Πενταετής έως και δεκαετής μπορεί να είναι η περίοδος παραγραφής κάθε απαίτησης φορολογουμένου για επιστροφή φόρου από το Δημόσιο, καθώς ακολουθεί τους κανόνες για την παραγραφή του δικαιώματος της Φορολογικής Διοίκησης να επιβάλει φόρους και πρόστιμα.
Η περίοδος παραγραφής του δικαιώματος επιστροφής φόρου αρχίζει, δηλαδή, να μετρά από τη λήξη του έτους υποβολής της σχετικής φορολογικής δήλωσης. Όμως, η περίοδος παραγραφής μιας επιστροφής φόρου μπορεί να εκταθεί και πέραν της πενταετίας ή ακόμη και της δεκαετίας από τη λήξη του έτους υποβολής της δήλωσης, εφόσον, εν τω μεταξύ, μεσολαβήσει η έκδοση διορθωτικής πράξης προσδιορισμού φόρου από την οποία προκύπτει ότι καταβλήθηκαν από τον φορολογούμενο αδίκως ποσά φόρων τα οποία πρέπει να του επιστραφούν.
Στην περίπτωση αυτή, η περίοδος παραγραφής της απαίτησης του φορολογουμένου για επιστροφή φόρου άρχεται από την ημερομηνία εκκαθάρισης του τίτλου πληρωμής της επιστροφής, δηλαδή του Ατομικού Φύλλου Έκπτωσης (ΑΦΕΚ) και διαρκεί πέντε έτη, οπό-
τε επιμηκύνει τη συνολική περίοδο παραγραφής.
Μάλιστα, η έκδοση, από την αρμόδια φορολογική αρχή, πράξης που ακυρώνει την επιβολή φόρου ή προστίμου, εφόσον γίνει κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για επιβολή φόρου, δηλαδή εντός του πέμπτου έτους μετά τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της σχετικής φορολογικής δήλωσης, έχει ως συνέπεια, κατ’ αρχήν, την παράταση της προθεσμίας παραγραφής της απαίτησης του φορολογουμένου για επιπλέον ένα έτος. Δηλαδή, εάν στο πέμπτο έτος της περιόδου παραγραφής μιας φορολογικής υπόθεσης εκδοθεί διορθωτική πράξη από τη φορολογική αρχή με την οποία
ακυρώνεται η προηγούμενη πράξη επιβολής φόρου ή προστίμου, τότε κατ’ αρχήν ο φορολογούμενος δικαιούται παράταση ενός έτους κι από κει και πέρα από τη στιγμή
που θα εκδοθεί το ΑΦΕΚ αρχίζει να μετρά και η πενταετής προθεσμία
παραγραφής της απαίτησής του.
Τους παραπάνω κανόνες για την παραγραφή των φορολογικών απαιτήσεων των πολιτών από το Δημόσιο ξεκαθαρίζει η υπ’ αριθμόν Ε.2001/29-12-2023 εγκύκλιος του διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων Γεωργίου Πιτσιλή, που εκδόθηκε πρόσφατα και απεστάλη στις αρμόδιες φοροελεγκτικές και φοροεισπρακτικές υπηρεσίες.
Ειδικότερα, βάσει των όσων αναφέρονται στην εγκύκλιο, για την παραγραφή των αξιώσεων των πολιτών οι οποίες πηγάζουν από αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά φόρων, τελών ή εισφορών που οι διαδικασίες είσπραξής τους υπάγονται στον Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4987/2022), δηλαδή για απαιτήσεις επιστροφών φόρου εισοδήματος, ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ, φόρων γονικών παροχών, δωρεών, κληρονομιών και λοιπών φόρων, τελών και προστίμων, επιβαλλόμενων από τις ΔΟΥ και τα Ελε-
γκτικά Κέντρα, ισχύουν τα ακόλουθα:
- Η αξίωση για επιστροφή φόρου, ο οποίος καταβλήθηκε αχρεωστήτως, παραγράφεται -κατ’ αρχήν- κατά τον χρόνο που παραγράφεται το δικαίωμα της Φορολογικής Διοίκησης για έκδοση πράξης προσδιορισμού φόρου. Δηλαδή, ισχύει -κατ’ αρχήν- πενταετής περίοδος παραγραφής που άρχεται από τη λήξη του έτους, εντός του οποίου έληξε η προθεσμία υποβολής της σχετικής φορολογικής δήλωσης. Από κει και πέρα, βάσει των πιο σημαντικών κανόνων παραγραφής του δικαιώματος της Φορολογικής Διοίκησης για έκδοση πράξης προσδιορισμού φόρου, η πενταετής αυτή προθεσμία παραγραφής μπορεί να παραταθεί κατά 1 επιπλέον έτος, αν προκύψουν πρόσθετα στοιχεία που θα προκαλέσουν φορολογικό έλεγχο κατά το πέμπτο έτος της κανονικής πενταετούς περιόδου παραγραφής, ή μπορεί και να παραταθεί κατά 5 επιπλέον έτη και να γίνει 10ετής, εφόσον μετά την πάροδο της αρχικής πενταετούς περιόδου παραγραφής εντοπιστούν νέα στοιχεία, τα οποία δεν ήταν εις γνώση της αρμόδιας φορολογικής αρχής και από τα οποία προκύπτει ότι η φορολογητέα ύλη είναι μεγαλύτερη της αρχικά προσδιορισθείσας. Ουσιαστικά, για την παραγραφή του δικαιώματος επιστροφής φόρου ισχύουν, κατ’ αρχήν οι ίδιες προθεσμίες που ισχύουν για την παραγραφή του δικαιώματος της Φορολογικής Διοίκησης να ελέγξει μια φορολογική υπόθεση και να επιβάλει επιπλέον φόρους και πρόστιμα.
- Ειδικά για την παραγραφή της αξίωσης για επιστροφή φόρου ο οποίος διαπιστώθηκε ότι καταβλήθηκε αχρεωστήτως, κατόπιν έκδοσης πράξης για την ακύρωση ή την τροποποίηση άμεσου προσδιορισμού ή πράξης προσδιορισμού του φόρου ή πράξης επιβολής προστίμου, η παραπάνω πενταετής προθεσμία παρατείνεται κατά 1 έτος από την ημερομηνία έκδοσης της πράξης ακύρωσης ή τροποποίησης, εφόσον η πράξη αυτή εκδίδεται εντός του τελευταίου έτους της προθεσμίας παραγραφής ή μετά τη συμπλήρωση του χρόνου παραγραφής.
- Από κει και πέρα, κάθε απαίτηση του φορολογουμένου που προκύπτει βάσει δήλωσης ή πράξης προσδιορισμού φόρου ή άλλης πράξης ή οριστικής δικαστικής απόφασης, ή απόφασης της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών δημιουργεί ατομικό φύλλο έκπτωσης (ΑΦΕΚ). Το εκκαθαρισμένο ΑΦΕΚ από το οποίο προκύπτει επιστροφή φόρου που εισπράχθηκε αχρεώστητα, αποτελεί οριστικό τίτλο πληρωμής της σχετικής απαίτησης του φορολογουμένου.
- Με τη διάταξη της παρ. 6 του άρθρου 140 ν. 4270/2014 (Α’ 143- δημόσιο λογιστικό) ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι χρηματική απαίτηση κατά του Δημοσίου, για την οποία έχει εκδοθεί τίτλος πληρωμής, υπόκειται σε πενταετή παραγραφή, που αρχίζει από την έκδοση του τίτλου πληρωμής.
- Από τις ανωτέρω αναφερόμενες διατάξεις προκύπτει ότι ο ΚΦΔ ρυθμίζει το ζήτημα της παραγραφής της αξίωσης για επιστροφή φόρου, τέλους ή εισφοράς που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του. Εντούτοις, ο ΚΦΔ δεν περιλαμβάνει διάταξη με την οποία να ρυθμίζεται το ειδικότερο ζήτημα της παραγραφής απαιτήσεων μετά την έκδοση του τίτλου πληρωμής. Το ζήτημα αυτό, ωστόσο, ρυθμίζεται από τη διάταξη της παρ. 6 του άρθρου 140 του ν. 4270/2014, η οποία ελλείψει ειδικής ρύθμισης του ΚΦΔ, τυγχάνει εφαρμογής και για τις απαιτήσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΚΦΔ.
- Ως εκ τούτου, οι απαιτήσεις που πηγάζουν από αχρεωστήτως καταβληθέντα φόρο, τέλος ή εισφορά που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ΚΦΔ, καθώς και από κάθε άλλη διάταξη νόμου για τις οποίες έχει εκδοθεί τίτλος πληρωμής, παραγράφονται μετά την πάροδο πενταετίας από την εκκαθάριση του ΑΦΕΚ.
