Ο νέος τρόπος υπολογισμού του φόρου εισοδήματος για περισσότερους από 750.000 αυτοαπασχολούμενους, αλλά και ο καταλογισμός περισσότερων φόρων για όσους έχουν εισοδήματα από δύο πηγές, είναι οι δύο βασικές αιτίες για τις οποίες αναμένεται η κατάρριψη ενός ακόμη «ιστορικού ρεκόρ».
Ούτως ή άλλως, το 2023 ήταν έτος αύξησης εισοδημάτων κυρίως για συνταξιούχους αλλά και για εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα, κάτι που αναμένεται να αποτυπωθεί και στην εκκαθάριση του φόρου εισοδήματος, σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο. Όσο για το συνολικό δηλωθέν εισόδημα των φυσικών προσώπων, αναμένεται να προσεγγίσει – ενδεχομένως και να ξεπεράσει – το όριο των 100 δισ. ευρώ, κάτι που έχει να καταγραφεί από το πολύ μακρινό 2009.
Τα στοιχεία για το 2023
Το 2023 εκδόθηκαν περίπου 8,9 εκατομμύρια εκκαθαριστικά φορολογικών δηλώσεων, εκ των οποίων το 36% ήταν χρεωστικά, το 16% πιστωτικά και το 48% μηδενικά. Με τα χρεωστικά εκκαθαριστικά βεβαιώθηκαν φόροι 3,8 δισ. ευρώ, οι επιστροφές ανήλθαν στα 443 εκατ. ευρώ και το τελικό ποσό της εκκαθάρισης διαμορφώθηκε στα 3,35 δισ. ευρώ.
Αντιστοιχούσαν, δηλαδή, περίπου 1.179 ευρώ ανά χρεωστικό εκκαθαριστικό (πρακτικά το μεγαλύτερο ποσό της τελευταίας 5ετίας) και 312 ευρώ επιστροφής για κάθε πιστωτικό εκκαθαριστικό. Για το 2024, μόνο η αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού του φόρου εισοδήματος των αυτοαπασχολουμένων αναμένεται να προκαλέσει δύο βασικές αλλαγές: μεγάλη αύξηση στο συνολικό ποσό που θα βεβαιωθεί κατά την τελική εκκαθάριση -αυτό εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τα 4,5 δισ. ευρώ-, αλλά και «ανατροπή» της αναλογίας των χρεωστικών εκκαθαριστικών προς τα πιστωτικά ή τα μηδενικά.
Εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενοι που είτε δεν πλήρωναν τίποτα είτε αποκτούσαν το δικαίωμα στην επιστροφή φόρου, τώρα θα κληθούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη, σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα αρκετά βαθιά, καθώς το μηδενικό αποτέλεσμα του 2023 μπορεί να γίνει χρεωστικό της τάξεως των 1.400-1.500 ευρώ μέσα στο 2024.
Οι αυτοαπασχολούμενοι
To υπουργείο Οικονομικών έχει προϋπολογίσει ότι ο φόρος κλίμακας εξαιτίας του νέου συστήματος των αυτοαπασχολουμένων θα αυξηθεί ακόμη και κατά 1 δισ. ευρώ.
Η καθαρή επιβάρυνση θα περιοριστεί βέβαια σε χαμηλότερα επίπεδα, καθώς θα «χαθούν» βεβαιωμένοι φόροι και εξαιτίας της μείωσης του τέλους επιτηδεύματος (το ψαλίδισμα κατά 50% ισοδυναμεί με όφελος περίπου 190 εκατ. ευρώ), αλλά και εξαιτίας της τεχνητής αντιμετώπισης των τεκμηρίων διαβίωσης (το ελάχιστο εισόδημα που θα αποτυπωθεί στους αυτοαπασχολούμενους θα είναι μεγαλύτερο από το τεκμαρτό).
Συνολικά έχει προβλεφθεί μέση αύξηση της επιβάρυνσης κατά 1.444 ευρώ για 473 χιλιάδες φορολογούμενους, αλλά και μια μέση ελάφρυνση περίπου 560 ευρώ για 138 χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους οι οποίοι δηλώνουν περισσότερα από το ελάχιστο εισόδημα, οπότε ωφελούνται από τη μείωση του τέλους επιτηδεύματος.
Αν επομένως επιβεβαιωθεί η εκτίμηση ότι η καθαρή επιβάρυνση στα φετινά εκκαθαριστικά θα είναι της τάξεως των 600-650 εκατ. ευρώ, αυτομάτως το βεβαιωθέν ποσό θα διαμορφωθεί (μετά την αφαίρεση των επιστροφών) πάνω από τα 4 δισ. ευρώ. Δεν είναι όμως μόνο οι αυτοαπασχολούμενοι που θα κληθούν να πληρώσουν περισσότερο φόρο. Και λόγω της άνθησης των βραχυχρόνιων μισθώσεων (σε συνδυασμό μάλιστα με το πιο σφικτό πλαίσιο ελέγχου) αλλά και εξαιτίας της μεγάλης αύξησης των ενοικίων μέσα στο 2023, αναμένεται να βεβαιωθούν περισσότεροι φόροι και στους ιδιοκτήτες ακινήτων.
Το γεγονός ότι περίπου οι 9 στους 10 δηλώνουν κάτω από 12.000 ευρώ τον χρόνο ως εισόδημα από ενοίκια (προκειμένου να φορολογούνται με τον ελάχιστο συντελεστή του 15%), σημαίνει ότι ο πρόσθετος φόρος δεν θα είναι πολύ μεγάλος. Σε κάθε περίπτωση, θα είναι και αυτή μια πηγή αύξησης του βεβαιωθέντος φόρου.
Οι συνταξιούχοι
Το 2023 ήταν έτος σημαντικής αύξησης των εισοδημάτων από συντάξεις. Έτσι, όσοι συνταξιούχοι έχουν εισοδήματα από δύο πηγές (π.χ. οι δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι που συνεχίζουν να εργάζονται και μετά τη συνταξιοδότηση) θα δουν τον φόρο να ανεβαίνει σε πολύ υψηλότερα επίπεδα, καθώς η παρακράτηση που θα τους έχει γίνει κατά τη διάρκεια της χρονιάς -σε συνδυασμό και με τη μη τιμαριθμική αναπροσαρμογή της φορολογικής κλίμακας- δεν θα τους καλύπτει.
Η αύξηση του φορολογητέου εισοδήματος των συνταξιούχων ξεπερνά για το 2023 το 7%, κάτι που σημαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί και σε αλλαγή φορολογικού κλιμακίου.
