Ένα μπουκάλι έξτρα παρθένο ελαιόλαδο πρόσφερε δώρο στον Πάπα Φραγκίσκο ο Σαλβατόρε Ντάτσο, δήμαρχος της μικρής πόλης Λούτσα Σίκουλα της Σικελίας, επισκεπτόμενος το Βατικανό μαζι με άλλους εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης. «Θέλησα να αποτίσω φόρο τιμής στον Άγιο Πατέρα, προσφέροντάς Του, το σύμβολο της σκληρής δουλειάς και των θυσιών των ντόπιων αγροτών», είπε ο δήμαρχος.
Ζήτησε μάλιστα από τον Πάπα να προσευχηθεί για τις οικογένειες και τους νέους της πόλης του, που αγωνίζονται να προσφέρουν στον κόσμο το σπάνιο πλέον, αυτό προϊόν.
Θα ήταν βέβαια «Θεϊκό δώρο», αν ο Πάπας θα μπορούσε να κάνει κάτι και για να πέσει η τιμή του ελαιολάδου, αλλά αυτά είναι πράγματα που απορρέουν από τη φύση και την ανθρώπινη…φύση. Η τιμή του ελαιολάδου έχει εκτοξευθεί στα ύψη όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά και στην Ισπανία και την Ελλάδα -τις τρεις χώρες της Ε.Ε. με την μεγαλύτερη παραγωγή.
Η τιμή του ελαιολάδου έχει γίνει μάλιστα πραγματική εμμονή για τους καταναλωτές. Στα κοινωνικά προσπαθούν οι ειδικοί να αναλύσουν γιατί η τιμή αυτού του προϊόντος αυξάνεται τόσο έντονα, όταν για παράδειγμα η περσινή σοδειά ήταν κάπως καλύτερη από εκείνη της προηγούμενης.
Η συγκομιδή της ελιάς στη νότια Ευρώπη εκτείνεται από το φθινόπωρο έως τις αρχές της άνοιξης. Αν και οι ανοιξιάτικες συνθήκες καθορίζουν την ανθοφορία και οι θερμοκρασίες του καλοκαιριού επηρεάζουν την ανάπτυξη των καρπών, η φθινοπωρινή βροχόπτωση εξακολουθεί να παίζει ρόλο στα τελικά επίπεδα παραγωγής. Οι υψηλές θερμοκρασίες και η έλλειψη ποιοτικής βροχής έχουν βλάψει πολύ την παραγωγή σε όλες τις χώρες του νότου.
Το υπουργείο Γεωργίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USDA) δημοσίευσε μάλιστα μια ανάλυση, προσπαθώντας να ρίξει λίγο φως στη δραστική αύξηση των τιμών: «Η παραγωγή ελαιολάδου της Ε.Ε. συγκεντρώνεται σε λίγα κράτη μέλη. Η Ε.Ε. είναι η μεγαλύτερη παραγωγός ελαιολάδου στον κόσμο, που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 60% της παγκόσμιας παραγωγής. Στην Ισπανία, η οποία παράγει περίπου το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής, οι ακραίες καιρικές συνθήκες έχουν προκαλέσει έλλειψη παραγωγής για δεύτερη συνεχή χρονιά».
Η ξηρασία
Στην Ισπανία για παράδειγμα, τον μεγαλύτερο παραγωγό στον κόσμο, οι βροχές στα τέλη του 2023 και η πολύ κακή συγκομιδή το 2022, βοήθησαν την παραγωγή ελαιολάδου να είναι 15% υψηλότερη αυτή τη σεζόν. Ωστόσο, η τιμή του ελαιολάδου συνεχίζει να σπάει νέα ρεκόρ, ξεπερνώντας ακόμη και τα 10 ευρώ το λίτρο για τον τελικό καταναλωτή.
Η Ισπανία παρήγαγε μόνο 665.000 τόνους το 2022-2023, έναντι 1,3 εκατομμυρίων τόνων σε κανονικούς καιρούς, γεγονός που αναστάτωσε την παγκόσμια αγορά. Υπάρχουν πολλοί και ισχυροί παράγοντες που θα μπορούσαν να εξηγήσουν το άνοδο των φετινών τιμών.
Στην Ισπανία, παραγωγή εφέτος θα είναι γύρω στους 765.300 τόνους, σύμφωνα με τις κυβερνητικές προβλέψεις, δηλαδή, 15% μεγαλύτερη από την προηγούμενη. Αλλά εξακολουθεί να είναι 34% κάτω από τον μέσο όρο των τεσσάρων τελευταίων χρόνια. Πολλές ελαιοπαραγωγικές περιοχές υποφέρουν από τη σχεδόν μόνιμη ξηρασία και η οποία προκάλεσε πτώση της παραγωγής κατά 55%.
Αλλά και στην Ελλάδα, την περίοδο 2022-2023 η παραγωγή ελαιολάδου ήταν περίπου 300.000 τόνους. «Και αυτή η σεζόν 2023-2024 θα είναι λιγότερο καλή. Αναμένουμε να είναι μόνο περίπου 100.000 τόνοι. Με την ξηρασία και τη ζέστη τα λιόδεντρα υπέφεραν πάρα πολύ» λένε στη «Ναυτεμπορική» παράγοντες της αγροτικής οικονομίας.
Έλλειψη βροχής
Οι ειδικοί επισημαίνουν την έλλειψη βροχόπτωσης και ένα πρώιμο κύμα καύσωνα, το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου, που αποδυνάμωσε τα δέντρα που ήταν τότε σε πλήρη άνθηση. Υπέφεραν επίσης από τον ασυνήθιστα ήπιο Δεκέμβριο, κατά τον οποίο οι θερμοκρασίες κυμαίνονταν γύρω στους 15°C.
«Επομένως, δεν έχουμε αυταπάτες: η κατάσταση θα συνεχίσει να χειροτερεύει» με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Αντιμέτωπη με αβεβαιότητες, όπως και η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου μειώνεται εδώ και δύο χρόνια και τα παγκόσμια αποθέματα είναι χαμηλά, το ίδιο θα συμβεί και στη χώρα μας», τονίζουν.
Ελαιώνες στον βορρά
Για να προσαρμοστούν, πολλοί Έλληνες παραγωγοί ξεκίνησαν να φυτεύουν ελαιόδεντρα στα βόρεια της χώρας, αλλά τα δέντρα χρειάζονται χρόνο για να ωριμάσουν και ως εκ τούτου δεν θα είναι παραγωγικά για αρκετά χρόνια.Ευελπιστούν επίσης ότι θα γίνουν επενδύσεις για καλύτερη άρδευση για τις ελαιοκαλλιέργειες.
Θεωρούν επίσης απαραίτητη την επιλογή «ποικιλιών ελαιόδεντρων που παραμένουν παραγωγικές ακόμη και χωρίς χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα, όπως η ποικιλία Κολοβή, που καλλιεργείται στη Λέσβο».
Η Κολοβή είναι ευρέως διαδεδομένη στο νότιο και νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού όπου και αποτελεί σχεδόν μονοκαλλιέργεια. Είναι μεσόκαρπη ποικιλία, κυρίως ελαιοποιήσιμη με ελαιοπεριεκτικότητα που κυμαίνεται από 22 έως και 27%.
Οι τιμές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν
Οι ειδικοί φοβούνται ότι το ελαιόλαδο θα ξεπεράσει τα 20 ευρώ το λίτρο το επόμενο καλοκαίρι. «Σε αυτή την τιμή, κανείς δεν θα μπορεί να το αγοράσει πια και οι άνθρωποι θα αναγκαστούν να καταφύγουν σε άλλα φυτικά έλαια για μαγείρεμα και τηγάνισμα, παρόλο που είναι πολύ χειρότερα για την υγεία», τονίζουν στη «Ν». Σύμφωνα με τους Olive Oil Times, η κατανάλωση ελαιολάδου στην Ελλάδα έχει ήδη μειωθεί κατά περίπου 30% μέσα σε ένα χρόνο.
Όσοι έχουν κάποια σχέση με τα χωριά καταφεύγουν στον …τενεκέ. «Χάρη σε αυτό, έχουμε ακόμα αποθέματα στο σπίτι και οι τιμές δεν έχουν καμία σχέση με το τι χρεώνεται στο σούπερ μάρκετ». Αλλά και η τιμή του «χωριού» έχει αυξηθεί.
Τι συμβαίνει στην αγορά;
Γίνεται βέβαια λόγος για παράγοντες που συσσωρεύουν λάδι (κάτι που δεν βγάζει πολύ νόημα μεσοπρόθεσμα, αφού το ελαιόλαδο χάνει ιδιότητες) και για πιθανά ολιγοπώλια…
Το ελαιόλαδο είναι πάντως ένα προϊόν που χάνει τις ιδιότητες με τους μήνες (ειδικά μετά από 18 μήνες). Μετά από δύο κακές περιόδους συγκομιδής, αυτά τα αποθέματα ελαιολάδου βρίσκονται στα ελάχιστα επίπεδα, γεγονός που προκαλεί σημαντική αύξηση των τιμών λόγω μιας προβλέψιμης έλλειψης. Συνολικά, η Olive Oil Times προβλέπει ότι οι επτά μεγαλύτερες χώρες παραγωγής ελαιολάδου στον κόσμο θα παράξουν 1,97 εκατομμύρια τόνους στην περίοδο 2023-2024, μια μείωση 7% σε σύγκριση με πέρυσι και 23% κάτω από τον μέσο όρο στις τέσσερις προηγούμενες σεζόν .
Η άλλη πλευρά αυτής της αγοράς είναι η ζήτηση. Αν και πολλοί οργανισμοί και τα σούπερ μάρκετ βλέπουν μείωση της ζήτησης για ελαιόλαδο, η αλήθεια είναι ότι η κατανάλωση αυτού του αγαθού είναι σχετικά άκαμπτη. Αν και οι τιμές αυξάνονται απότομα, οι οικογένειες προτιμούν να περικόψουν άλλα είδη διατροφής και όχι το λαδάκι τους …
