης, οι αξιολογήσεις ήταν μέτριο προς το καλό.
Οι δράσεις της πρωτοβουλίας BrainReGain
Ο κ. Κεσεντές παρουσίασε εκτενώς το εύρος των δραστηριοτήτων της πρωτοβουλίας BrainReGain. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «ενώσαμε τις δυνάμεις μας για δύο σκοπούς. Πρώτον να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε διαύλους επικοινωνίας και να καλλιεργήσουμε αυτές τις σχέσεις μεταξύ της πατρίδας και του παγκόσμιου ελληνισμού. Ο δεύτερος στόχος είναι να συμβάλουμε στη δημιουργία συνθηκών για επιστροφή της γενιάς των brain drainers, δηλαδή των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να φύγουν από τη χώρα την περίοδο της οικονομικής κρίσης».
«Η Συμμαχία μας σήμερα αποτελείται από 48 κορυφαίες επιχειρήσεις από όλους σχεδόν τους κλάδους της οικονομίας. Παράλληλα, έχουμε 88 μέντορες, ανώτατα στελέχη των επιχειρήσεων και διατηρούμε στενούς δεσμούς με περίπου 100.000 Έλληνες του εξωτερικού και αυτό προσπαθούμε να το διευρύνουμε συνέχεια. Η στρατηγική μας για τον επαναπατρισμό των Ελλήνων στηρίζεται σε πέντε πυλώνες, ο πρώτος είναι η διάγνωση, ο δεύτερος είναι η διερεύνηση λύσεων και απαντήσεων, ο τρίτος η προσέλκυση υποψηφίων, ο τέταρτος η ενεργή υποστήριξη των υποψηφίων και ο πέμπτος είναι η επεξεργασία πολιτικών» σημείωσε παρουσιάζοντας αναλυτιά τους πυλώνες:
«Στον πρώτο πυλώνα, που ουσιαστικά είναι και η πηγή για όλα τα υπόλοιπα, διενεργούμε μία σειρά από έρευνες, για να κατανοήσουμε το φαινόμενο του brain drain, ποιες είναι οι προσδοκίες, τα εμπόδια, ποιες είναι οι επιθυμίες των ανθρώπων που είναι στο εξωτερικό, υπό ποιες συνθήκες θα επέστρεφαν, πώς τους αντιμετωπίζει η ελληνική αγορά και παρόμοια ερωτήματα.
Στον δεύτερο πυλώνα, που είναι η αναζήτηση λύσεων και απαντήσεων, βασικό μας εργαλείο είναι το Greece Country Highlights, ένα ενημερωτικό δελτίο, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί όλες οι θετικές εξελίξεις οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα, όπως είναι η αλλαγή του οικονομικού κλίματος, οι μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του κράτους, τα κίνητρα επαναπατρισμού, τα εργαλεία ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας κλπ.
Στο τέλος Μαρτίου με αρχές Απριλίου 2024, προγραμματίζουμε την αναθεωρημένη επανέκδοσή του και φιλοδοξούμε να φτάσει στα χέρια των Ελλήνων που ζουν εκτός της Ελλάδας.
Δεύτερο εργαλείο στη φαρέτρα μας είναι η πλατφόρμα Jobs in Greece. Πρόκειται για μία πλατφόρμα εύρεσης εργασίας και λειτουργεί εντελώς δωρεάν στο portal της πρωτοβουλίας μας. Προσφέρεται η δυνατότητα οποιαδήποτε επιχείρηση επιθυμεί, ανεξάρτητα αν είναι μέλος ή όχι, να αναρτήσει αγγελίες, εμείς προωθούμε αυτές τις αγγελίες με καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανά τον κόσμο και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν τα βιογραφικά τους απευθείας στις εταιρίες, που έχουν αναρτήσει τις αγγελίες, χωρίς τη δική μας διαμεσολάβηση.
Μέχρι στιγμής, την υπηρεσία αυτή την έχουν αξιοποιήσει πάνω από 100 εταιρείες, αναρτώντας περισσότερες από 350 αγγελίες. Η επισκεψιμότητα, που είναι το μέτρο της επιτυχίας αυτού του εγχειρήματος, έχει ξεπεράσει τα 100.000 page views.
Στον τρίτο πυλώνα, που είναι η προσέλκυση και αναζήτηση των υποψηφίων, σχεδιάζουμε δομημένες καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεωγραφικά στοχευμένες. Δηλαδή, “τρέχουμε” καμπάνιες σε χώρες που υπάρχει συγκέντρωση Ελλήνων του εξωτερικού. Επίσης, διοργανώνουμε εκδηλώσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ώστε να εκπέμψουμε αυτό το θετικό μήνυμα της αλλαγής που έχει επέλθει στη χώρα μας.
Ο τέταρτος άξονας, που είναι η ενεργητική υποστήριξη των υποψηφίων, καλύπτεται από την υπηρεσία Brain Regain Mentoring, μία υπηρεσία όπου ο κάθε ενδιαφερόμενος Έλληνας του εξωτερικού υποβάλλει ένα αίτημα και εμείς με τη σειρά μας αναθέτουμε τον υποψήφιο σε έναν μέντορα, ο οποίος είναι ανώτατο στέλεχος σε κάποια εταιρία-μέλος μας.
Η αποστολή του μέντορα είναι να καθοδηγήσει τον υποψήφιο, ώστε να τον ενημερώσει για τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία, να τον βοηθήσει να αποκτήσει ξανά τη δικτύωσή του στην ελληνική αγορά εργασίας, να τον καθοδηγήσει στην αναζήτηση ευκαιριών, που ενδεχομένως υπάρχουν και, τέλος, να τον βοηθήσει και στη διαδικασία επιστροφής. Έως τώρα, έχουμε δεχτεί 670 αιτήσεις, εκ των οποίων 109 έχουν ανατεθεί σε μέντορες.
Τέλος, όσον αφορά στον πυλώνα της επεξεργασίας πολιτικών, έχουμε συγκροτήσει μία ειδική ομάδα από στελέχη των μελών μας, με στόχο να επεξεργαστούμε εφαρμόσιμες πολιτικές, τις οποίες θα διαβουλευτούμε τόσο με την Πολιτεία όσο και με τον επιχειρηματικό κόσμο».
Πάνω από 8.000 άτομα λείπουν στον τομέα της πληροφορικής στην Ελλάδα
Κατά την ομιλία του στην εκδήλωση, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, δήλωσε ότι στον τομέα της πληροφορικής στην Ελλάδα λείπουν πάνω από 8.000 άτομα. Ο κ. Παπαστεργίου τόνισε την ανάγκη να επαναπατριστούν οι Έλληνες του εξωτερικού, καθώς, όπως είπε, η Ελλάδα χτίζεται από νέους ανθρώπους, ενώ υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση δημιουργεί τις συνθήκες για τη διαμόρφωση του κατάλληλου περιβάλλοντος και με τη συμβολή της τεχνολογίας. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «οι νέοι, για να επιστρέψουν στην Ελλάδα, εκτός από μία καλοπληρωμένη δουλειά, θέλουν και ένα καινούργιο ελληνικό δημόσιο, μία νέα Ελλάδα, στην οποία θα υπάρχει εμπιστοσύνη, αξιοπιστία και λογοδοσία».
Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Κώτσηρας, σχολίασε ότι η χώρα μπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης, σταθερότητας, μεγαλύτερης αξιοκρατίας και διαφάνειας και η ψηφιοποίηση του κράτους είναι σε εξέλιξη, ενώ η κυβέρνηση ασχολείται με σύγχρονες θεματικές, όπως είναι η στέγη και η οικογένεια.
Μεταξύ άλλων, ο κ. Κώτσηρας προσέθεσε ότι στο υπουργείο έχει εκπονηθεί μία εθνική στρατηγική που αφορά στον απόδημο ελληνισμό και η προσπάθεια που γίνεται έχει οριζόντια χαρακτηριστικά. «Η κυβέρνηση έχει δείξει ότι επενδύει σε αυτήν τη γενιά, είναι ένα πολύ σημαντικό ανθρώπινο κεφάλαιο για τη χώρα μας, το οποίο δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε» συμπλήρωσε ο υφυπουργός Εξωτερικών.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
