Ενήλικα παιδιά που μένουν στο πατρικό τους. Και δεν μοιράζονται το βάρος των λογαριασμών. Αντιθέτως, ζητούν δανεικά (πολύ συχνά αγύριστα). Στηρίζονται οικονομικά από τους γονείς τους μέχρι και την ηλικία των 30, 35 ακόμη και 40 ετών.
Όχι επειδή τεμπελιάζουν, επειδή δεν δουλεύουν ή επειδή έτσι βολεύτηκαν. Μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να συμβαίνει και αυτό, αλλά πολύ πιο συχνά οι μισθοί και το κόστος ζωής έχουν τέτοια απόκλιση που απλά δεν μπορούν να καλύψουν τα προς το ζην. Ή θα μπορούσαν οριακά να το κάνουν, αλλά οι γονείς τους αποφασίζουν να τους στηρίξουν, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να βάλουν κάποια χρήματα στην άκρη. Κυρίες και κύριοι, καλωσήλθατε στον νέο κόσμο της κρίσης κόστους ζωής.
Είναι μία πραγματικότητα που ισχύει εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (ειδικά του Νότου και των Βαλκανίων), που έχουν περάσει επώδυνες και παρατεταμένες οικονομικές κρίσεις. Αλλά εσχάτως έχει γίνει «κανονικότητα» ακόμη και στις… ΗΠΑ.
Και αυτό πραγματικά εκπλήσσει, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα παιδιά στην Αμερική μαθαίνουν να εργάζονται (σε part time δουλειές) ακόμη και όσο είναι ακόμη στο σχολείο και σε κάθε περίπτωση έτειναν να εγκαταλείπουν την πατρική εστία με την ενηλικίωσή τους. Σε σχετικό ρεπορτάζ η WSJ αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Οι γονείς πληρώνουν τον μηνιαίο λογαριασμό τηλεφώνου και καλύπτουν το ενοίκιο για πολύ περισσότερο από ό,τι στις προηγούμενες γενιές. Κάποιοι βοηθούν τα παιδιά τους με προκαταβολές για να αγοράσουν σπίτια. Άλλοι βάζουν στέγη πάνω από το κεφάλι των παιδιών τους μέχρι τα 20 και τα 30 τους για να τα βοηθήσουν να αποταμιεύουν επειδή δεν μπορούν να καλύψουν το αυξανόμενο κόστος ζωής». Και προσθέτει: «Ελπίζουν, αυτό να μην είναι άβολο».
Εξάρτηση διαρκείας
Δεν ξέρουμε για τους γονείς, αλλά για τα ίδια τα παιδιά μάλλον είναι. Η αίσθηση διαρκούς εξάρτησης από γονείς που στη δική τους ηλικία φρόντιζαν τους δικούς τους γονείς (και δεν περίμεναν φροντίδα από αυτούς) είναι ένα αποτέλεσμα των οικονομικών δεδομένων της εποχής, αλλά με σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις.
Και αν για τα παιδιά είναι εμπόδιο στην ανεξαρτητοποίησή τους και την εξέλιξή τους, και για τους γονείς έχει το τίμημά του: οικονομικά και σε επίπεδο σχεδίων. Πάνω από το ένα τέταρτο των γονέων που βοηθούν οικονομικά τα παιδιά τους δήλωσαν ότι αυτό τους οδήγησε να αναβάλουν τη συνταξιοδότησή τους, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα Credit Karma, που παρουσιάζει η WSJ. Περισσότεροι από τους μισούς χρειάστηκε να περικόψουν τα έξοδα διαβίωσης και περίπου το 1/3 ανέλαβε χρέη.
Όταν πιεστούν υπερβολικά οικονομικά, τότε και διαπραγματεύονται τους όρους του… αποχωρισμού. Η Νάνσυ Κλαρκ και ο 28χρονος τότε γιος της, Ριντ Κλαρκ, είχαν μόλις καθίσει για δείπνο τον Ιούνιο του 2022, όταν η συζήτηση στράφηκε στο πότε θα φύγει. Το θέμα είχε τεθεί και λίγα χρόνια νωρίτερα, αλλά αυτή τη φορά αποφάσισαν να ορίσουν ημερομηνία ένα χρόνο αργότερα.
Η Νάνσυ, 60 ετών σήμερα, εξακολουθεί να του αγοράζει κάποιες φορές τρόφιμα, όταν τον επισκέπτεται. Αλλά ο γιος της δεν της έχει ζητήσει ποτέ χρήματα για ενοίκιο ή για λογαριασμούς από τη στιγμή που μετακόμισε. «Θέλω να χαράξω τον δικό μου δρόμο στη ζωή», είπε στη WSJ. Η δουλειά του, του επιτρέπει να σταθεί στα πόδια του.
Επιστροφή στο πατρικό
Πολλά ενήλικα παιδιά μένουν στο σπίτι ή επιστρέφουν σε αυτό για να εξοικονομήσουν χρήματα. Το κόστος των τροφίμων και του ενοικίου έχει εκτιναχθεί, και περισσότεροι απόφοιτοι κολεγίου έχουν επιβαρυνθεί με φοιτητικά χρέη. Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 25 έως 29 ετών με φοιτητικά δάνεια στις ΗΠΑ αυξήθηκε στο 43% το 2022 από 28% το 1992. Η άνοδος ήταν ακόμη μεγαλύτερη για τα άτομα μεταξύ 30 και 34 ετών, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Pew Research Center.
Περίπου το 20% των ανδρών και το 12% των γυναικών ηλικίας 25 και 34 ετών εξακολουθούσαν να ζούσαν στο πατρικό σπίτι πέρυσι, με το ποσοστό να είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι πριν από δύο δεκαετίες, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Απογραφής.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι απολύσεις ανάγκασαν ορισμένα ενήλικα παιδιά και τους γονείς τους να ζουν μαζί προκειμένου να μοιράζονται τα οικονομικά τους, σύμφωνα με τον Arne Boudewyn της Insights Squared Consulting Group. Αν δεν υπήρχε το σοκ της πανδημίας και η πλήρης ανατροπή των δεδομένων της ζωής μας ίσως μία τέτοια απόφαση να ήταν αδιανόητη.
Πώς είναι δυνατόν ένας άνθρωπος που έφυγε στα 18 και στα 20 απο το σπίτι του για να σπουδάσει σε άλλη πόλη, στη συνέχεια έπιασε δουλειά, νοίκιασε τη δική του κατοικία, να επιστρέφει στο παιδικό του δωμάτιο στα 35; Και τελικά μέχρι ποια ηλικία είναι δυνατόν να ζητάς χρήματα από τους γονείς σου; Αν και κάθε άλλου είδους στήριξη (πχ βοήθεια με τα παιδιά) δεν θεωρείται περίεργη, ειδικά σε χώρες όπου ο θεσμός της οικογένειας παραμένει ισχυρός και οι δεσμοί των μελών παραμένουν και στην ενήλικη ζωή στενή, το να ζητάει ένας εργαζόμενος άνθρωπος στα 30 και 40 χρήματα από τους γονείς του για να πληρώσει τους λογαριασμούς…είναι κάτι που θα πρέπει να προβληματίζει τους πάντες. Και ειδικά την πολιτεία. Όσο και εάν χαρακτηρίζεται «νέα κανονικότητα», δεν θα πρέπει να το αποδεχθούμε ως «κανονικό».
Το κόστος της στέγασης το μεγάλο αγκάθι
Στην Ελλάδα, αλλά και σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία το κόστος της στέγασης είναι πολύ ψηλά στις ανησυχίες των πολιτών και κατά συνέπεια στην πολιτική αντιπαράθεση και την κυβερνητική ατζέντα.
Η ελληνική κυβέρνηση προωθεί μία σειρά μέτρων για τη στήριξη της στέγασης των νέων, με κεντρικό το πρόγραμμα «Σπίτι μου», στο οποίο έχουν ενταχθεί συνολικά 9.766 δικαιούχοι. Ωστόσο η αντπολίτευση τα κρίνει ως ανεπαρκή. «Η χώρα βρίσκεται σε πρωτοφανή στεγαστική κρίση και η κυβέρνηση είναι απλά θεατής», είπε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, Νίκος Ανδρουλάκης, πρόσφατα από το βήμα της Βουλής. «Για χιλιάδες Έλληνες το δικαίωμα στη στέγαση έχει γίνει πολυτέλεια» πρόσθεσε.
Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης αναγνώρισε ότι το ζήτημα της ραγδαία επέκταση των βραχυχρόνιων μισθώσεων και του πώς επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα και τις τιμές των ακινήτων πρέπει να μελετηθεί περισσότερο, ενώ προανήγγειλε αύξηση του ορίου για τη Golden Visa σε μεγάλες πόλεις και νησιά. Σε σημερινή του ανάρτηση στο Tik Tok δε μίλησε για τη «σκληρή αλήθεια για τα ενοίκια».
